I rozbiór Polski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
data I rozbioru Polski
Wycofano ostatnie 2 zmiany treści (wprowadzone przez 31.130.96.17) i przywrócono wersję 63396952 autorstwa Mathiasrex
Znacznik: Ręczne wycofanie zmian
Linia 4:
[[Plik:Allegory of the 1st partition of Poland.jpg|thumb|[[Kołacz królewski]] – alegoria rozbioru Polski, [[miedzioryt]] wykonany na podstawie rysunku przez [[Noël Le Mire|Noëla Le Mire’a]]]]
[[Plik:First Partition of Poland share.PNG|thumb|Udział poszczególnych państw w całości ziem zagarniętych w I rozbiorze Polski]]
'''I rozbiór Polski''' – [[Cesja (prawo międzynarodowe)|cesja]] terytorium [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] dokonana w 17911772 roku na rzecz [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]], [[Monarchia Habsburgów|Monarchii Habsburgów]]<ref group="uwaga" name="austria">Austria jako państwo pojawiła się dopiero w 1804.</ref> i [[Imperium Rosyjskie]]go. Pierwszy z trzech [[rozbiory Polski|rozbiorów Polski]], do których doszło pod koniec XVIII wieku.
 
== Tło historyczne rozbioru ==
Idea rozbioru jednego państwa w celu zaspokojenia roszczeń i interesów innych nie była czymś nowym. Podobne plany rodziły się wobec Austrii podczas [[wojna o sukcesję austriacką|wojny o sukcesję austriacką]], Prus w czasie trwania [[wojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]] czy też [[Imperium Osmańskie|Turcji]] w trakcie [[wojna rosyjsko-turecka (1768–1774)|V wojny rosyjsko-tureckiej]]. Różnica polegała na tym, że Rzeczpospolita była jedynym państwem, które nie było w stanie odeprzeć żadnego konfliktu zbrojnego z innym państwem, ponieważ była całkowicie bezbronna i nie mogła w przeciwieństwie do wyżej wymienionych państw bronić swoich własnych interesów. Koncepcja rozbioru państwa [[Korona Królestwa Polskiego|polsko]]-[[Wielkie Księstwo Litewskie|litewskiego]] także nie była nowa. Pojawiła się już w XVII wieku ([[traktat w Radnot]]) i była rozpatrywana także w drugiej połowie wieku XVIII. W czasie przedłużającej się wojny rosyjsko-tureckiej stało się jasne, że rozbiór [[Wysoka Porta|Wysokiej Porty]] jest niemożliwy, a dalsza wojna groziła przerodzeniem się w konflikt ogólnoeuropejski. Wtedy propozycje rozładowania napięcia politycznego kosztem ziem polskich wysunęły ponownie dwory [[Paryż|paryski]] i [[Berlin|berliński]].
 
Już w czasie bezkrólewia po śmierci [[August III Sas|Augusta III Sasa]] w 1763 szef Kolegium Wojennego Imperium Rosyjskiego generał [[Zachar Czernyszew]] przedstawił [[Katarzyna II Wielka|Katarzynie II]] plan aneksji polskiego terytorium, wytyczony dokładnie po granicach przyszłego zaboru z 17911772<ref>[[Zofia Zielińska]], ''Polska w okowach „systemu północnego” 1763–1766'', Kraków 2012, s. 44.</ref>.
 
Europie groził nowy konflikt na szeroką skalę, gdyż Austria, zaniepokojona sukcesami Rosji w wojnie i jej roszczeniami wobec [[Mołdawia (kraina historyczna)|Mołdawii]] i [[Wołoszczyzna|Wołoszczyzny]], zagrażającym interesom domeny Habsburskiej w tej części kontynentu, przygotowywała się do zbrojnego wystąpienia w obronie Turcji. Jednocześnie Prusy były związane z dworem Katarzyny II sojuszem, który także i je wciągnąłby do konfrontacji. Od 1769 trwały wzajemne sondaże czterech stron i próby przeciągnięcia Prus do obozu [[Królestwo Francji (987–1791)|francusko]]-austriackiego.