Dinozaury: Różnice pomiędzy wersjami

=== Zachowanie ===

[[Plik:Maiasaurusnest.jpg|thumb|Gniazdo [[majazaura|majazaury]] odkryto w 1978]]

 

Pierwsze potencjalne potwierdzenie szeroko rozpowszechnionych zachowań stadnych wśród wielu grup nieptasich dinozaurów zdobyto w 1878, gdy odkryto 31 ''[[Iguanodon]] bernissartensis''. Sądzi się, że te ornitopody zginęły razem w miejscu dzisiejszego [[Bernissart]] na terenie [[Belgia|Belgii]], po tym, jak wpadły w głęboki, zalany wodą [[lej krasowy]], gdzie utonęły<ref name=Yans/>. Odkrywano później kolejne miejsca masowych śmierci. Znalezisko z [[Sauerland]]u, w którym prócz przeważających ''I. atherfieldensis'' spotyka się także ''I. bernissartensis'', obejmujące także młode osobniki, interpretuje się jako osobniki zebrane w jednym miejscu przez powódź bądź jako stado przekraczające rzekę<ref name=Norman>{{cytuj pismo |nazwisko=Norman |imię =David B.|rok =1987 |miesiąc = marzec |tytuł = A mass-accumulation of vertebrates from the Lower Cretaceous of Nehden (Sauerland), West Germany |czasopismo =Proceedings of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences |wolumin =230 |wydanie =1259 |strony =215–255 |doi= 10.1098/rspb.1987.0017}}</ref>. Wraz z licznymi tropami sugeruje to, że zachowania stadne były częste u wielu wczesnych gatunków dinozaurów. Ślady setek, a może i nawet tysięcy [[fitofag|roślinożerców]] wskazują, że [[hadrozaury]] mogły tworzyć wielkie [[stado|stada]], jak dziś [[bizon amerykański|bizony]] w Ameryce czy afrykańskie [[Skocznik antylopi|springboki]]. Tropy [[zauropody|zauropodów]] dokumentują przemieszczanie się tych zwierząt w grupach składających się z osobników kilku różnych gatunków. Wymienić można tutaj znalezisko z [[Oxfordshire]] w [[Anglia|Anglii]]<ref name=Day2002/>. Nie potwierdza to jednak tworzenia właściwych struktur stadnych<ref name=JLW05/>. Gromadzenie się w stada mogło [[ewolucja|wyewoluować]] z uwagi na ochronę członków, w tym młodych, czy też migracje. Potwierdzono, że niedojrzałe osobniki z różnych grup wolno rosnących dinozaurów, w tym różne [[teropody]], [[zauropody]], [[ankylozaury]], [[ornitopody]] i [[ceratopsy]], tworzyły zgrupowania. Przykład stanowi miejsce w [[Mongolia Wewnętrzna|Mongolii Wewnętrznej]], gdzie spoczywają szczątki ponad 20 [[sinornitomim]]ów. Pozostałości spoczywają w jednej płaszczyźnie, na powietrzu leżały poniżej jednego roku. Zwierzęta zmarły w takich samych warunkach, a ich zwłoki szybko zostały przykryte. Zwierzęta w momencie wspólnego zgonu liczyły od roku do lat siedmiu, były to więc osobniki młodociane lub podrostki. Nie było natomiast piskląt ani całkiem dorosłych zwierząt. Zgromadzenie to interpretuje się jako grupę społeczną uwięzioną w [[błoto (zawiesina)|błocie]]. Znajdywano również grupy osobników młodocianych [[falkarius]]ów, [[pinakozaur]]ów, [[diplodoki|diplodoków]], ornitopodów i ceratopsów. Przykłady masowej śmierci współczesnych zwierząt generalnie wiążą się z życiem stadnym, jednakże taki tryb życia u dzisiejszych archozaurów jest rzadkością. Spotyka się go u ptaków późno osiągających dojrzałość płciową, jak [[Struś czerwonoskóry|strusie]] czy [[nandu szare]], [[Kruk zwyczajny|kruki]] zaś wspólnie żerują i wykorzystują wspólne grzędy. Zwraca się też uwagę, że sinornitomim był prawdopodobnie roślinożerny i w związku z tym cechował się w młodym wieku znaczną umieralnością<ref name=DVetal08sino/>. Interpretacja dinozaurów jako stworzeń stadnych rozszerzyła się na mięsożerne teropody przedstawiane jako grupowych łowców, współpracujących w celu pokonania większej zdobyczy<ref name=LG93/><ref name=maxwell&ostrom1995/>. Jednakże taki sposób życia jest rzadki wśród współczesnych ptaków, [[krokodyle|krokodyli]] i innych kręgowców określanych mianem [[gady|gadów]], a przesłanki [[tafonomia|tafonomiczne]] sugerujące polowania w grupie na podobieństwo [[ssaki|ssaków]] w przypadku takich teropodów, jak [[deinonych]] czy [[allozaur]] można również interpretować jako rezultat śmiertelnych utarczek pomiędzy pożywiającymi się zwierzętami, jakie zdarzają się wśród współczesnych polujących [[diapsydy|diapsydów]]<ref name=RB07/>.