Wersja z 22:02, 10 kwi 2021 edytuj Michał Lew (dyskusja \| edycje) 314 edycji polonizacja ← poprzednia edycja		Wersja z 01:58, 11 kwi 2021 edytuj anuluj edycję Prop2 (dyskusja \| edycje) 953 edycje Anulowanie wersji 62967473 autorstwa Michał Lew (dyskusja) Przywrócone słowa są cytatem z P. Niczyporuk, ''Prywatnoprawna..., s. 30. Cofnięta edycja narusza NPW i arbitralnie rozstrzyga to, co zgodnie z dominującym poglądem nauki prawa jest nierozstrzygalne. Stąd przywrócone ujęcie Znacznik: Anulowanie edycji następna edycja →
Linia 1: '''''Nasciturus''''' – powszechnie używany termin [[język prawniczy\|prawniczy]] określający [[płód]] w łonie [[matka\|matki]], [[dziecko]] [[poczęcie\|poczęte]], a jeszcze nie [[poród u człowieka\| urodzone]]. Jest to termin [[łacina\|łaciński]], ale nie pochodzący ze źródeł [[prawo rzymskie\|rzymskich]], w których występuje forma czasownikowa ''nascitur'' (powstawać, zaczynać, rosnąć, wyrastać, brać początek), pochodząca od słowa ''nascor'' (rodzić się, przychodzić na świat). Przypuszczalnie to forma czasownikowa ''nascitur'' posłużyła do konstrukcji łacińskiego terminu ''nasciturus''. Zasada ''nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur'' (mającego się urodzić uważa się już za urodzonego ilekroć idzie o jego korzyść) nie była tworem jurystów rzymskich, ale sformułowano ją w [[średniowiecze\|średniowieczu]] na podstawie źródeł prawa rzymskiego<ref>P. Niczyporuk, ''Prywatnoprawna ochrona dziecka poczętego w prawie rzymskim'', Białystok 2009, s. 29-31, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, ''Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego'', Warszawa 2013, s. 181 i 261, W. Osuchowski, ''Zarys prawa rzymskiego'', Warszawa 1967, s. 220, R. Taubenschlag, ''Rzymskie prawo prywatne'', Warszawa 1969, s. 100, K. Kolańczyk, ''Prawo rzymskie'', Warszawa 1976, s. 178</ref>. == W prawie rzymskim == Prawnicy rzymscy mieli rozbudowaną terminologię wobec dziecka poczętego, a jeszcze nie urodzonego: ''conceptus'', ''postumi sui'', ''postumi alieni'', ''venter'', ''qui in utero est'', ''qui nasci spera(n)tur'' oraz ''partus''<ref>P. Niczyporuk, ''Prywatnoprawna ochrona dziecka poczętego w prawie rzymskim'', Białystok 2009, s. 31</ref>. Płód ~~[[poczęcie\|~~poczęty]], ale jeszcze nie ~~[[poród u człowieka\|~~urodzony]] nie był uważany za odrębną osobę, ale część [[organizm]]u matki. Dziecku poczętemu umożliwiano jednak, jeżeli przyszło na świat żywe, uzyskanie [[uprawnienie\|uprawnień]], uznając je za już urodzone, ilekroć chodziło o jego korzyści majątkowe<ref>W. Osuchowski, ''Zarys prawa rzymskiego'', Warszawa 1967, s. 220, R. Taubenschlag, ''Rzymskie prawo prywatne'', Warszawa 1969, s. 100, K. Kolańczyk, ''Prawo rzymskie'', Warszawa 1976, s. 178</ref>. Miało to znaczenie głównie w [[prawo spadkowe\|prawie spadkowym]] - jeśli [[spadkobierca]] był już w chwili [[spadkobranie\|spadkobrania]] poczęty, mógł, o ile następnie urodził się żywy, [[dziedziczenie (prawo)\|dziedziczyć]] po [[spadkodawca\|spadkodawcy]]<ref>R. Taubenschlag, ''Rzymskie prawo prywatne'', Warszawa 1969, s. 100</ref>. Dziecko poczęte, a jeszcze nie urodzone, nie miało zatem pełnej [[podmiotowość prawna\|podmiotowości prawnej]], ale jedynie rodzaj ograniczonej podmiotowości prawnej, swego rodzaju podmiotowość prawną