Osetyjczycy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Aqudama (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 19:
'''Hipoteza pochodzenia alańskiego'''
 
Pierwsze świadectwa o potencjalnych protoplastach Osetyjczyków sięgają I w. n.e. Rzymskie źródła historyczne przedstawiają ich jako doświadczonych w boju pasterzy, którzy zajmowali się hodowlą koni  na żyznych stepach ograniczonych Wołgą i Donem na północy oraz Kaukazem na południu. Przez kilka stuleci doskwierali swoim sąsiadom, systematycznie napadając na ich ziemie, przez co w III w. ich sława dosięgła nawet chińskiego królestwa Wei. Zostali podbici w IV w. przez Hunów, którym musieli się podporządkować i dołączyć do łupieżczego marszu na zachód,  tym samym przyczyniając się do upadku Rzymu. Część Alanów zdołała jednak uciec przed groźnym najeźdźcą. To właśnie oni w VIII-IX w. stworzyli chrześcijańskie królestwo zwane Alanią (prawdopodobnie znajdowało się na terenie Czerkiesji i dzisiejszej Osetii Północnej). Silnym sprzymierzeńcem nowopowstałego państwa okazała się Gruzja, z którą wspólnie zwalczano wrogów zewnętrznych (m.in. w 1121 r. połączone siły gruzińsko-alańskie pozbyły się Turków Seldżuckich z Zakaukazia). Alanowie nie cieszyli się państwowością długo, ponieważ już w XIII w. jej kres położyli [[Mongołowie (plemię)|Mongołowie]]. Po 800 latach Alanowie ponownie zostali rozbici. Ci, którzy schronili się w górach, uważani są za Osetyjczyków. Ze względu na słabnącą pozycję Gruzji, która dotychczas była ich gwarantem niezależności, oraz zagrożenie ze strony państwa mongolskiego, porzucili myśl o powrocie na stepy i w ten sposób z pasterzy stali się ludnością górską<ref name=":1" />.
 
'''Poglądy Karla S. Kennarda'''
Linia 27:
Powszechnie uważa się, że migrowali z południa, z irańskiego płaskowyżu i Arabii Saudyjskiej. W tym obszarze występują 2 typy rasowe: alpejski oraz śródziemnomorski, z którego na pewno wywodzą się Osetowie, jeżeli przybyli z tego kierunku. Na niekorzyść tej teorii przemawia specyficzna fizjonomia tego ludu. Według wartości przyjętych przez Kennarda, indeks cefaliczny Osetów mieści się w przedziale od 79 do 81, co pozwoliło scharakteryzować ich jako długogłowych (przyjął, że wskaźnik głowowy w przedziale 75-80 wskazuje na dolichocefalię, natomiast na podstawie dzisiejszych kryteriów oznaczałoby to średnio- i krótkogłowość). Cechuje ich długi i wąski nos, o przeważnie prostym profilu, skrzydełka są skompresowane, a koniuszek ostro zakończony, co stanowi kontrast w porównaniu z szerokimi i płaskimi nosami Kurdów i Suesjan. Są wysocy, część posiada niebieską tęczówkę, co jest nietypowe dla obu wspomnianych wcześniej ras. Co więcej, na przełomie XIX-XX w. 30% Osetyjczyków posiadało blond włosy. Taka proporcja nie występowała nigdzie indziej w regionie Kaukazu, ani w jego pobliżu; nie występowała też wśród innych ludów, które należały do rasy śródziemnomorskiej. Oznacza to, że Osetowie albo nigdy nie przybyli z południa, albo odeszli od swojego pierwotnego typu rasy w stosunkowo krótkim czasie.
 
Z kolei na północ od gór dominują 2 typy rasowe: alpejski oraz nordycki. Ten ostatni w epoce kamienia zajmował północną część Europy i rozciągał się na południe aż do Alp. W wyniku inwazji alpejskiej z południowo-wschodniej Europy przedstawiciele rasy nordyckiej zostali pchnięci na północ i na południe Rosji. Z tego kierunku przybyli również Alanowie; w II w. p.n.e zajmowali obszar południowo-wschodniej Rosji. Oprócz tego reprezentowali wartości europejskie (odrzucali niewolnictwo, praktykowanie zwyczaju okaleczania się, posiadali monarchię elekcyjną) i cechowała ich jasna pigmentacja. Na tej podstawie Kennard wysuwa wniosek, że Osetyjczycy wywodzą się od rasy nordyckiej.<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Karl S. Kennard |tytuł = The Racial Derivation of the Ossetes |czasopismo = American Anthropologist |data = 1907 |wolumin = 9 |numer = 2 |s = 276–286}}</ref>.
 
