Feliks Olas: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
kat.
Oldpolihistor (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne, źródła/przypisy
Linia 50:
Urodził się jako syn Szymona i Anieli z Niwińskich<ref group=uwaga>Różne źródła podały różne informacje dotyczące miejsca urodzenia Feliksa Olasa i nazwiska panieńskiego jego matki. {{cytuj stronę|url=http://www.muzeumsg.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=393&Itemid=184|tytuł=Miłosz Filipowiak}} oraz {{cytuj stronę|url=http://mjp.najlepszemedia.pl/wykaz-legionistow/wykaz/legionista/olas|tytuł=Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku}} podali miejsce urodzenia [[Poronin]] i nazwisko panieńskie matki Nowińska, zaś {{Cytuj stronę |url = https://web.archive.org/web/20160404203245/http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/Ksiega_Cmentarna_Katyn.zip |tytuł = Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń}} wskazała miejsce urodzenia Olszanica k. [[Nowy Targ|Nowego Targu]] i nazwisko panieńskie matki Nizińska. Dokumenty źródłowe w postaci świadectwa chrztu świętego, opublikowane na [http://www.muzeumsg.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=393&Itemid=184 stronie Muzeum Straży Granicznej], stwierdzają, że poprawne są Poronin jako miejsce urodzenia oraz nazwisko panieńskie matki Nowińska. Jednakże wspomnienia Andrzeja Olasa, syna Feliksa "Jakże pieknie oni nami rządzili!", i reprodukowana tam metryka chrztu Anieli, jednoznacznie stwierdzają, że nazwisko brzmi Niwińska.</ref><ref name="FJP">{{cytuj stronę|url=http://www.muzeumsg.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=393&Itemid=184|tytuł=Feliks Józef Olas|autor=Miłosz Filipowiak|opublikowany=muzeumsg.pl|data dostępu=4 marca 2015}}</ref><ref name="MJP">{{cytuj stronę|url=http://mjp.najlepszemedia.pl/wykaz-legionistow/wykaz/legionista/olas|tytuł=Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Feliks Olas|opublikowany=[[Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku]]|data dostępu=4 marca 2015}}</ref><ref name="KCK">{{Cytuj stronę |url = https://web.archive.org/web/20160404203245/http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/Ksiega_Cmentarna_Katyn.zip |tytuł = Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń |data = 2000 |opublikowany = [[Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa]] |strony = 443 |data dostępu = 4 marca 2015}}</ref><ref name="AOK">{{Cytuj książkę | nazwisko = Olas | imię = Andrzej | tytuł = Jakże pieknie oni nami rządzili! | wydawca = Oficyna Wydawnicza ATUT | miejsce = Wrocław | data = 2014 | isbn = 978-83-7432-985-9}}</ref>. Ukończył [[II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie|III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie]]<ref name="MJP" /> w 1914<ref name="FJP" />.
 
Po wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] wstąpił do [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legionów Polskich]]<ref name="KCK" /> 16 sierpnia 1914 i służył w [[2 Pułk Piechoty (LP)|2 pułku piechoty]] w składzie [[II Brygada Legionów Polskich|II Brygady]]<ref name="MJP" />. W 1915 został absolwentem Szkoły Oficerskiej 2 pułku piechoty Legionów Polskich w [[Zambrów|Zambrowie]]<ref name="FJP" />. Oddelegowany ze służby (superarbitracja) 16 kwietnia 1915 w [[Wiedeń|Wiedniu]], odbył leczenie i powrócił do Legionów<ref name="MJP" />. Po tym jak II Brygada w połowie lutego 1918 przeszła na tereny ukraińskie, wstąpił do [[II Korpus Polski w Rosji|II Korpusu Polskiego w Rosji]]<ref name="MJP" /> i w jego szeregach służył w [[13 Pułk Strzelców Polskich (WP na Wschodzie)|13 pułku strzelców]]<ref name="FJP" />. Podczas [[Bitwa pod Kaniowem|bitwy pod Kaniowem]] 11 maja 1918 został wzięty do niewoli przez Niemców, z której zbiegł<ref name="FJP" /><ref name="MJP" />. Działał w organizacji [[Polska Organizacja Wojskowa|Polskiej Organizacji Wojskowej]]<ref name="KCK" /> w [[Humań|Humaniu]]<ref name="FJP" />, potem od połowy 1918 w charakterze kuriera Polskiej Komendy Wojskowej w Moskwie<ref name="MJP" /> (przekazywał informacje w [[Mazowiecki Pułk Czerwonych Ułanów|Mazowieckim pułku czerwonych ułanów]] oraz prowadził agitację celem wstępowania do Wojska Polskiego<ref name="FJP" />).
 