majątkową, skutkiem czego rezerwowano warunkowo uprawnienia poczętemu, co pozwalało zachować wszystkie korzyści nabyte od momentu poczęcia aż do czasu urodzenia dziecka<ref>P. Niczyporuk, ''Prywatnoprawna ochrona dziecka poczętego w prawie rzymskim'', Białystok 2009, s. 70-71</ref>. Dla ochrony praw majątkowych osoby poczętej, lecz nie urodzonej można było powołać [[kurator]]a (łac. ''curator ventris'')<ref>W. Osuchowski, ''Zarys prawa rzymskiego'', Warszawa 1967, s. 312, Helena Pietrzak, [http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_nad_Rodzina/Studia_nad_Rodzina-r2011-t15-n1_2_(28_29)/Studia_nad_Rodzina-r2011-t15-n1_2_(28_29)-s145-164/Studia_nad_Rodzina-r2011-t15-n1_2_(28_29)-s145-164.pdf ''"Curator ventris" dla "nasciturusa"'']</ref>. Linia 9: Pozycja prawna dziecka poczętego od wieków rodzi liczne kontrowersje. Na ogół reguluje się ją według jednej z dwóch metod. Pierwsza polega na przyznaniu dziecku poczętemu ogólnej [[zdolność prawna\|zdolności prawnej]], pod warunkiem, że się urodzi żywe (np. prawo austriackie, szwajcarskie, węgierskie, czeskie i słowackie). Druga metoda polega na przyznaniu dziecku poczętemu warunkowej możności nabycia jedynie określonych praw (lub nabycia praw i obowiązków na określonej drodze), czyli na przyznaniu zdolności w ograniczonym zakresie (np. prawo francuskie, niemieckie, rosyjskie i polskie). Zasadnicze znaczenie mają w tym przypadku przepisy przyznające dziecku poczętemu możliwość dziedziczenia pod warunkiem, że się urodzi żywe (lub także zdolne do życia). Istnieją również takie [[porządek prawny\|porządki prawne]], w których brak jest przepisów regulujących sytuację prawną dziecka poczętego, ale [[sąd\|sądy]] tych państw postępują niejednokrotnie tak, jak gdyby takie przepisy istniały, co skutkuje wytworzeniem się [[prawo zwyczajowe\|norm zwyczajowych]]<ref>M. Pazdan, w: System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012, s. 1050-1053</ref>. ~~=== W prawie polskim ===~~ W polskim [[Kodeks cywilny (ustawa z 1964)\|kodeksie cywilnym]] szereg przepisów dotyczy wprost dziecka poczętego, dopuszczając warunkową możność nabycia przez ''nasciturusa'' określonych praw lub możność nabycia praw i obowiązków na określonej drodze. W myśl art. 927 § 2 Kodeksu cywilnego dziecko w chwili [[otwarcie spadku\|otwarcia spadku]] już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Zgodnie z art. 446(1) Kodeksu cywilnego z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem. Prawo dopuszcza też ukształtowanie [[stan cywilny\|stanu cywilnego]] dziecka poczętego. Artykuł 75 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje możliwość uznania ojcostwa przed urodzeniem się dziecka już poczętego. Zgodnie z art. 55 ust. 4 ustawy [[Prawo prywatne międzynarodowe (ustawa 2011)\|Prawo prywatne międzynarodowe]] uznanie dziecka poczętego lecz nienarodzonego podlega prawu ojczystemu matki z chwili uznania<ref>M. Pazdan, ''Prawo prywatne międzynarodowe'', wyd. 10, Warszawa 2007, s. 9</ref>. Z kolei w art. 182 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewidziano ustanowienie kuratora dla dziecka poczętego, lecz jeszcze nieurodzonego, jeżeli jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka. Kuratela ustaje z chwilą urodzenia się dziecka.

Nasciturus: Różnice pomiędzy wersjami