Łódź: Różnice pomiędzy wersjami

{{inneInne znaczenia|miasta Łodzi}}

|wysokość = 161,8-2788–278,5

Łódź jest trzecim [[Miasta w Polsce|miastem w Polsce]] pod względem [[Dane statystyczne o miastach w Polsce|liczby ludności]] (672  185; po [[Warszawa|Warszawie]] i [[Kraków|Krakowie]]) i czwartym pod względem powierzchni (293,25 km²; po Warszawie, Krakowie i [[Szczecin]]ie){{r|stat|pow}}.

W okresie międzywojennym Łódź była jednym z miast, w których duże wpływy mieli komuniści. W 1934 roku na unieważnioną listę komunistyczną w wyborach do Rady Miejskiej oddanych zostało ok. 40 tys. głosów. Od początku 1936 roku dość dobrze układała się współpraca łódzkich organizacji [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]] oraz nielegalnej [[Komunistyczna Partia Polski|KPP]]. W kolejnych wyborach do Rady Miejskiej we wrześniu 1936 roku na wspólną listę socjalistyczno-komunistyczną padło prawie 95 tys. głosów co dało 34 mandaty w 72 -osobowej Radzie<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Szumiło |imię = Mirosław |autor link = Mirosław Szumiło |tytuł = Roman Zambrowski 1909–1977 : studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce |wydawca = IPN |miejsce = Warszawa |rok = 2014 |strony = 112 |isbn = 978-83-7629-621-0}}</ref>.

{{osobnyOsobny artykuł|Historia Łodzi pod okupacją niemiecką|Kalendarium historii Łodzi (1939–1945)}}

Nazistowska administracja odizolowała całą żydowską ludność miasta (ok. 160 tys. osób) w getcie utworzonym formalnie w lutym 1940 r. (ostatecznie zamkniętym 30 kwietnia) na [[Bałuty|Bałutach]] w północnej, najbardziej zaniedbanej dzielnicy{{odn|Kobojek|2005|s=59}}. W 1941 wysiedlono do niego Żydów z okolicznych wsi i miasteczek, z gett tam likwidowanych oraz 20 000 Żydów z Europy zachodniej. Dodatkowo krótko umieszczono tu ok. 5000 [[Cyganie|Cyganów]], którzy niedługo potem zostali wywiezieni i zgładzeni w [[Chełmno (powiat kolski)|Chełmnie n. Nerem]]. W sumie przez łódzkie getto przeszło około 200 000 ludzi. W niezwykle trudnych warunkach bytowych, dziesiątkowani przez choroby i głód, zostali w dwóch etapach, w 1942 i w sierpniu 1944 niemal w całości wymordowani. Najpierw w [[Obóz zagłady w Chełmnie nad Nerem|obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem]] (1942), a podczas likwidacji getta w sierpniu 1944 zgładzeni w komorach gazowych [[Auschwitz-Birkenau]]. Getto łódzkie było pierwszym w pełni odizolowanym od świata zewnętrznego gettem na terenie Polski (pierwsze w Piotrkowie Tryb; X 1939), największym po warszawskim (ok. 200 tys. – ok. 400 tys.) i ostatnim zlikwidowanym przez nazistów na ziemiach polskich (VIII 1944). Końca okupacji hitlerowskiej w Łodzi doczekało 877 osób, ale w innych miejscach około 10 &nbsp;000 i jest to największa liczba Żydów ocalałych z [[Zagłada Żydów na ziemiach polskich podczas okupacji niemieckiej|holocaustu]].

W wyniku okupacji niemieckiej liczba ludności miasta zmniejszyła się do 488 &nbsp;284 (styczeń 1945), wobec 680 000 (według stanu na 1 września 1939)<ref>T. Bojanowski, op.cit., s. 61.</ref>. Pierwsze wysiedlenia z Łodzi miały miejsce już w październiku 1939 roku. Lokowano ich m.in. w [[Radogoszcz (obóz przesiedleńczy)|obozie przesiedleńczym na Radogoszczu]]. W końcu grudnia okupant m.in. wysiedlił z [[Osiedle im. Józefa Montwiłła-Mireckiego w Łodzi|osiedla im. „Montwiłła” Mireckiego]] część jego mieszkańców. Akcję powtórzono na przełomie 14–15 stycznia 1940 roku, kiedy to hitlerowcy wysiedlili ok. 5 tysięcy pozostałych mieszkańców osiedla<ref>{{Cytuj stronę |url = http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,7750819,Hitlerowcy_wysiedlili_z_osiedla_Mireckiego_5_tys_.html |tytuł = Hitlerowcy wysiedlili z osiedla Mireckiego 5 tys. ludzi |autor = Anna Kołakowska |opublikowany = lodz.gazeta.pl |data = 2010-04-10 |data dostępu = 2013-10-06}}</ref>. W miejsca po wysiedlonych Polakach naziści prowadzili zasiedlanie w ramach akcji zwanej „[[Heim ins Reich]]” Niemcami przywiezionymi z [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], [[Rumunia|Rumunii]], [[Litwa|Litwy]], [[Łotwa|Łotwy]] i [[Estonia|Estonii]]<ref>''Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1945. Atlas ziem Polski'' (praca zbiorowa). Demart, 2008. {{ISBN|978-83-7427-391-6}}.</ref>.

Największą [[Liczba ludności|populację]] Łódź odnotowała w 1988 r. – według danych [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] 854003854&nbsp;003 mieszkańców<ref group="uwaga">854003854&nbsp;003 według szacunku GUS, 854261854&nbsp;261 według danych z [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002|Narodowego Spisu Powszechnego]] z 6 grudnia 1988; Włodzimierz Obraniak: ''Ludność Łodzi i innych wielkich miast w Polsce w latach 1984–2006''. Łódź: [[Główny Urząd Statystyczny|Urząd Statystyczny]] w Łodzi, 2007.</ref>. Rok później, po [[Wybory parlamentarne w Polsce w 1989 roku|wyborach parlamentarnych w Polsce]] i wprowadzeniu [[Gospodarka rynkowa|gospodarki wolnorynkowej]] nastąpiła likwidacja wielu zakładów pracy<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/3630548,leszek-balcerowicz-plakalismy-nad-lodzia-ale-musielismy-uciekac-z-socjalizmu,id,t.html |tytuł = Leszek Balcerowicz: Płakaliśmy nad Łodzią, ale musieliśmy uciekać z socjalizmu |autor = Piotr Brzózka |opublikowany = dzienniklodzki.pl |data = 2014-11-02 |język = |data dostępu = 2016-10-30}}</ref>. Ujemne [[Saldo migracji|saldo]] [[Migracja ludności|migracji]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Szukalski |imię = Piotr |autor link = |tytuł = Sytuacja demograficzna Łodzi. Zapaść demograficzna Miasta i jej skutki dla przyszłości Łodzi |wydawca = Wydawnictwo Biblioteka |miejsce = Łódź |rok = 2012 |strony = 27–29 |isbn =}}</ref> w połączeniu z występującym od 1985 ujemnym [[Przyrost naturalny|przyrostem naturalnym]]<ref>P. Szukalski, op.cit., s. 22–23.</ref> skutkuje systematycznym spadkiem liczby ludności<ref>P. Szukalski, op.cit., s. 30–33.</ref>.

{{osobnyOsobny artykuł|Synagogi w Łodzi}}