Elvis Presley: Różnice pomiędzy wersjami

== Życiorys ==

=== Dzieciństwo w Tupelo ===

Elvis Aaron Presley urodził się 8 stycznia 1935 roku w [[Tupelo (Missisipi)|Tupelo]] w stanie [[Missisipi (stan)|Missisipi]] jako syn 22-letniej matki Gladys Love Presley (ur. 25 kwietnia 1912, zm. 14 sierpnia 1958 na zapalenie wątroby) i ojca Vernona Presleya (ur. 10 kwietnia 1916, zm. 26 czerwca 1979)<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Jorgensen |imię = Ernst |tytuł = Elvis Day by Day: The Definitive Record of His Life and Music |wydawca = Ballantine |data = 1999 |nazwisko2 = Guralnick |imię2 = Peter |strony = 3}}</ref>. Urodził się jako [[Ciąża bliźniacza|bliźniak jednojajowy]] – jego brat Jesse Garon Presley urodził się martwy, 35 minut przed Elvisem. Poród nastąpił w małym, dwupokojowym domu zbudowanym przez Vernona z powodu zbliżających się narodzin. Mały Elvis razem z rodziną chodził do kościoła [[Zbory Boże|Zborów Bożych]], co było jego pierwszą muzyczną inspiracją<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 13–14}}</ref>.

 

 

=== Memphis ===

W listopadzie 1948 wraz z rodzicami przeniósł się do [[Memphis]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 32–33}}</ref>, gdzie zapisał się do szkoły Humes High School. Gdy nauczyciel muzyki powiedział mu, że nie ma talentu do muzyki, następnego dnia Elvis przyniósł do szkoły gitarę i zaśpiewał utwór „Keep Them Cold Icy Fingers Off Me”, żeby udowodnić mu, że się myli<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 36}}</ref>. Zazwyczaj Elvis był zbyt nieśmiały, żeby występować przed innymi i rówieśnicy sporadycznie przezywali go „maminsynkiem”<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 35–38}}</ref>. W 1950 roku zaczął regularnie grać na gitarze pod nadzorem jego sąsiada Jesse Lee Densona<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 40–41}}</ref>.

 

=== Pierwsze nagrania ===

Elvis rozpoczął karierę w 1954 roku, pracując z właścicielem wytwórni [[Sun Records]], [[Sam Phillips|Samem Phillipsem]], który chciał udostępnić muzykę [[Afroamerykanie|Afroamerykanów]] szerszej grupie słuchaczy. Sesja nagraniowa odbyła się 5 lipca i była bezowocna aż do późnego wieczoru. Na chwilę przed końcem nagrania Elvis wziął gitarę i zagrał utwór Arthura Crudupa „That’s All Right”. Sam bezzwłocznie zaczął nagrywać; to była melodia, której szukał<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 94–97}}</ref>. Trzy dni później DJ Dewey Phillips puścił ten utwór w swoim programie ''Red, Hot, and Blue''<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Ponce de Leon |imię = Charles L |tytuł = Fortunate Son: The Life of Elvis Presley |data = 2007 |strony = 43}}</ref>. Słuchacze dzwonili do studia, żeby dowiedzieć się, kto jest wykonawcą piosenki. Podczas wywiadu na żywo z Elvisem Sam Phillips zapytał go, do jakiego liceum uczęszczał w celu ustalenia jego koloru skóry dla wielu słuchaczy, którzy uważali go za czarnoskórego<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley |data = 1994 |strony = 100–101}}</ref>.

 

 

=== Debiut filmowy ===

W roku 1956 Presley rozpoczął również karierę aktorską, grając w westernie [[Kochaj mnie czule]]. W grudniu 1956 roku Presleyowi nadano nieformalny tytuł „króla [[rock and roll]]a”<ref>„His original status as the King of Rock and Roll has never been seriously challenged, and he’s remained a bottomless source of inspiration for the generations of rock and rollers who’ve taken up the cause in the decades since that July night in Memphis”. Schinder, Scott (2008), Icons of Rock: An Encyclopedia of the Legends who Changed Music Forever, Greenwood Publishing Group, p. 2, {{ISBN|978-0-313-33846-5}}.</ref>, który przylgnął do niego do końca jego kariery. W pierwszej połowie 1957 wydał trzy single „[[Too Much (Elvis Presley)|Too Much]]”, „[[All Shook Up]]” i „[[Teddy Bear (piosenka)|Teddy Bear]]”. Wszystkie dotarły do pierwszego miejsca na listach przebojów<ref>{{Cytuj |autor = Harrison Salisbury |tytuł = Presley Records a Craze in Soviet |data = 3 lutego 1957 |s = 4}}</ref>.

 

 

=== Powrót do śpiewania ===

Po ośmioletniej przerwie powrócił do występów na żywo w 1968. Pod koniec czerwca w [[Burbank (hrabstwo Los Angeles)|Burbank]] nagrał koncert, który stacja [[NBC]] wyemitowała 3 grudnia 1968 roku pod nazwą „Elvis”. Później znany jako [[Elvis (NBC TV Special)|'68 Comeback Special]], program zawierał wykonane przez Elvisa piosenki z udziałem publiczności. Występ zdobył 42 procent ogółu całkowitej widowni<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Guralnick |imię = Peter |tytuł = Careless Love: The Unmaking of Elvis Presley |data = 1999 |strony = 293, 296}}</ref>.

