Dziewictwo Marii z Nazaretu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Bibliografia: drobne techniczne
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Przekształcam cytat na na nową formę Szablon:Cytat z nazwanymi parametrami
Linia 16:
== Ojcowie Kościoła ==
O dziewictwie Marii pisali: [[Hieronim ze Strydonu]] w ''Adversus Helvidium'' (383), [[Ambroży z Mediolanu]] w ''De Institutione Virginis'' oraz [[Syrycjusz (papież)|Syrycjusz]] w ''Liście do Anyzjusza'' (392), który prawdopodobnie czerpał z pism Ambrożego<ref>{{cytuj |inni= S. Głowa, I. Bieda (red.) | tytuł= Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła| wydanie = 2 |s = 261-262}}</ref>. Ponadto dziewictwa Marii bronili: [[Efrem Syryjczyk]] oraz [[Epifaniusz z Salaminy]]<ref>{{cytuj | url = http://www.monasterujkowice.pl/books.php?b=17&c=7 | tytuł =Prawosławna cześć dla Bogurodzicy | data dostępu = 2011-11-05| autor = Jan Maksymowicz}}</ref>. Najważniejszym jednak dowodem wczesnej wiary w dziewictwo Marii jest [[Apostolski symbol wiary|Symbol Apostolski]], który już w swojej najstarszej wersji zawierał słowo ''παρθένου'':
{{Cytat
{{CytatD |treść = który się począł z Ducha Świętego;<br />narodził się z Marii Dziewicy (...)<ref>{{cytuj |redaktor= S. Głowa, I. Bieda | tytuł= Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła| wydanie = 2 |s = 607, 608}}</ref>}}
|styl = środek
}}
 
Podobnie sformułowanie zawierają też inne główne starożytne [[chrześcijańskie wyznania wiary]], jak [[Nicejskie wyznanie wiary|Nicejskie]] oraz [[Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary|Nicejsko-konstantynopolskie]].
Linia 37 ⟶ 40:
 
W innym dziele ''Streszczenie teologii'' Tomasz ujął dziewictwo Marii w kontekście znajdującej się w Ewangelii [[Eschatologia chrześcijańska|eschatologicznej]] zapowiedzi Chrystusa dotyczącej życia wiecznego: jej dziewicze poczęcie zapowiadało stan, w jakim, według Ewangelii, odrodzona ludzkość będzie istnieć w przyszłym świecie po [[zmartwychwstanie|zmartwychwstaniu]] umarłych:
{{Cytat
{{Cytat |treść = Po to bowiem Syn Boży, przyjąwszy ciało, przyszedł na świat, żeby nas doprowadzić do stanu zmartwychwstania, w którym "ani się nie żenią, ani za mąż wychodzą, lecz będą ludzie jak aniołowie w niebie" (Mt 22,30). Toteż uczył [nas] o powściągliwości i dziewictwie, aby w życiu wiernych jaśniał w jakiś sposób obraz przyszłej chwały. Zatem stosowne było, aby w swoim narodzeniu zaszczycił dziewictwo, rodząc się z Dziewicy. Dlatego w [[Apostolski symbol wiary|Symbolu Apostolskim]] wyznajemy: "Przyjął ciało z Maryi Dziewicy"<ref>{{Cytuj | autor = [[Tomasz z Akwinu]] | tytuł = Streszczenie teologii, I, 221 | s = 166 | url = http://www.kbroszko.dominikanie.pl/wcielenie.html}}</ref>.}}
}}
 
== W teologii protestanckiej ==
Współczesna protestancka teologia egzegetyczna i systematyczna często odczytuje dziewictwo Marii nie tyle jako wydarzenie historyczne, co jako mające źródło w teologicznej wizji ewangelistów. Według K.H. Schelklego protestanccy teolodzy odczytują biblijną tradycję o tym, że Maria porodziła i poczęła Jezusa w sposób dziewiczy jako ważny symbol. Podaje on przykład [[Wolfhart Pannenberg|W. Pannenberga]], który uważa, że opowiadanie Ewangelii o narodzeniu z dziewicy jest legendą, powstałą dla uzasadnienia tytułu "[[Syn Boży]]":
{{Cytat
{{Cytat |treść = Myśl o dziewiczym narodzeniu Jezusa spełnia dwie funkcje, których [[Teologia dogmatyczna|dogmatyka]] nie może się wyrzec; mogą one być jednak spełnione w inny sposób niż przez pojęcie narodzenia z dziewicy. Chodzi o antyadopcjanistyczną myśl, że Jezus od początku był tym, kim jest: całkowicie z Boga... Tak samo nie można wyrzec się antydoketycznego punktu widzenia w zwrocie ex Maria Virgine, że początek Jezusa, Jego narodzenie było rzeczywiście ludzkim zjawiskiem<ref>Zob. {{cytuj książkę | autor = W. Pannenberg | tytuł = Grundzüge der Christologie | miejsce= Gütersloch | rok = 1966 | strony = 148n}}</ref><ref name = "SCHEL">Por. {{cytuj książkę | autor = K.H. Schelkle |tytuł = Teologia Nowego Testamentu | tom = 2 – Bóg był w Chrystusie | strony = 182}}.</ref>.}}
}}
 
