Historyzm (architektura): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Historyzm" za pomocą HotCat, drobne merytoryczne
Nie podano opisu zmian
Linia 7:
[[Plik:Spanish Synagogue2.jpg|thumb|180px|[[Styl neomauretański|Neomauretanizm]]: V. I. Ullmann i J. Niklas, [[Synagoga Hiszpańska w Pradze]]]]
[[Plik:2379 - München - Residenz.JPG|180px|thumb|[[Styl arkadowy]]: L. von Klenze, [[Rezydencja w Monachium]]]]
'''Historyzm''' – nurt w [[XIX wiek|XIX]]-wiecznej [[architektura|architekturze]] światowej, polegający na naśladownictwie [[styl architektoniczny|stylistyki minionych epok]]. Kierunek nietwórczy i [[Eklektyzm (architektura)|eklektyczny]], polegający na zaniechaniu dążenia do stworzenia stylu, odpowiadającego aktualnym warunkom historyczno-społecznym, na rzecz naśladowaniu przeszłych wielkich stylów w sztuce i architekturze.
 
Początkowo opierał się na przeciwstawieniu [[klasycyzm]]owi i zainteresowaniu przeszłością, badaną w sposób naukowy. Zbiegł się z [[romantyzm]]em w [[sztuka|sztuce]] i [[literatura|literaturze]]. Powstał z romantycznej tęsknoty za tym, co dalekie, za historią i nieskrępowaną naturą. Człowiek nastrojony romantycznie uciekał od zbiorowości, szukał samotności, tego co osobiste, rodzime i ludowe, szukał bezkształtności i dowolności – jako przeciwieństwa przymusu zawodowego i społecznego, prostoty graniczącej z [[prymitywizm (sztuka)|prymitywizmem]]. Był przeciwny racjonalizmowi, chłodowi, wyniosłości charakterystycznej dla klasycyzmu. Za tym wszystkim stała także niepewność wobec teraźniejszości.
Linia 13:
== Historia ==
=== Źródła historyzmu ===
Architektura i sztuka do [[XVIII wiek]]uwieku były wykładnią określonego porządku społecznego, opierającego się na prawie dziedziczenia, robiącego wrażenie wiecznego trwania, porządku wspieranego autorytetem władzy, kościoła, elit społeczeństwa. Ład ten drastycznie załamał się w czasie [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]]. Głoszone i wprowadzane w życie [[prawa człowieka]], przekształcanie się poddanych w obywateli zniweczyło wielowiekową tradycję. Ciągłość trwania została przerwana. „Sznur naszyjnika pereł został przerwany, teraz miało się garść pełną pereł, którymi można było się swobodnie bawić”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Meyer| imię = Peter| autor link = | tytuł = Historia sztuki europejskiej. Tom 2| wydawca = | miejsce = Warszawa| rok = 1973| strony = 240| isbn = }}</ref>. Przeszłość stała się skarbnicą, z której można było dowolnie czerpać wzory do naśladowania.
 
Zainteresowanie przeszłością w architekturze zbiegło się z rozwojem nauk historycznych. Było wynikiem badań nad przeszłością. Od początku XIX stulecia prowadzono intensywne prace nad dziejami architektury. Zaczęto opisywać, rozróżniać, datować budowle - początkowo [[średniowiecze|średniowieczne]], następnie późniejsze. Podstawy badań nad [[architektura romańska|romanizmem]] i [[architektura gotycka|gotykiem]] stworzyli de Gerville, [[Thomas Rickman]], [[Ksawery Kraus]], a zwłaszcza [[Eugène Viollet-le-Duc]]. Na tych badaniach oparli się architekci, wskrzeszając na całym świecie ''neostyle'' ([[neoromanizm]], [[neogotyk]], [[neorenesans]], [[Architektura neobarokowa|neobarok]]).
 
=== Fazy rozwojowe ===
W historii architektury historyzmu można rozróżnić trzy fazy rozwojowe: historyzm romantyczny (do około 1870), ścisły historyzm (około 1870-18901870–1890) i późny historyzm (po 1890).
* Historyzm romantyczny stopniowo wyparł klasycyzm. Preferowanymi stylami były neogotyk i [[styl arkadowy]], od ok. 1850 wypierany przez neorenesans, jednak wiązano ze sobą elementy nie występujące w poszczególnych stylach, tak że twórczość nie oznaczała wiernego naśladowania poszczególnych stylów, lecz [[subiektywizm|subiektywną]] ich interpretację. Pojawiały się też motywy pozaeuropejskie (vide [[styl neomauretański]]).
* Ścisły historyzm powstał na podstawie XIX-wiecznych badań naukowych. Projektowano łącząc elementy ''dozwolone'' w danym stylu, odrzucając ich swobodną interpretację. Wytworzono kanony opisywalnych neostylów, korzystano z wzorników. Preferowanym stylem stał się neorenesans.