Zofia Daszyńska-Golińska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 33:
Pochodziła ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Uczyła się gimnazjach rządowych w Warszawie i Lublinie. Była absolwentką [[Uniwersytet Latający (1882-1905)|Uniwersytetu Latającego]]. Po ukończeniu tego ostatniego rozpoczęła studia w Szwajcarii. Ukończyła ekonomię na [[Uniwersytet Zuryski|Uniwersytecie Zuryskim]], gdzie jako pierwszej kobiecie pozwolono jej obronić doktorat w 1891, potem przez rok studiowała w Wiedniu. Po powrocie do kraju w latach 1892–1894 wykładała na [[Uniwersytet Latający (1882-1905)|Uniwersytecie Latającym]] w Warszawie Wydalona z granic imperium rosyjskiego za udział w manifestacji ku czci Jana Kilińskiego wyjechała w 1894 do [[Niemcy|Niemiec]] i pracowała na [[Uniwersytet Humboldtów w Berlinie|Uniwersytecie Humboldta w Berlinie]]<ref>Redakcja, ''Golińska 1. v. Daszyńska Zofia (1866-1934)'', [w:] [[Polski Słownik Biograficzny]], t. 8, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960, s. 223.</ref> gdzie w 1896 uzyskała tytuł [[docent]]a<ref>{{Cytuj pismo |autor = |tytuł = Polka docentem w Akademii Humboldta |url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=317& |czasopismo = Gazeta Sanocka |strony = 2 |data = nr 65 z 28 czerwca 1895}}</ref>.
 
Po dwuletnim pobycie w Niemczech zamieszkała w Krakowie. Początkowo zafascynowana marksizmem, z czasem stała się bardzo wobec niego krytyczna. W 1900 r. opublikowała studium ''Przełom w socjalizmie'' w którym opowiedziała się za poglądami [[Eduard Bernstein|Eduarda Bernsteina]] i Edwarda Davida postulującymi rewizję doktryny marksistowskiej. W swej ewolucji do 1914 roku stała się zwolenniczką kooperatyzmu. W przededniu wojny opublikowała także monografię ''Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich'' (Kraków 1914) w której uzasadniała istnienie samodzielności ekonomicznej ziem polskich. Choć jej domeną była ekonomia, interesowały ją taternictwo i archeologia. Brała też aktywny udział w działalności społecznej, szczególnie silnie angażując się w walkę z alkoholizmem oraz walcząc o równouprawnienie kobiet. W tych kwestiach opublikowała wiele broszur i artykułów. Była założycielką stowarzyszenia robotniczego „Trzeźwość” w Krakowie<ref>Redakcja, ''Golińska 1. v. Daszyńska Zofia (1866-1934)...'', s. 224.</ref>. Wykładała na Uniwersytecie Ludowym im. A. Mickiewicza w Krakowie, w [[Szkoła Gospodarstwa Domowego|Szkole Gospodarstwa Domowego]] we Lwowie oraz na [[Kursy Baranieckiego|Kursach Baranieckiego]] w Krakowie. Współpracowała także z [[Towarzystwo Kultury Polskiej|Towarzystwem Kultury Polskiej]] (1908–1913) i wykładała ekonomię polityczną na Wydziale Humanistycznym [[Towarzystwo Kursów Naukowych (1905–1918)|Towarzystwa Kursów Naukowych]] w Warszawie (1909-1910)<ref>''Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916,'' opracowali [[Ryszard Błędowski|Ryszard Błędowsk]]<nowiki/>i, [[Stanisław Orłowski (1868–1923)|Stanisław Orłowski]], [[Henryk Stanisław Mościcki|Henryk Mościcki]], Warszawa 1917, s. 128 [https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/show-content/publication/edition/5699?id=5699 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna]</ref>.
 
Po wybuchu I wojny światowej sekretarz Prezydium Komitetu Obywatelskiego [[Polski Skarb Wojskowy|Polskiego Skarbu Wojskowego]] w sierpniu 1914 roku<ref>Józef Musiałek, Rok 1914. Przyczynek do dziejów brygady Józefa Piłsudskiego, Kraków 1915, s. 20.</ref>. Po powstaniu [[Naczelny Komitet Narodowy|Naczelnego Komitetu Narodowego]] kierowała jego Biurem Prac Ekonomicznych w Krakowie<ref>Redakcja, ''Daszyńska-Golińska Zofia'', [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 395.</ref>. Od 1915 działaczka [[Liga Kobiet Galicji i Śląska|Ligi Kobiet Galicji i Śląska]] w Krakowie, a w latach 1916–1918 członkini Naczelnego Zarządu LKGiŚ. Była w nim jedną z najbardziej zdecydowanych rzeczniczek walki o prawa polityczne i socjalne kobiet. W dniach 8–9 września uczestniczyła w Zjeździe Kobiet Polskich w Warszawie który obradował pod hasłem „Uobywatelnienia kobiet w niepodległym, zjednoczonym państwie polskim”<ref>Joanna Dufrat, ''Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919)'', Toruń 2001, passim {{ISBN|83-7174-980-5}}.</ref> Od 1 stycznia 1917 do 28 kwietnia 1918 była naczelną redaktorką, a zarazem redaktorem literackim tygodnika „Na Posterunku” który był wspólnym organem lig kobiecych Galicji i Królestwa Polskiego<ref>''Komitet redakcyjno administracyjny'' „Na Posterunku”, Tamże, nr 39 z 23 września, s. 6.</ref>.
 
Od maja 1918 mieszkała w Warszawie. W latach 1918–1921 pracowała w referacie pracy kobiet i młodocianych Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Była także wykładowcą [[Towarzystwo Kursów Naukowych (1905–1918)|Towarzystwa Kursów Naukowych]] w Warszawie. Od 1919 profesor [[Wolna Wszechnica Polska|Wolnej Wszechnicy Polskiej]], gdzie wykładała ekonomię polityczną<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej |url = http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=3251 |miejsce = Warszawa |data = 1930 |strony = 311 |rozdział = Wolna Wszechnica Polska}}</ref>. W pracach naukowych zajmowała się głównie historią gospodarczą, historią myśli ekonomicznej, demografią i socjologią pracy. Była członkinią [[Klub Polityczny Kobiet Postępowych|Klubu Politycznego Kobiet Postępowych]]<ref>Dobrochna Kałwa, Model kobiety aktywnej na tle sporów światopoglądowych. Ruch feministyczny w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, wydawnictwo DiG, Warszawa 2000, s. 148, {{ISBN|83-7181-023-7}}.</ref>. Po przewrocie majowym związała się z sanacją. W poglądach ekonomicznych opowiadała się w tym czasie za interwencjonizmem państwowym. Przystąpiła także do [[Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet|Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet]] kierowanej przez [[Zofia Moraczewska|Zofię Moraczewską]]. W latach 1928–1930 była [[senator]]ką RP II kadencji z listy państwowej [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]], gdzie pracowała zwłaszcza w komisjach zajmujących się polityka społeczną<ref>''Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej'', red. Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, t. 2, Warszawa 1994, s. 504.</ref>. Spoczywa na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]] (kwatera 196, rząd 5, grób 11)<ref>{{Cmentarze Warszawa|id=34155|cmentarz=Cmentarz Stare Powązki|osoba=JÓZEF GOLIŃSKI|data dostępu=2019-03-29}}</ref>.
 
Została odznaczona 2 maja 1923 [[Order Odrodzenia Polski|Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924 |url = http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=87843 |wydawca = [[Prezydium Rady Ministrów]] |miejsce = Warszawa |data = 1926 |strony = 24}}</ref>.