Ukrytek mauretański: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m int.
PBbot (dyskusja | edycje)
grupowanie przypisów
Linia 22:
 
== Opis ==
Osiąga od 6 do 11 mm długości ciała. Ubarwiony brunatno, głowa i przedplecze nieco błyszczące, bardzo delikatnie mikrosiateczkowane. Głowa skąpo punktowana, o płaskich oczach i czułkach zwieńczonych słabo odgraniczoną, trójczłonową buławką. Przedplecze o przednich i tylnych kątach ostrych, grubo po bokach, a słabo pośrodku punktowane. Przez jego środek często biegnie gładka smuga. Pokrywy z siedmioma rzędami, w których punkty spłycają się i zanikają ku końcowi. Siódmy rząd kończy się na wysokości guza barkowego<ref name=":0">Lech Borowiec: ''Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 60 Pawężnikowate – Peltidae''. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1983, s. 10-11. </ref>. ''Tenebroides mauritanicus'' pospolicie występuje na statkach, w magazynach i młynach. W naturze żyje pod korą drzew i w zgniłym drewnie, gdzie bywa drapieżnikiem. Nie przypisuje mu się dużego znaczenia gospodarczego, jednak jego obecność może wpływać na zwiększenie liczebności innych owadów które mogą wykorzystywać drążone przez ukrytka przestrzenie i w nich się rozwijać<ref name=":1">Bond, E. J., & Monro, H. A. U. (1954). Rearing the Cadelle Tenebroides mauritanicus (L.)(Coleoptera: Ostomidae) as a Test Insect for Insecticidal Research1. ''The Canadian Entomologist'', ''86''(9), 402-408. </ref>. Może być także wektorem grzybów oraz bakterii.
 
== Biologia i ekologia ==
Gatunek synantropijny, spotykany w osiedlach ludzkich, magazynach zboża, składach produktów żywnościowych, piekarniach, młynach i mieszkaniach, a ponadto znajdowany w gniazdach bocianich i gołębnikach.
 
Cykl rozwojowy trwa od około 40 do nawet 1200 dni, w zależności od temperatury<ref name=":2">T. mauritanicus na Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-07-04].</ref>. W rejonach cieplejszych jego cykl życiowy przebiega nieprzerwanie a zimowanie nie występuje. Wiosną świeżo przepoczwarzone po przezimowaniu w formie larwalnej oraz zimujące dorosłe osobniki zbierają się w maju by zacząć składać jaja z początkiem lipca. Samice składają różną ilość jaj, nieuzależnioną od warunków bytowania. Potrafią jednak złożyć w całym okresie swojego życia nawet 1200 jaj, jednak za średnią przyjmuje się około 500, z których, w temp. około 20 °C, po 10 dniach lęgną się larwy<ref name=":4" />. W sprzyjających warunkach i przy odpowiednim pożywieniu wzrost larw jest dość szybki i wynosi około 40-50 dni, licząc od wylęgu do rozpoczęcia przepoczwarzenia. Według badań zaobserwowano że pożywienie ma bezpośredni wpływ na długość czasu w jakim owad pozostaje w postaci larwalnej, oraz że duże zróżnicowanie pożywienia również powoduje wydłużenie tego stanu<ref name=":3">Journal of Agricultural Research U.S. Government Printing Office, 1923 Notes on the biology of the cadelle Tenebroides Mauritanicus Linne By Richard T.Cotton </ref>,<ref name=":5" />.
 
Od początku lipca do końca listopada chrząszcze składają małe i białe delikatne jaja, ułożone luźno w niewielkich skupiskach widywane są w mące lub innym materiale pokarmowym. Niekiedy umieszczają je w napotkanych szczelinach celem ich zabezpieczenia<ref name=":1" />. Wylęgnięte larwy żerują na ziarnach zbóż, te wylęgające się wczesnym latem przechodzą podczas rozwoju około 3 wylinki, natomiast osobniki które wylęgają się w późniejszym czasie zrzucają wylinkę prawie zawsze cztery razy. Po osiągnięciu odpowiedniego wzrostu larwa staje się niespokojna i błąka się, w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca do przepoczwarzenia. Zazwyczaj zagrzebuje się w kawałku miękkiego drewna, w którym drąży mały tunel, lub jeśli to możliwe drąży w ziarnie kukurydzy, otwór zalepia za sobą wydzieliną wydalaną z wyrostków larwalnych rozmieszczonych na ciele. Komory poczwarkowe budują zwykle poza żerowiskami. Osobniki pojawiające się jesienią potrafią żyć od 9 do 10 miesięcy. Przez przedłużający się od kwietnia do września okres składania jaj, wszystkie stadia występują jednocześnie<ref name=":5" />
Linia 38:
 
== Występowanie ==
Gatunek kosmopolityczny. W Europie sięga na północ do Karelii, środkowej Fennoskandii i południa Szkocji[<ref name=":2" />. W Polsce występuje na terenie całego kraju<ref name=":0" />. Spotykane również w Ameryce, zarówno północnej jak i południowej oraz na terenie Afryki, również powszechnie znany w Japonii<ref name=":4">Yoshida, T. (1975). Predation by the Cadelle Tenebroides mauritanicus (L.)(Coleoptera, Ostomidae) on Three Species of Stored-Product Insects. 岡山大学農学部学術報告, ''46''(1), 10-16. </ref>.
 
