Powietrze: Różnice pomiędzy wersjami

'''Powietrze''' ([[Łacina|łac.]] aer) – [[mieszanina]] [[gaz]]ów i [[aerozole atmosferyczne|aerozoli]] składająca się na [[Atmosfera ziemska|atmosferę ziemską]]. Pojęcie jest stosowane przede wszystkim w odniesieniu do tej części powłoki gazowej, której chemiczny skład jest wyrównany wskutek [[Cyrkulacja powietrza|cyrkulacji gazów]] w [[troposfera|troposferze]] (zob. [[homosfera]], warstwa o grubości do 100&nbsp;km), bywa jednak odnoszone również do wszystkich sfer [[atmosfera ziemska|ziemskiej atmosfery]], o różnym składzie chemicznym i właściwościach fizycznych<ref name="enc.pwn.pl powietrze">{{encyklopedia PWN|id = 3961248|tytuł=powietrze|data dostępu=2012-04-29}}</ref><ref name="encyklopediapwnpl">{{encyklopedia PWN|id = 3872135|tytuł=atmosfera ziemska|data dostępu=2012-04-29}}</ref><ref name="Karta charakterystyki">Powietrze dostępne np. w butlach ciśnieniowych jako preparat chemiczny „powietrze syntetyczne” zawiera 20&nbsp;% tlenu i 80&nbsp;% azotu; zob. {{cytuj stronę |url = https://www.linde-onlineshop.pl/wcsstore/PL_Linde_CatalogAssetStore/Attachment/Product%20MSDS/MSDS_Powietrze%20synt.pdf | tytuł = Powietrze syntetyczne | data = 2007-12-18.12.2007 |praca = Karta preparatu chemicznego | opublikowany = www.linde-gaz.pl | język = pl |data dostępu = 2012-06-17}}</ref>.

W przednaukowej [[filozofia przyrody|filozofii przyrody]], w klasycznej koncepcji [[Empedokles]]a, rozwiniętej następnie przez [[Arystoteles]]a, powietrze było uważane za jeden z czterech [[żywioły|żywiołów]]<ref>{{cytuj książkę |imię=Giovanni|nazwisko = Reale |imię = Giovanni |tytuł = Historia filozofii starożytnej |tom = 1 |wydawca = Wydawnictwo KUL |miejsce = Lublin |rok = 1994 |strony = 172}}</ref>.

[[Plik:Atmosphere gas proportions.svg|thumb|Skład procentowy powietrza|right]]

Skład mieszaniny gazów, występujących w najniższej części [[Atmosfera ziemska#Zmiany w atmosferze Ziemi|ziemskiej atmosfery]], zmieniał się w [[Historia Ziemi|historii Ziemi]] w bardzo szerokim zakresie (np. [[Dwutlenek węgla w atmosferze Ziemi#Pierwsza, druga i trzecia atmosfera|zmiany stężenia {{chem|CO|2}}]]). Atmosfera zawierająca tlen („trzecia atmosfera” w ewolucji Ziemi, „powietrze”) powstawała stopniowo, po osiągnięciu [[ewolucja|ewolucyjnego]] sukcesu przez organizmy [[fotosynteza|fotosyntetyzujące]]. W kolejnych [[Tabela stratygraficzna|epokach geologicznych]] stężenia głównych składników powietrza wahały się, co bywało zarówno skutkiem, jak i przyczyną zmian [[klimat]]u ([[Sprzężenie zwrotne|sprzężenia zwrotne]])<ref name="van Andel">{{cytuj książkę |autor = Tjeerd H. van Andel |tytuł = Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |data = 1997}}</ref>. Współcześnie zawartość głównych składników powietrza zmienia się w niewielkim stopniu – zwane są one składnikami stałymi; zawartość niektórych składników zmienia się – zwane są one składnikami zmiennymi.

|+ Objętościowy skład czystego suchego powietrza w troposferze <br />do wysokości 13&nbsp;km ponad powierzchnią Ziemi<ref>''Systemy ochrony powietrza'', M. Mazur, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków.</ref>:

Zawartość dwutlenku węgla wykazuje zmienność (patrz: [[dwutlenek węgla w atmosferze Ziemi]]). Jest monitorowana m.in. przez {{Link-interwiki|Mauna Loa Observatory|en|Mauna Loa Observatory}}{{r|MLO}}.

Ponadto powietrze zawiera [[para wodna|parę wodną]], przy czym jej zawartość silnie zmienia się z wysokością nad powierzchnią Ziemi, czasem, temperaturą, nasłonecznieniem itd. Przy powierzchni waha się w granicach 0,5%–45–4,0%.

Powietrze zawiera różną, zależną od warunków otoczenia, ilość pary wodnej. Zawartość [[Para wodna|pary wodnej]] w powietrzu jest zależna od wielu czynników i zmienia się w zakresie 0–4%.

* [[wilgotność względna|wilgotność względną]], określającą stosunek ilości pary wodnej zawartej w 1 m³ powietrza, przy określonym ciśnieniu i temperaturze, do ilości pary wodnej nasyconej w tej samej temperaturze i ciśnieniu powietrza. Stosunek ten podaje się w procentach lub w postaci ułamka.

Sprężone powietrze wykorzystywane jest jako nośnik energii.

* brakiem wody w postaci kropel; woda w postaci pary jest dopuszczalna, gdy [[Temperatura punktu rosy|punkt rosy]] występuje przy temperaturze niższej o 5–10&nbsp;°C od najniższej temperatury pracy układu napędowego;

<ref name="MLO">{{Cytuj stronę | url = https://www.esrl.noaa.gov/gmd/obop/mlo/ | tytuł = Mauna Loa Observatory | praca = Earth System Research Laboratory (ESRL), Global Monitoring Division; National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) | opublikowany = NOAA | język = en | data dostępu = 2019-03-02}}</ref>

<ref name="NOAA-trend">{{Cytuj stronę | url = https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/global.html | tytuł = Trends in Atmospheric Carbon Dioxide | data = 2019-05-06 | praca = NOAA Research News | opublikowany = The Office of Oceanic and Atmospheric Research (OAR) | język = en | data dostępu = 2019-05-24}}</ref>