Schronisko Żarskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m rozbudowa, źródła
m MalarzBOT: WP:CHECK#64: poprawiam link tożsamy z tekstem linka
Linia 17:
[[Plik:Żiarska.jpg|thumb|250px|Stare Schronisko Żarskie]]
 
'''Schronisko Żarskie''' ([[językJęzyk słowacki|słow.]] ''Žiarska chata'', ''chata v Žiarskej doline'') – [[schronisko turystyczne]] w słowackich [[Tatry Zachodnie|Tatrach Zachodnich]], położone na wysokości 1280 m w [[Dolina Żarska|Dolinie Żarskiej]]{{r|nyka}}. Schronisko dysponuje 40 miejscami noclegowymi w pokojach 2- i 4-osobowych{{r|strona}}. W schronisku są jadalnia, bufet, oświetlenie elektryczne.
 
Obok budynku schroniska znajduje się stróżówka [[Tatrzańskie Pogotowie Górskie|THS]] (odpowiednik polskiego [[Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe|TOPR-u]]), a w pobliżu nowy [[Symboliczny Cmentarz Ofiar Tatr Zachodnich]]{{r|nyka}}.
 
== Historia ==
Pierwsze schronisko wybudowane zostało w latach 1937–1939{{r|schr}} przez mieszkańców [[Żar (Słowacja)|Żaru]] i [[Smreczany (wieś)|Smreczan]] pod kierunkiem majstrów z nieodległych wsi [[Okoličné|Okoličné]] i [[Trzciana (powiat Liptowski Mikułasz)|Trzciana]]{{r|rekonst}}. Oficjalne otwarcie obiektu, którego koszt wyniósł 400 tys. [[koronaKorona słowacka|koron]], nastąpiło 1 lipca 1939 r., dwa miesiące przed wybuchem wojny. Oferował on noclegi w dwóch wspólnych sypialniach (20 łóżek) i 10 pokojach (30 miejsc), było wyposażone w dwie jadalnie (z których jedną przebudowano wkrótce na mieszkanie [[chatar]]a), kuchnię, umywalnie z ciepłą i zimną wodą oraz narciarnię w przyziemiu. Całość oświetlana była lampami naftowymi. W chwili otwarcia schronisko było najnowocześniejszym na Słowacji{{r|strona|rekonst|stara}}.
 
W czasie II wojny światowej chata służyła za schronienie dla osób prześladowanych przez faszystowski reżim. Po wybuchu [[słowackieSłowackie powstanie narodowe|słowackiego powstania narodowego]] i opuszczeniu obiektu w połowie września 1944 roku przez ostatnich turystów schronisko stało się bazą partyzantów. W październiku i listopadzie stacjonował w nim sztab radzieckiej partyzanckiej brygady kpt. Władimira Macniewa „Potiomkina” (fakt ten upamiętnia pamiątkowa tablica){{r|nyka}} oraz mniejsze oddziały partyzantów słowackich i polskich{{r|schr|stara}}. 10 grudnia 1944 r. podczas walki Niemców z partyzantami, w czasie której zginęło czterech Rosjan i Słowaków, schronisko zostało rozgrabione i doszczętnie spalone{{r|schr|rekonst|stara}}.
 
Plany pponownego wzniesienia schroniska pojawiły się w roku 1946 w ramach inicjatywy odbudowy schronisk zniszczonych w czasie wojny, jednak nigdy nie doczekały się pełnej realizacji mimo zarezerwowania na ten cel 2,5 mln [[koronaKorona czechosłowacka|koron]]. Prace podjęto w latach 1946–1947, jednak nie zostały one dokończone. Ich spowolnienie przypisuje się równoległej budowie [[kombinat]]u metalurgicznego w Koszycach. Ostatecznie funkcje obiektu turystycznego pełnił tymczasowy w swoim założeniu drewniany barak postawiony początkowo dla robotników{{r|rekonst|rokoch}}. Budowlę ukończono w 1949 roku, następnie kilkakrotnie ją powiększając. W latach 1958–1960 dobudowano pomieszczenia kuchni, jadalni i sypialni. Wówczas też schronisko wyposażono w naftowy agregat, w późniejszych latach budując kanalizację i wprowadzając toaletę do wewnętrznej łazienki. W roku 1974 do schroniska doprowadzono drogę asfaltową, zaś pięć lat później zamontowano ogrzewanie węglowe. W 1979 obiekt podłączono do sieci elektrycznej. Prace te połączono z budową wyciągu narciarskiego na [[Pośredni Groń (Tatry Zachodnie)|Pośredni Groń]]. W późniejszym czasie zbudowano też oczyszczalnię ścieków{{r|rekonst|rokoch}}.
 
Właścicielami powojennej chaty byli kolejno: JTO Sokol, Turista, Interhotely Ružomberok, Stredoslovenská správa účelových zariadení a od 1991 Telovýchovna jednota Družba Smrečany – Žiar. W tym czasie funkcje chatarów pełnili: Ján Herich, Adam Juráš, Anton Vlček, Ján Čáni, ponownie Adam Juráš, Jan Repčík, Štefan Gavorník, Iveta Rybanská i Miroslav Matejka{{r|rokoch}}.