Panama: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
Linia 98:
{{Osobny artykuł|Inwazja Stanów Zjednoczonych na Panamę}}
[[Plik:Panama clashes 1989.JPEG|thumb|Zniszczenia w czasie inwazji Stanów Zjednoczonych na Panamę, rok 1989]]
W 1981 roku w wyniku wypadku zginął Torrijos a władzę po nim objął krąg prawicowych oficerów związanych z Gwardią Narodową. W 1983 rozpoczęła się dyktatura gen. [[Manuel Noriega|Manuela Noriegi]]. Noriega początkowo związał się z Amerykanami. Sam był już od końca lat 50. pracownikiem [[Centralna Agencja Wywiadowcza|CIA]], za co otrzymywał nawet 200 tysięcy dolarów rocznie<ref>[[Diane Ducret]], Emmanuel Hecht, ''Ostatnie dni dyktatorów'', Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 211.</ref>. Pomagał CIA w tajnych operacjach przeciwko lewicy w Ameryce Łacińskiej, jego zadaniem było wspomaganie amerykańskich interesów w Ameryce Środkowej, w szczególności sabotowanie działań socjalistycznego rządu w [[Nikaragua|Nikaragui]] oraz rewolucjonistów [[Front Wyzwolenia Narodowego im. Farabunda Martíego|FMLN]]. Według późniejszych oskarżeń pomimo współpracy z amerykańską [[Drug Enforcement Administration|Administracją Legalnego Obrotu Lekarstw]], wspomagał jednocześnie handlarzy narkotyków<ref>{{cytuj stronę| url=http://archive.is/20120715144856/http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,4473272.html| tytuł =Noriega zakończył odbywanie kary, grozi mu ekstradycja do Francji| autor =| data = 2007-09-09| opublikowany = gazeta.pl (PAP) | język = | data dostępu =2009-07-17}}</ref><ref name="Próba">{{cytuj stronę| url=http://wyborcza.pl/1,86176,2454323.html| tytuł =20 XII 1989. Próba ujęcia generała Manuela Antonio Noriegi | autor = Włodzimierz Kalicki| data = 2004-12-20| opublikowany = Gazeta Wyborcza | język = | data dostępu =2009-07-17}}</ref>. W późnych latach 80. Noriega zaczął przeciwstawiać się polityce realizowanej przez amerykańskie agencje, które wyniosły go do władzy. Prezydent rozpoczął współpracę z [[kuba]]ńskim rządem [[Fidel Castro|Fidela Castro]], z którym wcześniej prowadził już interesy gospodarcze będąc nieoficjalnym pośrednikiem Stanów Zjednoczonych w handlu z wyspą<ref>Coltman, Leycester (2003). ''The Real Fidel Castro'' s. 255, 267–268. New Haven and London: Yale University Press. {{ISBN|978-0300107609}}.</ref>. Dziesięć lat po schwytaniu przez Amerykanów wyszła na jaw sprzedaż Kubie tajnych dokumentów amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego; okazało się, że współpracował również z [[Układ Warszawski|Układem Warszawskim]], przekazując zachodnie technologie wojskowe. Rozpoczęcie współpracy z Kubą spowodowało oskarżenie go przez Amerykanów o chęć budowy ''osi Kuba, Panama, Nikaragua''<ref>[http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114881,4428470.html Maciej Stasińsk: Panama boi się powrotu Manuela Noriegi. Gazeta Wyborcza.]</ref><ref>
W wyniku interwencji wojsk USA w 1989 aresztowano gen. Noriegę, a rządy objął prezydent [[Guillermo Endara]]. Już w 1990 roku nowy rząd udaremnił próbę wojskowego zamachu stanu. Inwazja amerykańska doprowadziła do szerokiego kryzysu gospodarczego, wybuchu antyrządowych walk partyzanckich prowadzonych przez [[Guerillas|guerillę]] M-20 oraz serii zamachów [[terroryzm|terrorystycznych]] w latach 1991–1992 przeprowadzonych przez zwolenników obalonego prezydenta. W rezultacie Endara szybko stracił poparcie społeczeństwa (w 1992 odrzucono w referendum jego projekt reformy konstytucji). Katastrofą dla rządu okazało się też ujawnienie przyjęcia pieniędzy kartelu narkotykowego przez prezydenta<ref>{{encyklopedia PWN|id = 4574968|tytuł=Panama. Historia|data dostępu=2015-06-29}}</ref>. W wyborach prezydenckich w 1994 r. zwyciężył [[Ernesto Pérez Balladares]] z opozycyjnej Rewolucyjnej Partii Demokratycznej. Panamskie wojsko zostało rozwiązane konstytucyjną poprawką w roku 1994. Bezpieczeństwo zewnętrzne jest zapewnione dzięki Traktatowi o Neutralności Kanału Panamy z USA, które przejęło ochronę terytorialną. Efektem rozwiązania wojska jest usunięcie ryzyka powrotu do wcześniejszego reżimu wojskowego<ref>Sprawozdanie Euromoney/Lehman Bracia, 26 Lutego 1999 r.</ref>. Podjęto rokowania na temat formy obecności Amerykanów po 1999 w strefie Kanału Panamskiego i przyszłości bazy lotniczej w Howard, która jest wielonarodowym ośrodkiem walki z handlem [[narkotyk]]ami. Przyjęto prawo o Władzy Kanału Panamskiego, autonomicznej i niezależnej finansowo, która przejęła zarząd w grudniu 1999 po zakończeniu działalności Komisji Kanału Panamskiego. W 2004 roku władzę objął [[Martín Torrijos]], syn generała Omara Torrijosa.
| |||