 

 

=== Po 1977 roku ===

 

W 2006 roku posiadłość została zakwalifikowana jako [[National Historic Landmark|Narodowy Pomnik Historyczny USA]]<ref>{{Cytuj |url = http://archive.is/gLMB |tytuł = National Historic Landmarks Program (NHL)<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |data dostępu = 2017-11-23}}</ref>.

 

Elvis Presley został wprowadzony do [[Rock and Roll Hall of Fame]] (1986), Country Music Hall of Fame (1998), Gospel Music Hall of Fame (2001) i Rockabilly Hall of Fame (2007)<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Cook |imię = Jody |tytuł = Graceland National Historic Landmark Nomination Form |data = 2004 |strony = 33}}</ref>.

 

== Posądzanie o rasizm ==

Kiedy Dewey Philips po raz pierwszy puścił „[[That’s All Right]]” w radiu Memphis, wielu słuchaczy kontaktowało się z radiem przez telefon lub za pomocą [[telegram]]u, zakładając, że wykonawca tego utworu był [[Czarna odmiana człowieka|rasy czarnej]]<ref>Guralnick, Peter. Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley, s. 100–101.</ref>. Od samego początku swojej kariery Elvis miał szacunek do afroamerykańskich wykonawców i ich muzyki, mimo [[Segregacja rasowa|segregacji rasowej]] i uprzedzeń do Afroamerykanów na [[Dixie (Stany Zjednoczone)|południu Stanów Zjednoczonych]]. W wywiadzie z 1956 roku artysta opowiadał, jak godzinami mógł słuchać czarnego muzyka [[blues]]owego Arthura Crudupa<ref name=Guralnick>Guralnick, Peter. „How Did Elvis Get Turned Into a Racist?” The New York Times.</ref>. Gazeta redagowana i skierowana głównie do Afroamerykanów, ''The Memphis World'', napisała o tym, jak Elvis – „fenomen rock’n’rolla” – „zniósł segregację rasową w [[Memphis]]”, bawiąc się bez skrępowania w [[Lunapark|parku rozrywki]] w dzielnicy zamieszkanej w większości przez ludzi rasy czarnej<ref name=Guralnick />. Później temu incydentowi nadano nazwę „kolorowej nocy”. Takie zachowania prezentowane przez Presleya zagwarantowały mu akceptację ze strony [[Afroamerykanie|Afroamerykanów]] w pierwszych latach jego kariery<ref name=Guralnick />. Z drugiej strony według Arnolda Shawa z magazynu [[Billboard (tygodnik)|Billboard]]: „wielu białych dorosłych ludzi nie tolerowało Presleya za to, że rozpowszechniał «rock’n’roll», który ma korzenie w społecznościach rasy czarnej i zwracał uwagę na ich kulturę”<ref>Denisoff, R. Serge. Solid Gold: The Popular Record Industry, s. 22.</ref>.

 

Mimo pozytywnego wizerunku, jaki zyskał Presley w oczach Afroamerykanów, w połowie 1957 roku pojawiła się plotka o jego [[Rasizm|rasistowskich poglądach]]. Mówiła ona, że Presley wypowiedział się o czarnoskórych w następujący sposób: „Jedyną rzeczą, jaką czarni mogą dla mnie zrobić, jest kupowanie moich płyt i pastowanie moich butów”. Dziennikarz z afroamerykańskiego tygodnika „Jet”, Louis Robinson, postanowił śledzić te plotki. W trakcie kręcenia ujęć do kolejnego filmu-musicalu Presleya, ''Jailhouse Rock'', dziennikarz przeprowadził krótki wywiad z gwiazdą. Presley zaprzeczył, aby padła taka wypowiedź lub też w jakikolwiek inny sposób popierał poglądy rasistowskie. Jednak Robinson nie uwierzył Presleyowi, a wręcz był przekonany po wysłuchaniu zeznań wielu osób, że Elvis był zdeklarowanym [[Rasizm|rasistą]]<ref name=Guralnick /><ref name=autonazwa3>[http://www.ferris.edu/JIMCROW/question/mar06/ Question of the Month – Jim Crow Museum at Ferris State University<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. Czarnoskóry wykonawca bluesowy Ivory Joe Hunter, który słyszał plotkę, po wizycie w Graceland jednego późnego popołudnia powiedział o Presleyu: „Był jednym z najbardziej uprzejmych ludzi, jakich kiedykolwiek spotkałem”<ref>Guralnick, Peter. Last Train to Memphis: The Rise of Elvis Presley, s. 426.</ref>. Mimo że plotka została praktycznie całkowicie zdementowana po wizycie Huntera, przez dziesiątki lat była wykorzystywana przeciwko Presleyowi<ref name=autonazwa1>{{cytuj pismo |tytuł = Helen Kolawole: He wasn’t my king |url = http://www.guardian.co.uk/music/2002/aug/15/elvis25yearson.elvispresley |czasopismo = The Guardian}}</ref>.

 

 

== Legenda ==

„Przed Elvisem nie było niczego”, powiedział członek brytyjskiego zespołu rockowego The Beatles, [[John Lennon]]<ref>{{Cytuj |url = http://www.elvis.com/about-the-king/quotes/quotes_about_elvis.aspx |tytuł = Quotes about Elvis<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany = elvis.com |archiwum = https://web.archive.org/web/20141026011226/http://www.elvis.com/about-the-king/quotes/quotes_about_elvis.aspx |zarchiwizowano = 2014-10-26 |data dostępu = 2017-11-23}}</ref>.