[[Paul Tillich|P. Tillich]] interpretuje istnienie tego symbolu dziewiczego poczęcia Jezusa przez Marię odwrotnie. Oskarża on opowiadanie biblijne o tendencje [[Doketyzm|doketyczne]] i [[Monofizytyzm|monofizyckie]]. Ze względu na unikanie włączenia udziału ludzkiego ojca, czyni to wydarzenie mało ludzkim:
{{Cytat
{{Cytat |treść = Ale aktualna opowieść jest mitem, którego wartość symboliczną trzeba poważnie zakwestionować. Wskazuje on na doketycko-monofizycką tendencję myślenia chrześcijańskiego, i sam jest ważnym krokiem na tej drodze. Wykluczając udział ludzkiego ojca w prokreacji Mesjasza, pozbawia Go pełnego uczestnictwa w ludzkim predykamencie<ref name = TIL>{{cytuj książkę | autor = P. Tillich | autor link = Paul Tillich | tytuł = Teologia Systematyczna | tom = 2 | strony = 150}}</ref>.}}
}}
Opinię tę Tillich umieścił w rozdziale o symbolach potwierdzających zmartwychwstanie. W jego rozumieniu opowiadanie o dziewiczym poczęciu ma ideologiczny, teologiczny związek ze zmartwychwstaniem, potwierdzając je. Ma wyrażać niezależny charakter pojawienia się Jezusa jako Nowego Bytu – jako niepoddane wpływowi zmiennych, historycznych okoliczności, ''zależne od samego tylko Boga''<ref name = TIL/>.
 
Linia 59 ⟶ 68:
Krytycy opisanego w [[Kanon Biblii|ewangeliach]] świętego i nadprzyrodzonego poczęcia byli motywowani zarówno politycznie jak i religijnie. Tego typu polemiki pochodziły z kręgów kultury żydowskiej, hellenistycznej{{fakt|data=2011-12}} i romańskiej. Przykładem tego są pisma [[Kelsos]]a z II wieku, który twierdził, że Jezus był synem z nieprawego łoża rzymskiego żołnierza [[Tyberiusz Juliusz Abdes Pantera|Pantery]]<ref>Zobacz także: ''Illegitimacy of Jesus: A Feminist Theological Interpretation of the Infancy Narratives'' (Biblical Seminar Series, No 28), Jane Schaberg, {{ISBN|1-85075-533-7}}.</ref>, sugestywnie opisujące kontekst społeczny domniemanego faktu:
 
{{Cytat
{{Cytat |treść = ''Biedna wiejska dziewczyna, którą sąsiedzi niezbyt szanowali. Mąż jej, z zawodu cieśla, wypędził ją, dowiódłszy jej cudzołóstwa z żołnierzem (...) Wypędzona błąkała się tu i ówdzie i we wstydzie porodziła tajemnie.''}}
}}
 
Także współcześni teologowie ([[Uta Ranke-Heinemann]], [[Hans Küng]]) uważają dziewictwo Marii za niehistoryczne i oparte na fałszywym tłumaczeniu słowa ''dziewica'' w Biblii, które oznaczać miało wbrew interpretacji Kościoła jedynie kobietę niezamężną<ref>zob.np.komentarz do Iz 7,14 w [http://www.biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=479&werset=14#W14 Biblii Tysiąclecia]</ref>.
Linia 66 ⟶ 77:
 
Inni badacze, jak [[Bart D. Ehrman]], sugerują, że metodami historycznymi nigdy nie można komentować prawdopodobieństwa nadprzyrodzonych wydarzeń:
{{Cytat
{{Cytat |treść = ''Historycy mogą jedynie ustalać, co się prawdopodobnie wydarzyło w przeszłości, a z definicji cud jest najmniej prawdopodobnym zdarzeniem. A zatem, z powodu samej natury badań historycznych, nie możemy potwierdzać historycznie, że cud prawdopodobnie miał miejsce. Z samej definicji cudu wynika, że nie miał. Historia może jedynie ustalać, co prawdopodobnie się zdarzyło''<ref name="craig-ehrman">{{Cytuj stronę | url = http://www.bringyou.to/apologetics/p96.htm | tytuł = Is There Historical Evidence for the Resurrection of Jesus? | data dostępu = 12 sierpnia, 2010 | autor = Bart D. Ehrman | autor link = Bart D. Ehrman | autor2 = William Lane Craig | data = 28 marca, 2006 | praca = College of the Holy Cross, Worcester, Massachusetts | opublikowany = bringyou.to | język = en | cytat = (w oryginale: ''Historians can only establish what probably happened in the past, and by definition a miracle is the least probable occurrence. And so, by the very nature of the canons of historical research, we can't claim historically that a miracle probably happened. By definition, it probably didn't. And history can only establish what probably did.'')}}</ref>..}}
}}
 