== Historia współczesna ==
Linia 34:
Najważniejsze wydarzenia:
 
* 1774 - Osetia stała się częścią [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskiego]]<ref>{{Cytuj |autor = Ekaterina Sokirianskaia |tytuł = Getting Back Home? Towards Sustainable Return of Ingush Forced Migrants and Lasting Peace in Prigorodny District of North Ossetia |data = 2005/2006 |url = http://pdc.ceu.hu/archive/00002841/01/sokirianskaia06.pdf}}</ref>.
* 1801 - Popo rosyjskiej aneksji [[królestwa Kartlii i Kachetii]], współczesne terytorium Osetii Południowej stało się częścią Imperium Rosyjskiego<ref>{{Cytuj |autor = Vladimir Priakhin |tytuł = Political and Geographic Rectangular "Tbilisi-Tskhinvali-Vladikavkaz-Moscow": Prospects for Georgian-South Ossetian Settlement Tigran Balaian. |url = https://www.ca-c.org/online/2003/journal_eng/cac-05/06.prieng.shtml}}</ref>.
 
* 1922 - Utworzonoutworzono [[Południowoosetyjski Obwód Autonomiczny]]<ref>{{Cytuj |autor = BBC Russian |tytuł = South Ossetia profile |data = 21.04.2016 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-18269210}}</ref>. Osetia Północna stała się częścią Rosyjskiej SRR, a Osetia Południowa częścią Gruzińskiej SRR.
1801 - Po rosyjskiej aneksji [[królestwa Kartlii i Kachetii]], współczesne terytorium Osetii Południowej stało się częścią Imperium Rosyjskiego<ref>{{Cytuj |autor = Vladimir Priakhin |tytuł = Political and Geographic Rectangular "Tbilisi-Tskhinvali-Vladikavkaz-Moscow": Prospects for Georgian-South Ossetian Settlement Tigran Balaian. |url = https://www.ca-c.org/online/2003/journal_eng/cac-05/06.prieng.shtml}}</ref>.
* 1990 - Powstałapowstała niepodległa [[Osetia Południowa|Republika Osetii Południowej]]. Choć pozostała nieuznawana, odłączyła się de facto od Gruzji. W ostatnich latach istnienia Związku Radzieckiego napięcia na tle etnicznym między Osetyjczykami a Gruzinami w byłym gruzińskim autonomicznym obwodzie Osetii Południowej (zniesionym w 1990 r.) oraz między Osetyjczykami a Inguszami w Osetii Północnej przerodziły się w gwałtowne starcia, w których zginęło i zostało rannych kilkaset osób, a po obu stronach granicy pojawiła się duża fala uchodźców<ref>{{Cytuj |autor = Rafał Czachor |tytuł = Elity polityczne Osetii Południowej wobec idei niepodległości. |czasopismo = Nowa Polityka Wschodnia |data = 2014 |s = s. 53}}</ref>.
 
1922 - Utworzono [[Południowoosetyjski Obwód Autonomiczny]]<ref>{{Cytuj |autor = BBC Russian |tytuł = South Ossetia profile |data = 21.04.2016 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-18269210}}</ref>. Osetia Północna stała się częścią Rosyjskiej SRR, a Osetia Południowa częścią Gruzińskiej SRR.
 
1990 - Powstała niepodległa [[Osetia Południowa|Republika Osetii Południowej]]. Choć pozostała nieuznawana, odłączyła się de facto od Gruzji. W ostatnich latach istnienia Związku Radzieckiego napięcia na tle etnicznym między Osetyjczykami a Gruzinami w byłym gruzińskim autonomicznym obwodzie Osetii Południowej (zniesionym w 1990 r.) oraz między Osetyjczykami a Inguszami w Osetii Północnej przerodziły się w gwałtowne starcia, w których zginęło i zostało rannych kilkaset osób, a po obu stronach granicy pojawiła się duża fala uchodźców<ref>{{Cytuj |autor = Rafał Czachor |tytuł = Elity polityczne Osetii Południowej wobec idei niepodległości. |czasopismo = Nowa Polityka Wschodnia |data = 2014 |s = s. 53}}</ref>.
 
== Religia ==