Orzechówka (ptak): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}} |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 48:
* '''orzechówka brązowa'''{{r|mk}} (''N. caryocatactes hemispila'') – północno-zachodnie i centralne [[Himalaje]].
* ''N. caryocatactes macella'' – wschodnie Himalaje do centralnych i południowych Chin oraz północnej [[Mjanma|Mjanmy]].
* '''[[orzechówka plamista]]'''{{r|mk}} (''N. caryocatactes multipunctata'') – zachodnie
Systematyka gatunku jest sporna – część autorów za osobny gatunek uznaje orzechówkę plamistą{{r|hbwa|ioc|iucn2}}, niektórzy także orzechówkę brązową (zaliczając doń podgatunki z Himalajów, Chin i Tajwanu – ''hemispila'', ''macella'' i ''owstoni''){{r|iucn2}}.
== Występowanie ==
Zamieszkuje rozległe kompleksy leśne północno-wschodniej [[Europa|Europy]], południową część [[Półwysep Skandynawski|Półwyspu Skandynawskiego]], zachodnią część Środkowej Europy, północne Włochy, [[Syberia|Syberię]] aż do wschodniej [[Azja|Azji]], oraz góry środkowej i południowej Europy ([[Alpy]], [[Karpaty]] i [[Sudety]] do górnej granicy lasów, pasma górskie na [[Półwysep Bałkański|Bałkanach]]). Wyróżnia się od 4{{r|hbwa}} do 9{{r|mk|ioc}} podgatunków.
== Charakterystyka ==
Linia 63 ⟶ 64:
=== Wymiary średnie ===
; długość ciała :ok. 32 cm
; rozpiętość skrzydeł :ok. 56 cm
Linia 80 ⟶ 81:
[[Plik:Tannenhaeher Neumarkt 2.jpg|thumb|Sylwetka orzechówki w locie]]
Zachowania lęgowe i rodzinne życie zbliżone do behawioru [[Sójka syberyjska|sójki złowrogiej]]. Wyprowadza jeden lęg w ciągu roku.
; '''Gniazdo''': Umieszczone przy pniu wysokiego świerka w rozwidleniu gałęzi, doskonale ukryte i zamaskowane. Budowane są przez oboje partnerów już w marcu, gdy
; '''Jaja''': W marcu składa 2–4 jaja o średnich wymiarach 34×24 mm, różnobiegunowe, silnie wydłużone, z bladoniebieskozielonym tłem i bardzo drobnymi, gęstymi jasnobrązowymi lub szarymi plamkami.
: Liczność rozrodu uzależniona jest od obfitości w pokarm w danym roku. W latach obfitości orzechówki rozmnażają się bardzo licznie, ale gdy pokarmu brakuje liczba odchowanego potomstwa gwałtownie spada.
Linia 89 ⟶ 90:
Orzechówka jest wszystkożerna. Głównym pokarmem są nasiona [[Sosna syberyjska|sosny syberyjskiej]], a tam gdzie ona nie rośnie – [[Leszczyna pospolita|orzechy laskowe]], [[Buk zwyczajny|bukiew]], żołędzie, [[Nasiono|nasiona]] z [[szyszka|szyszek]], różne mięsiste owoce oraz latem w mniejszym stopniu zwierzęca zdobycz – [[owady]] i ich [[larwa|larwy]], [[ślimaki]], ale nie gardzi też jajami i pisklętami, [[jaszczurki|jaszczurkami]], [[Myszowate|myszami]] i innymi drobnymi kręgowcami. Nie ma więc wyspecjalizowanej diety i chwyta to, co znajduje się na obszarze jej żerowiska.
Na [[Syberia|Syberii]] w wielu miejscach odżywia się w dużej mierze nasionami
== Status i ochrona ==
Linia 97 ⟶ 98:
* orzechówka plamista (''N. multipunctata'') – gatunek najmniejszej troski (LC, ''Least Concern''); trend liczebności populacji spadkowy{{r|iucn3}}.
Na terenie Polski
== Zobacz też ==
Linia 105 ⟶ 106:
{{Przypisy|
<ref name="biuletyn2019">{{Cytuj pismo | autor = Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. | tytuł = Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia | czasopismo = Biuletyn Monitoringu Przyrody | wolumin = 20 | strony = 1–80 | data = 2019 | url = https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2020/03/Biuletyn20_2019.pdf}}</ref>
<ref name="clpp">{{Cytuj książkę | autor = Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L. | tytuł = Czerwona lista ptaków Polski | wydawca = OTOP, Marki | data = 2020 | url = https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/CLPP_2020_fin.pdf}}</ref>
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = https://www.hbw.com/species/northern-nutcracker-nucifraga-caryocatactes | autor = Madge, S., Christie, D.A. & Kirwan, G.M. | rok = 2019 | tytuł = Northern Nutcracker (''Nucifraga caryocatactes'') | praca = <em>del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.).</em> Handbook of the Birds of the World Alive | data dostępu = 2019-09-22}}</ref>
<ref name="ioc">{{Cytuj stronę | url = https://www.worldbirdnames.org/bow/crows/ | tytuł = Crows, mudnesters, birds-of-paradise | autor = F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.) | opublikowany = IOC World Bird List (v10.2) | język = en | data dostępu = 2021-01-13}}</ref>
|