Matka (powieść): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
+przekłady na język polski
+bohaterowie, +commons, drobne redakcyjne
Linia 14:
|poprzednia =
|następna =
|commons = Category:Mother (Gorky novel)
|wikiźródła =
|wikicytaty =
}}
'''''Matka''''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Мать'') – powieść [[Maksim Gorki|MaksimaMaksyma Gorkiego]] wydana po raz pierwszy w [[1906 w literaturze|1906]] roku, pierwszy w pełni [[socrealizm|socrealistyczny]] utwór, obrazujący narodziny [[ruch robotniczy|ruchu robotniczego]]<ref>Robert Papieski, ''Realizm socjalistyczny'', [w:] ''Historia literatury światowej'', t. 9. ''XX wiek – proza'', red. Marian Szulc, Pinnex, Kraków 2005, s. 96, {{ISBN|83-89265-42-7}}.</ref>. Powieść powstała na fali doświadczeń Gorkiego związanych z przedrewolucyjną demonstracją majową w [[Niżny Nowogród|Niżnym Nowogrodzie]] w 1902 roku. Utwór trzykrotnie zekranizowano.
 
== Fabuła ==
Pelagia Własowa, kobieta prosta, pokorna i głęboko religijna, żyje wraz zbuntującym brutalnymsię synem, Pawłem, oraz mężem-alkoholikiem, oraz buntującymktóry się synem,nad Pawłemnimi znęca. Mąż Własowej szybko jednak umiera na przepuklinę, bo nie godzizgodziwszy się na operację. Niedługo po śmierci ojca Paweł zostajezaczyna przewodniczącymdziałać w partii socjaldemokratycznej: i zaczyna organizowaćorganizuje w swoim domu spotkania z towarzyszami i przewodniczy publicznym manifestacjom antycarskim (podczas święta pracy i pogrzebu jednego z towarzyszy). Za swoją działalność dwukrotnie trafia do więzienia. Matka do tego stopnia stara się zrozumieć syna, że sama staje się działaczką rewolucyjną, oderwaną od tradycji patriarchalnej. Działa– działa w partii, pod przykrywką pątniczki czy handlarki kolportuje nielegalne ulotki, książki i czasopisma. By widywać się z uwięzionym synem i kontynuować rewolucyjną działalność, przenosi się z osady robotniczej do oddalonego o 80 wiorst (85 km) miasta, gdzie mieszka u towarzysza Mikołaja Iwanowicza. W wyniku wyroku sądu Paweł i jego koledzyprzyjaciele zostają zesłani na Syberię, natomiast Własowa – złapana na kolportażu mowy sądowej swojego syna – zostaje aresztowana i brutalnie pobita.
 
== Bohaterowie ==
=== Bohaterowie pierwszo- i drugoplanowi ===
* '''Pelagia Niłowna Własow''' z domu Sierogin – tytułowa „Matka”; wtórna analfabetka, z Woskriesienskoje
* '''Paweł (Pasza) Michajłowicz Własow''' – syn Pelagii Niłownej
* '''Andrzej (Andriusza/Jędruś) Onisimowicz Nachodka''', przezywany '''Chochoł''' – Ukrainiec z Kaniowa, mieszka w domu Pelagii z Pawłem; sądzony za przestępstwa polityczne w Rostowie i Saratowie; zakochany w Nataszy
* '''Mikołaj Daniłowicz Wiesowszczykow (Wiesowszczikow)''' – syn złodzieja Daniły; w pierwszej części podczas pobytu Pawła w więzieniu mieszka u Własowów; gdy trafia po manifestacji pierwszomajowej do więzienia, udaje mu się zbiec; ukrywa się u leśniczego i pracuje jako zecer w nowej drukarni
* '''Mikołaj Iwanowicz''' – pracuje w urzędzie ziemskim; były nauczyciel i subiekt w księgarni; zesłany dwukrotnie najpierw do Archangielska, później nad Morze Białe; syn dyrektora fabryki w Wiatce; chce wydawać pismo dla wsi
* '''Zofia Iwanowna''' – starsza o sześć lat siostra Mikołaja Iwanowicza, wdowa po Sybiraku, Kostii; gra na pianinie
* '''Jegor (Jegoruszka) Iwanowicz''' – syn diaka Iwana z Woskriesienskoje, ateista, wdowiec; obłożnie chory na serce, umiera w szpitalu; jego pogrzeb przeradza się w antycarską manifestację, która kończy się krwawym starciem z policją
* '''Natasza''' – nauczycielka z Moskwy, córka bogatego handlarza żelazem; zaczyna nauczać w fabryce tkackiej w jakimś mieście powiatowym
* '''Sasza, Saszeńka''', właśc. '''Aleksandra''' – córka obszarnika; zakochana w Pawle
* '''Iwan Daniłowicz''' – lekarz, przyjaciel Mikołaja Iwanowicza; leczy Jegora Iwanowicza
* '''Ludmiła Wasiliewna''' – sąsiadka i przyjaciółka Jegora Iwanowicza, była razem z nim na zesłaniu na Syberii; żona podprokuratora – ma z nim trzynastoletniego syna, który mieszka z ojcem; opiekuje się innym chłopcem, Sieriożą
* '''Michał Iwanowicz Rybin''' – palacz, producent dziegciu; wdowiec; publicznie katowany przez żandarmów za kolportaż literatury, którą dostarcza mu Pelagia Niłowna
 
=== Bohaterowie epizodyczni ===
* Iwan Bukin, Grzegorz (Grisza) Samojłow, Jakub Somow, Dragunow, Twieriakow, stary Sizow, Machotin, Wiałow, bracia Wasilij i Iwan Gusiewowie, Wawiłow i in. – robotnicy z osady fabrycznej
* Isaj Gorbow – kontroler fabryki, szpicel; dźgnięty śmiertelnie nożem
* Maria Korsunowa – handlarka
* Jefim, Jakub i Ignacy – palacze dziegciu od Rybina
* Fiodor (Fiedia) Mazin – młody chłopak, siostrzeniec robotnika fabrycznego Sizowa, poeta
* Sawielij – chory na gruźlicę, cioteczny brat parobka Jakuba, który stracił zdrowie w fabryce Niefiedowa
* Iwan (Wania) – siedemnastoletni blacharz; ranny z rozbitą głową po pogrzebie Jegora Iwanowicza leczony jest w mieszkaniu Mikołaja Iwanowicza
* Stiepan i Tatiana Czumakowowie – chłopi, u których nocuje Pelagia Niłowna podczas samotnej podróży z zakazaną literaturą; stracili dwójkę dzieci
* Piotr Jegorowicz Riabinin, przezywany Szydło – piśmienny chłop od Stiepana
* Jakub Wasiliewicz Gobun – były żołnierz, blacharz; starzec, w jego domu odbywają się zebrania ze ślusarzami; jego siostrzeniec Sawka Jewczenko siedzi w więzieniu razem z Pawłem
* Matwiej Iwanowicz – strażnik w więzieniu
* Fiediakin i Peltin – żandarmi (policjanci)
 
== Ekranizacje ==