Klasztor Bernardynów w Zbarażu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 26:
|3. obiekt sakralny nazwa =
|założyciel klasztoru =
|fundator = [[Janusz Wiśniowiecki (1599-16361599–1636)|Janusz Wiśniowiecki]],<br />[[Stanisław Potocki (wojewoda poznański)|Stanisław Potocki]] (powtórna budowla)
|styl =
|materiał budowlany =
Linia 43:
Pierwszy klasztor [[bernardyni|oo. bernardynów]] w [[Zbaraż]]u ufundowany został w 1627 r. przez [[Jerzy Zbaraski|Jerzego Zbaraskiego]]<ref name=Geo>{{cytuj książkę|imię=Filip |nazwisko=Sulimierski|imię2=Bronisław |nazwisko2= Chlebowski|imię3=Władysław |nazwisko3=Walewski|tytuł=Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV|miejsce=Warszawa| data=1880-1902| strony=509}}</ref>, zniszczony w czasie wojny polsko-tureckiej w 1675<ref name=Geo/>. Dotację w 1726 r. odnowił przyszły [[hetman wielki koronny]] [[Józef Potocki (hetman wielki koronny)|Józef Potocki]]. Odbudowę przeprowadzili w XVIII stuleciu wojewoda kijowski [[Stanisław Potocki (wojewoda poznański)|Stanisław Potocki]] i jego żona Helena z [[Zamoyscy|Zamoyskich]]. Autorem projektu odnowionego klasztoru był [[Jan Antoni Gans]]. Gotowy kompleks z kościołem św. św. Antoniego i Jerzego [[poświęcenie kościoła|poświęcił]] 2 sierpnia 1755 biskup łucki [[Antoni Erazm Wołłowicz]]<ref name="prz">{{cytuj książkę|autor=J. Tokarski|tytuł=Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie|tom=2|wydawca=Burchard Edition|rok=2001|isbn=83-87654-11-6|strony=252–254}}</ref>. Ołtarze we wnętrzu budynku wykonał w kolejnych latach, do 1759, lwowski artysta [[Antoni Osiński]]. Klasztor należał do najważniejszych bernardyńskich siedzib w prowincji. Od 1782 istniało przy nim studium [[filozofia|filozofii]], zaś w latach 1784–1805 – łacińskie gimnazjum, przeniesione następnie do [[Brzeżany|Brzeżan]]. W 1788 w wielkim pożarze całego miasta kościół klasztorny poważnie ucierpiał, jednak w krótkim czasie został odremontowany. Ponieważ kościół parafialny w Zbarażu został w tym samym pożarze zniszczony całkowicie, klasztorna świątynia przejęła jego funkcje<ref name="prz"/>.
 
Klasztor zachował swoje znaczenie także pod [[zabór austriacki|zaborem austriackim]]. Był znaczącym ośrodkiem [[zgromadzenie zakonne|życia zakonnego]], od 1798 [[zakonnik|zakonnicy]] prowadzili przy nim studium teologiczne, zaś od 1816 – szkołę główną. W latach [[I wojna światowa|I wojny światowej]] i [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] kompleks doznał poważnych strat, jednak został odremontowany dzięki staraniom [[opat]]a Daniela Magońskiego. W [[dwudziestolecieHistoria międzywojennePolski (1918–1939)|dwudziestoleciu międzywojennym]] nadal był siedzibą bernardynów i prowadzonych przez nich szkół<ref name="prz"/>, w tym [[Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Zbarażu|Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza]]<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Zbarażu za rok szkolny 1926/27 | miejsce = Zbaraż | data = 1927 | strony = 3-4 | url = https://www.pbc.rzeszow.pl/publication/2279}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Zbarażu za rok szkolny 1927/28 | miejsce = Zbaraż | data = 1928 | strony = 5 | url = https://www.pbc.rzeszow.pl/publication/2280}}</ref>.
 
Zakonnicy zostali zmuszeni do opuszczenia Zbaraża dopiero w 1945, gdy władze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckie]] postanowiły zaadaptować zabytkowy klasztor na szpital, a następnie zakład wytwarzający [[półprzewodniki]]<ref name="wbc"/>. Spowodowało to ogromne zniszczenia w kompleksie budynków sakralnych<ref name="prz"/>.
Linia 66:
|Plik:Zbaraz9.JPG|Fragment ołtarza
}}
Główną [[świątynia|świątynią]] klasztorną jest kościół św. św. [[Antoni Padewski|Antoniego]] i [[Święty Jerzy (męczennik)|Jerzego]]. Jest to dwuwieżowa i trójnawowa [[bazylika]], o wklęsłej elewacji i zwieńczona wysoką [[Attyka (architektura)|attyką]]<ref name="prz"/>. Na fasadzie pierwotnie znajdowały się, po dwóch stronach głównego wejścia, dwie figury patronów kościoła<ref name="wbc"/>. W narożnikach budowli znajdują się ozdobne [[pilaster|pilastry]]. Z ołtarzy Antoniego Osińskiego przetrwały jedynie fragmenty<ref name="prz"/>. Wszystkich ołtarzy w kościele było trzynaście. W ołtarzu głównym znajdowały się wizerunki patronów świątyni<ref name="wbc"/>.
 
Inne elementy wyposażenia kościoła znajdują się w różnych muzeach i galeriach (m.in. w Muzeum Krajoznawczym w Tarnopolu i Lwowskiej Galerii Obrazów w Olesku). Z kościołem łączy się jednopiętrowy budynek klasztorny z celami zakonników. Na północ od świątyni znajduje się [[dzwonnica]], pełniąca w przeszłości także funkcje bramy wjazdowej na teren zespołu budynków<ref name="prz"/>.