Chanat Chiwy: Różnice pomiędzy wersjami

W XVI wieku Chanat Chiwański dwukrotnie był zdobyty i podporządkowany przez Bucharę – wynikało to tak z wrogości dynastycznej, jak i rywalizacji o terytoria w regionie. Chan Ubaydulla I uczynił to w latach 1537–38 w okresie panowania Avanesha (1526-1538), zaś działania Abdulli II z lat 90. XVI wieku powodowały ratowanie się przez chana Hajima (Hoji-Muhammad I; 1559–1602) ucieczką do sąsiedniego Iranu<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Andrzej Wierzbicki, Piotr Załęski |tytuł = Trybalizm a władza w Azji Centralnej |data = 2008 |isbn = 978-83-7549-057-2}}</ref>.

 

 

W pierwszej połowie XVIII wieku inakowie (uzbeccy przywódcy plemienni) zdobyli mocną pozycję w elicie władzy chanatu. Zapraszali oni do tronu Czyngisidę, najczęściej ze stepów kazachskich, i traktowali jak marionetkę, a gdy ten próbował umocnić swą władzę natychmiast go obalano. Przesłanką do wzmocnienia władzy dokonanego przez Muhammad-Amina stało się zdobycie przez turkmeńskie plemię Ýomudów stolicy chanatu w 1767 roku. w 1770 roku przywódca plemienia Kungrat Muhammad-Amin stał się faktycznym władcą Chiwy, choć tytuł chana przyjął dopiero jego wnuk Eltuzar (Il’tuzar; 1804–1806), ustanawiając nową dynastię Inakydów bądź Kungratów. Muhammad Rahim (1806–1825) i Allakuli (Allah-Kuli; 1824–1842) oraz Muhammad Amin poza tym, że toczyli walki z Bucharą i Turkmenami, zwiększając terytorium państwa, łamali także tendencje separatystyczne poszczególnych obszarów i/lub plemion. Najwyższą pozycję w elicie władzy państwa chiwańskiego zajmował chan jako monarcha absolutny. Przynależała mu wówczas nieograniczona władza administracyjna, sądownicza i wojskowa. Najwyższym urzędnikiem państwowym był divanbegi, który doradzał władcy oraz kierował kancelarią. Faktycznymi wpływami dysponowali także: kushbegi, inak, atalyk, rais, biy i główny wezyr, przy czym administracja była wówczas zupełnie przemieszana z dworem. Powołana przez Muhammada-Rahima rada stanu, złożona z najwyższych dostojników, była tylko ciałem doradczym, pozbawionym faktycznych uprawnień. Ważne miejsce w elicie władzy zajmowali też głównodowodzący armią – topchibashi, szef organów policji – mirshabbashi oraz urzędnik odpowiedzialny za kwestie finansowe – mehter. Większość sił wojskowych była zwoływana na okres wojny, jednak cały czas funkcjonowały ochronne wojska chana, dowodzone przez esaul-bashiego<ref name=":0" />. Powierzanie w XIX wieku ważnych stanowisk urzędniczych podporządkowanym i lojalnym przedstawicielom innych grup etnicznych, zakończyło znaczące wpływy arystokracji uzbeckiej - innej niż Kungratów - na funkcjonowanie państwa. Chan chiwański – wedle opisu Arminiusa Vambery’ego – dzień rozpoczynał od biesiady z uczonymi mułłami, a następnie znajdował czas na przyjmowanie urzędników i audiencję dla ludu<ref name=":1" />.