== Kwestia braci i sióstr Jezusa ==
Linia 76 ⟶ 89:
 
W haśle o Marii w amerykańskiej ''New Catholic Enyclopedia'' napisano:
{{Cytat
{{Cytat |treść = Greckie słowa 'adelfai' i 'adelfoi', użyte do określenia pokrewieństwa pomiędzy Jezusem i tymi krewnymi, mają w greckojęzycznym świecie za czasów ewangelisty znaczenie rodzonych ({{Lang|en}} ''full blood'') braci i sióstr, i tak je rozumiał grecki czytelnik. Pod koniec IV wieku (ok. 380 r.) [[Helwidiusz]], w zaginionej dziś rozprawie, podkreślał ten fakt, żeby przypisać Marii inne dzieci oprócz Jezusa, aby uczynić ją wzorem dla matek liczniejszych rodzin. Święty Hieronim, kierując się tradycyjną wiarą Kościoła w nieustające dziewictwo Marii, napisał przeciwko Helwidiuszowi traktat (383 r. po Chr.), w którym przedstawił wyjaśnienie, w jaki sposób Ewangelia używa 'adelfai' i 'adelfoi' w odniesieniu do krewnych Jezusa. I do tej pory cieszy się ono popularnością wśród uczonych katolickich. [[Septuaginta|Septuaginta (LXX)]] używała ''adelfos'' w sensie ''pokrewieństwa''. W [[Księga Rodzaju|Księdze Rodzaju]] 13,8; 14,14.16 bratanek Abrahama [[Lot (postać biblijna)|Lot]] jest nazwany ''bratem''. W Rdz 29,15 ten sam termin jest użyty w stosunku do bratanka Jakuba [[Laban]]a. (...) To użycie ''adelfos'' w LXX bierze się z tego, że [[Język hebrajski|hebrajski]] jest ubogi w terminologię dotyczącą pokrewieństwa (tak jak [[Język aramejski|aramejski]] - język stojący za greką Ewangelii)<ref name="CATHM"/>.}}
}}
 
Natomiast w Encyklopedii "PWN" napisano:
{{Cytat
{{Cytat |treść = Przypisywanie słowu "adelfoi" ("adelfai") jedynie znaczenia najbliższego rodzeństwa nie wydaje się zgodne np. z wersetem [[1. List do Koryntian|1 Kor]] 9,5: ''Czyż nie wolno nam brać z sobą niewiasty-siostry, podobnie jak to czynią pozostali apostołowie oraz bracia Pańscy i Kefas?''<ref>Zob. tekst {{Biblia|księga=1Co|rozdział=9|wersety=5}}</ref>. W tym fragmencie, w określeniu niewykluczającym żony (niewiasty-siostry) Paweł używa słowa ''αδελφην'' (''adelfen''). W związku z tym, że, uważaną za najstarszą, Ewangelię Marka datuje się na lata 60.-70., zaś cytowany tu Pierwszy List do Koryntian powstał najprawdopodobniej pomiędzy 56 a 57 rokiem, wydaje się, iż słowo "adelfoi" ("adelfai") nie mogło mieć już wtedy (o ile wcześniej miało) znaczenia określającego jedynie brata rodzonego. W innym przypadku św. Paweł zapewne nie używałby go w tak niejednoznaczny sposób w swoim liście. Oprócz tego greckie przekłady ksiąg Starego Testamentu zawierają liczne inne przykłady użycia słów z tej grupy na określenie krewnych dalszych niż rodzony brat i rodzona siostra<ref name=REL2>{{Cytuj książkę | rozdział = Bracia Pańscy |tytuł = Religia. Encyklopedia PWN | tom = 2 | strony = 255}}</ref><ref name="CATHM"/>..}}
}}
 
Hipoteza, według której słowo „brat” (adelfòs) oznacza w tym wypadku „kuzyna” (anepsiòs), nie powstała wcześniej niż w 383 r. n.e. i przypisuje się ją Hieronimowi. Jednak Hieronim nie przytoczył żadnych uzasadniających ją argumentów, a w późniejszych pismach wyraził nawet pewne wątpliwości wobec swej „teorii kuzynów”. Biblista J. B. Lightfoot napisał: „Św. Hieronim nie oparł swej teorii na tradycji, a zatem dowodów na jej poparcie należy szukać wyłącznie w Piśmie Świętym. Zbadałem biblijne świadectwo i stwierdziłem, że (...) argumenty na rzecz tej teorii są znacznie słabsze niż argumenty przeciwko niej, należy więc ją odrzucić” (St. Paul’s Epistle to the Galatians, Londyn 1874, s. 258).