Patria potestas: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MastiBot (dyskusja | edycje)
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Władysław Rozwadowski – zmieniono link(i) do Władysław Rozwadowski (prawnik)
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Przekształcam cytat na na nową formę Szablon:Cytat z nazwanymi parametrami
Linia 6:
W myśl zasady ''"mater semper certa est"'' - istniała możliwość dowodzenia pochodzenia dziecka od określonej kobiety. Wobec braku naukowych sposobów ustalenia ojcostwa, było ono [[domniemanie|domniemywane]]. Przyjmowano mianowicie, że dziecko pochodzi od męża matki – w myśl zasady ''"pater [is] est, quem nuptiae demonstrant"'' (ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo).
 
Dzieckiem zrodzonym w małżeństwie było takie, które urodziło się nie wcześniej niż w 182 dniu po zawarciu małżeństwa, ale nie później niż w 300 dniu po jego rozwiązaniu. Terminy te przyjęto pod wpływem greckiej nauki medycznej, wedle której ciąża mogła trwać od 182 do 300 dni. {{Cytat
|treść = [[Iulius Paulus]] w księdze dziewiętnastej ''responsorum'': Płód zrodzony w siódmym miesiącu jest już dojrzały, co przyjęto w oparciu o autorytet uczonego męża [[Hipokrates]]a. Dla tego należy uznać, że ten, który urodził się z prawego małżeństwa w siódmym miesiącu, jest prawym synem<ref>[[Digesta Justyniana]] 1,5, 12, Paulus libro nono decimo responsorum: ''Septimo mense nasci perfectum partum iam receptum est propter auctoritatem doctissimi viri Hippocratis: et ideo credendum est eum, qui ex iustis nuptiis septimo mense natus est, iustum filium esse''.</ref>.
}}
 
Władza ojcowska powstawała poprzez przyjęcie obcej osoby do rodziny. Mogło to mieć miejsce w drodze [[adoptio|adopcji]] – gdzie jeden ''pater familias'' przekazywał władzę nad dzieckiem innemu, lub przez [[arrogatio|arrogację]] – gdzie ''pater familias'' uzyskiwał władzę nad mężczyzną ''[[sui iuris]]'' (też będącym ''pater familias'').
Linia 13 ⟶ 15:
 
== Treść władzy ojcowskiej ==
Władza ojcowska w prawie rzymskim, była władzą niemal absolutną. Jak zauważali sami Rzymianie, nie było takiego ludu, którego przedstawicielom przysługiwałyby tak szerokie uprawnienia wobec własnych dzieci.{{Cytat
|treść = [[Gajusz (jurysta rzymski)|Gaius]]: Takoż pod władzą naszą znajdują się nasze dzieci, spłodzone w prawym małżeństwie. To prawo właściwe jest obywatelom rzymskim (albowiem chyba nie ma żadnych innych ludzi, którzy mieliby nad swymi dziećmi taką władzę, jaką my mamy) co obwieszczono w edykcie boskiego [[Hadrian]]a, wobec tych co się ubiegali u niego o obywatelstwo rzymskie dla siebie i swoich dzieci<ref>[[Gajusz (jurysta rzymski)|Gaius]], ''Institutiones'' I,55: ''Item in potestate nostra sunt libreri nostri, quos iustis nuptiis procreavimus. Quod ius prioprium civium Romanorum est (fere enim nulli alii sunt homines, qui talem in filios suos habent potestatem, qualem nos habemus) idque divi Hadriani edicto, quod propusit de his, qui sibi liberisque suis ab eo civitatem Romanam petebant, significatur''.</ref>.
}}
 
[[Pater familias|Ojciec]] miał nad dziećmi – najogólniej ujmując – prawo życia i śmierci (''[[ius vitae ac necis]]''). Mógł on nie przyjmować nowo narodzonego dziecka do rodziny – porzucić je (''[[ius exponendi]]'', ''expositio''). Mógł oddać dziecko w ''[[mancipium]]'', [[Umowa najmu|wynająć]] lub oddać w [[zastaw]]. Ostatecznie mógł nawet [[Umowa sprzedaży|sprzedać]] je w niewolę („za Tyber”) - ''[[ius vendendi]]''. Wyrażał zgodę na zawarcie przez podległe mu dziecko małżeństwa oraz mógł je w pewnych okolicznościach rozwiązać. Do obowiązków ojca należało np.: utrzymanie, wychowanie i opieka (''officium'', ''pietas'') czy obowiązek [[Dos|wyposażenia]] córki wychodzącej za mąż.