|
[[Plik:No-nb bldsa 1c107 Цюрупа.jpg|185px|thumb|Aleksandr Ciurupa]][[Plik:The Soviet Union 1970 CPA 3936 stamp (Alexander Tsiurupa (1870—1928), Vice Chairman of Sovnarkom (Birth Centenary) (after Anatoly Yar-Kravchenko)).jpg|160px|thumb|Aleksandr Ciurupa na znaczku Poczty ZSRR]]'''Aleksandr Dmitrijewicz Ciurupa''' ([[język rosyjski|ros.]] Алекса́ндр Дми́триевич Цюру́па, ur. [[1 października]] [[1870]] w [[Aleszki|Aleszkach]] w [[gubernia taurydzka|guberni taurydzkiej]], zm. [[8 maja]] [[1928]] we wsi Muchałatka w [[Krymska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka|Krymskiej ASRR]]) – rewolucjonista, [[bolszewicy|bolszewik]], zastępca przewodniczącego [[Rada Komisarzy Ludowych RFSRR|Rady Komisarzy Ludowych]] [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|RFSRR]] (1921-1924).
Ukrainiec<ref>Александр Дмитриевич Цюрупа // История СССР, 1971. № 3; Деятели СССР и революционного движения России. Энциклопедический словарь Гранат. М., 1989</ref><ref>Российские деятели украинского происхождения. История отношений Украины и России в лицах за 337 лет (1654–1991). Энциклопедический справочник. – К.: Аристей, 2005. – 604 с. {{ISBN|966-8458-30-3}}</ref><ref>[{{Cytuj stronę |url=https://112.ua/obshchestvo/v-hersone-demontiruyut-pamyatnik-bolsheviku-cyurupe-300252.html |tytuł=В Херсоне демонтируют памятник большевику Цюрупе] |data dostępu=2017-09-14 |archiwum=https://web.archive.org/web/20170914174115/https://112.ua/obshchestvo/v-hersone-demontiruyut-pamyatnik-bolsheviku-cyurupe-300252.html |zarchiwizowano=2017-09-14 }}</ref>. W latach 1887-1893 uczył się w szkole rolniczej w [[Chersoń|Chersoniu]]. W 1893 aresztowany i zwolniony, w 1895 ponownie aresztowany i zwolniony, w 1898 wstąpił do [[Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji|SDPRR]], po rozłamie w partii związany z frakcją bolszewików. Od 1901 prowadził działalność partyjną w [[Charków|Charkowie]], w 1902 aresztowany i w 1903 zesłany do [[gubernia ołoniecka|guberni ołonieckiej]], wkrótce zwolniony, w latach 1908-1917 pracował jako agronom w [[Ufa|Ufie]],<ref>[[Ludwik Bazylow|L. Bazylow]], [[Jan Sobczak (historyk)|J. Sobczak]], ''Encyklopedia rewolucji październikowej'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 72.</ref> w marcu 1917 członek Prezydium Ufijskiego Komitetu [[SDPRR(b)]], przewodniczący ufijskiego gubernialnego komitetu żywnościowego i miejskiej dumy w Ufie. W listopadzie 1917 członek ufijskiego komitetu wojskowo-rewolucyjnego, od listopada 1917 do 25 lutego 1918 zastępca ludowego komisarza żywności RFSRR, od 25 lutego 1918 do 2 grudnia 1921 ludowy komisarz żywności RFSRR, w latach 1918-1921 komisarz armii rekwirującej żywność Ludowego Komisariatu Żywności RFSRR. Od 2 grudnia 1921 do 2 lutego 1924 zastępca przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych RFSRR, od 2 grudnia 1921 do 17 lipca 1923 zastępca przewodniczącego Rady Pracy i Obrony RFSRR, od 5 maja 1922 do 28 kwietnia 1923 ludowy komisarz inspekcji robotniczo-chłopskiej RFSRR, od 25 kwietnia 1923 do śmierci członek KC [[RKP(b)]]/[[WKP(b)]], od 6 lipca 1923 do śmierci zastępca przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych i Rady Pracy i Obrony ZSRR. Od 6 lipca 1923 do 18 listopada 1925 przewodniczący Państwowej Komisji Planowania przy Radzie Pracy i Obrony ZSRR, od 18 listopada 1925 do 16 stycznia 1926 ludowy komisarz handlu zagranicznego i wewnętrznego ZSRR.
Pochowany na [[Cmentarz przy Murze Kremlowskim|Cmentarzu przy Murze Kremlowskim]]. Jego imieniem nazwano jego rodzinne miasto Aleszki (Ciurupińsk) i ulice w [[Moskwa|Moskwie]], Ufie, [[Chersoń|Chersoniu]], [[Briańsk]]u, [[Woroneż]]u, Charkowie i [[Soczi]].
|