W 1918 ukończył studia na [[Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego|Wydziale Prawa]] [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]]<ref name="FJP" />. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego od listopada 1918 do końca lutego 1919 pracował w [[Oficerska Szkoła Topografów|Wojskowej Szkole Mierniczej]] w Warszawie<ref name="FJP" /><ref name="MJP" />. Potem był adiutantem w [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|Ministerstwie Spraw Wojskowych]]<ref name="FJP" />. Podczas [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]]<ref name="KCK" /> służył w stopniu [[podporucznik]]a w [[2 Armia (II RP)|2 Armii]] na stanowisku dowódcy kompanii, a od 1 czerwca do 31 października 1920 jako referent organizacyjny<ref name="FJP" />. W 1921 został absolwentem Kursu Szefów Oddziału IV przy [[Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1919)|Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego]]<ref name="FJP" />. Następnie sprawował funkcje szefa sekcji ogólnej w dowództwie [[3 Armia (II RP)|3 Armii]] oraz p. o. szefa oddziału sztabowego IV<ref name="KCK" /> oraz od 20 marca 1921 szefa Oddziału IV w IV Inspektoracie Armii<ref name="FJP" />. Uczestniczył w [[III powstanie śląskie|III powstaniu śląskim]]<ref name="MJP" /> jako zastępca szefa sztabu Grupy „Wschód” od 21 maja do 1 lipca 1921<ref name="FJP" />. Od 8 września do 31 października 1921 służył ponownie w 3 Armii<ref name="FJP" />. Został awansowany do stopnia [[Kapitan (ranga)|kapitana]] [[Piechota II RP|piechoty]] ze [[Starszeństwo oficerów|starszeństwem]] z dniem 1 czerwca 1919<ref>{{cytuj stronę|url=http://officersdatabase.appspot.com/oficer/Olas_Feliks_J%C3%B3zef_3_1_1893|tytuł=Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914–1939. Feliks Olas|opublikowany=officersdatabase.appspot.com|data dostępu=4 marca 2015}}</ref><ref name="KCK" />. W 1922 został przeniesiony do rezerwy<ref name="MJP" /><ref name="FJP" />.
 
W 1922 został funkcjonariuszem [[Straż Celna|Straży Celnej]], w której służył w stopniu [[Stopnie w Straży Granicznej II Rzeczypospolitej|starszego komisarza]]<ref name="FJP" />. W 1925 objął stanowisko kierownika Inspektoratu Straży Celnej w [[Działdowo|Działdowie]]<ref name="FJP" />. W tym samym roku został redaktorem naczelnym utworzonego wówczas czasopisma branżowego tej służby, pod nazwą „Czaty”<ref name="czaty">{{cytuj stronę|url=http://www.muzeumsg.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=31:prasa-1918-1939&catid=21:kultura&Itemid=137|tytuł=Prasa i wydawnictwa 1918-1939. Czaty|autor=Miłosz Filipowiak|opublikowany=muzeumsg.pl|data dostępu=4 marca 2015}}</ref>. Jego interpretacje ukazały się w wydanym w sierpniu 1926 pierwszym podręczniku straży granicznej pt. ''Służba ochrony granic'', autorstwa Rudolfa Reinischa<ref name="czaty" />. W 1926 Feliks Olas został przydzielony do służby w Warszawie i tam równolegle pozostawał szefem redakcji czasopisma „Czaty”, również przeniesionej do stolicy<ref name="FJP" /><ref name="MJP" />. Służbowo pełnił funkcję referenta prasowego Straży Celnej<ref name="FJP" />. Po przekształceniu Straży Celnej od marca 1928 pełnił analogiczne stanowisko referenta prasowego w Komendzie [[Straż Graniczna (1928–1939)|Straży Granicznej]]<ref name="FJP" />. Wkrótce potem, z dniem 12 grudniu 1928 został przeniesiony do służby cywilnej i został zatrudniony jako urzędnik kontraktowy Referatu Prasowego oraz doradca prawny<ref name="czaty" /> Komendy Straży Granicznej<ref name="FJP" />. 15 grudnia 1932 uzyskał [[Doktor (stopień naukowy)|stopień naukowy doktora]] [[prawo|praw]] na macierzystym Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego<ref name="FJP" /><ref name="KCK" /><ref name="MJP" />. Sprawował funkcję radcy w [[Ministerstwo Skarbu|Ministerstwie Skarbu]]<ref name="KCK" />. Był redaktorem publikacji pt. ''Na straży granic Rzeczypospolitej. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji X-lecia straży granicznej 1928-19381928–1938''<ref>{{cytuj stronę|url=http://w.bibliotece.pl/books/42775472105543bf92ce982923c3dc2e/|tytuł=Na straży granic Rzeczypospolitej. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji X-lecia straży granicznej 1928-1938|opublikowany=w.bibliotece.pl|data dostępu=4 marca 2015}}</ref>. Prowadzone przez Feliksa Olasa czasopismo „Czaty” stało się głównym periodykiem dotyczącym wiedzy i informacji z zakresu ochrony granic Polski i było wydawane do końca istnienia [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] w 1939<ref name="FJP" />. Był przydzielony do [[20 Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej|20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej]]<ref name="KCK" />. Do 1939 był członkiem sądu koleżeńskiego Zarządu Okręgu Stołecznego [[Związek Legionistów Polskich|Związku Legionistów Polskich]] w Warszawie<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Sprawozdanie Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich w Warszawie za Czas od dn. 1.IV.1937 r. do dn. 30.IV.1939 r. |url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/plain-content?id=30058|miejsce = Warszawa |data = 1939 |strony = 4}}</ref>.
 
Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] 1939 podczas [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] został [[Mobilizacja (1939)|zmobilizowany]] do [[83 Pułk Strzelców Poleskich|83 pułku Strzelców Poleskich]] stacjonującym w [[Kobryń|Kobryniu]]<ref name="FJP" /><ref name="MJP" />. Po [[Agresja ZSRR na Polskę|agresji ZSRR na Polskę]] z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w [[Kozielsk]]u. Wiosną 1940 został przetransportowany do [[Katyń|Katynia]] i rozstrzelany przez funkcjonariuszy [[Obwodowy Zarząd NKWD w Smoleńsku|Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku]] oraz pracowników [[NKWD]] przybyłych z [[Moskwa|Moskwy]] na mocy decyzji [[Biuro polityczne|Biura Politycznego]] KC [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|WKP(b)]] z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie otwartego 28 lipca 2000 [[Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu|Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu]], gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 768 (dosłownie określony jako ''Felix Opas'')<ref>{{cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20170828184149/http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=35&sub=635|tytuł=Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.|opublikowany=stankiewicze.com|data dostępu=4 marca 2015}}</ref>. Przy zwłokach Feliksa Olasa zostały odnalezione: legitymacja urzędnika państwowego, dwa listy oraz pocztówka<ref>{{Cytuj książkę |autor = [[Andrzej Leszek Szcześniak]] |tytuł = Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk |wydawca = Alfa |miejsce = Warszawa |data = 1989 |strony = 120 |isbn = 83-7001-294-9}}</ref>.
 
== UpamiętnienieOrdery i odznaczenia ==
* [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyż Niepodległości]] (15 kwietnia 1932)<ref>{{Monitor Polski|rok=1932|numer=92|pozycja=124}} „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.</ref>
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej [[Aleksander Szczygło]] awansował go pośmiertnie do stopnia [[major]]a<ref>Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.</ref>. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.policja.pl/download/1/11217/Katyn-listaosobzamordowanychmianowanychposmiertnienawyzszestopnie.pdf|tytuł=Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie|opublikowany=policja.pl|data dostępu=4 marca 2015}}</ref>.
* Krzyż Kawalerski [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]]<ref name="FJP" />
 
* [[Krzyż Walecznych]] (dwukrotnie)<ref name="FJP" /><ref name="KCK" />
== Odznaczenia ==
* Złoty [[Krzyż Zasługi]] (15 września 1937)<ref>{{Monitor Polski|rok=1937|numer=213|pozycja=355}} „za zasługi na polu pracy społecznej”.</ref>
* [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyż Niepodległości]]<ref name="FJP" /><ref name="MJP" />
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]]<ref name="FJP" />
* [[Krzyż Walecznych]] – dwukrotnie<ref name="FJP" /><ref name="KCK" />
* [[Krzyż Zasługi|Złoty Krzyż Zasługi]]<ref name="FJP" /><ref name="KCK" />
* [[Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921]]<ref name="FJP" />
* [[Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości]]<ref name="FJP" />
* Brązowy [[Medal za Długoletnią Służbę|Brązowy Medal za Długoletnią SłużbęSłużb]]<nowiki/>ę<ref name="FJP" />
* Odznaka Pamiątkowa Straży Granicznej<ref name="FJP" />
 
== Upamiętnienie ==
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej [[Aleksander Szczygło]] awansował go pośmiertnie do stopnia [[major]]a<ref>Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.</ref>. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.policja.pl/download/1/11217/Katyn-listaosobzamordowanychmianowanychposmiertnienawyzszestopnie.pdf|tytuł=Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie|opublikowany=policja.pl|data dostępu=4 marca 2015}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
Linia 98:
[[Kategoria:Ludzie związani z Działdowem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Warszawą]]
[[Kategoria:Ludzie związani ze szkołą im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie]]
[[Kategoria:Odznaczeni Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Niepodległości]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Oficerowie II Korpusu Polskiego w Rosji]]
Linia 117 ⟶ 118:
[[Kategoria:Zmarli w 1940]]
[[Kategoria:Żołnierze II Brygady Legionów Polskich]]
[[Kategoria:Ludzie związani ze szkołą im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie]]