== Historia ==
Tenebroides mauritanicus jest jednym z pospolitszych gatunków szkodników owadów występujących w produktach zbożowych. Znany naukowcom od drugiej połowy XVIII wieku<ref name=":3" />. Jednak jego najstarsze ślady żerowania pochodzą z wykopalisk na terenie starożytnego Egiptu, odkryte szczątki są datowane na około 1800 lat przed naszą erą. Wykopane przez archeologów ślady zachowały się w dużej mierze prawdopodobnie dzięki rozlaniu przez budowniczych tynku który pokrył składowane na posadzce deski, resztki ziaren i same żyjące tam owady. Umożliwiło to dokładną obserwacje i potwierdzenie ze stu procentową pewnością że gatunek który był odpowiedzialny za uszkodzenia konstrukcji drewnianych budynków jak i łodzi, oraz przechowywanych ziaren to właśnie ukrytek<ref name=":5">Borojevic, K., Steiner Jr, W. E., Gerisch, R., Zazzaro, C., & Ward, C. (2010). Pests in an ancient Egyptian harbor. ''Journal of archaeological science'', ''37''(10), 2449-2458. </ref>.
 
== Zagrożenia ==
Zarówno dorosłe osobniki, jak i te będące w stadium larwalnym, w przypadku braku pożywienia, mają duże zdolności penetracyjne. Potrafią przegryzać się przez cienkie opakowania z różnego rodzaju tworzyw sztucznych jak: foliowe worki wykonane np. z celofanu, poliwinylu, polipropylenu, poliestru. Bez problemu pokonują również barierę w postaci opakowań papierowych, a na dodatek potrafią przegryzać się przez folię aluminiową co stanowi pewien ewenement w świecie owadów<ref name="autonazwa1">Daniel Cline, L. (1978). Penetration of seven common flexible packaging materials by larvae and adults of eleven species of stored-product insects. ''Journal of Economic Entomology'', ''71''(5), 726-729. </ref>,<ref>Daniel Cline,name="autonazwa1" L. (1978). Penetration of seven common flexible packaging materials by larvae and adults of eleven species of stored-product insects. ''Journal of Economic Entomology'', ''71''(5), 726-729. </ref>. Ponadto badania wykazały że chrząszcze z gatunku ''Tenebroides mauritanicus'' mogą przenosić salmonellę pomiędzy kolejnymi partiami przechowywanego materiału<ref>Crumrine, M. H., Foltz, V. D., & Harris, J. O. (1971). Transmission of Salmonella Montevideo in wheat by stored-product insects. ''Applied microbiology'', ''22''(4), 578-580. </ref>.
 
== Zwalczanie ==
Przechowywane produkty należy przechowywać w niskiej temperaturze, co sprzyja obniżeniu aktywności ukrytka, a nawet zmniejszenia jego liczebności przez wymieranie zarówno larw jak i osobników dorosłych. Wszystkie środki zaradcze stosowane przeciwko innym szkodnikom typowym dla magazynów zbóż, można w równym stopniu zastosować również w jego przypadku. Między innymi Fosfinę, która jako składnik środków owadobójczych może przynosić skutek w postaci wymierania larw, jednak po czasie, lub w różnych odstępach czasowych w zależności od stężenia, po użyciu w przechowalni wystarczy dokładnie wywietrzyć pomieszczenia zgodnie z zaleceniami producenta danego środka a materiał znajdujący się w pomieszczeniu będzie zdatny do użycia<ref>Bond, E. J., & Upitis, E. (1973). Response of three insects to sublethal doses of phosphine. ''Journal of Stored Products Research'', ''8''(4), 307-313. </ref>. Inną ciekawą i ekologiczną metodą będzie zastosowanie olejków eterycznych ''Hyptis suaveolens'' przy produkcji środków również mających na celu ograniczenie liczebości ukrytka<ref>Adjou, E. S., Chougourou, D., & Soumanou, M. M. (2019). Insecticidal and repellent effects of essential oils from leaves of Hyptis suaveolens and Ocimum canum against Tenebroides mauritanicus (L.) isolated from peanut in post-harvest. ''Journal of Consumer Protection and Food Safety'', ''14''(1), 25-30. </ref>.
 
Przeprowadzono również badania nad wykorzystaniem samego ukrytka w zwalczaniu: wołka ryżowego (''Sitophilus oryzae L.''), wołka kukurydzianego ''(Sitophilus zeamais)'', wołka zbożowego ''(Sitophilus granarius''). Największą śmiertelność zaobserwowano wśród populacji wołka ryżowego. Zaobserwowano również wzrost drapieżnictwa ukrytka w przypadku martwych już owadów. Badania wykazały że drapieżny charakter ukrytka może wpływać korzystnie na ograniczenie liczebności wybranych szkodników w przechowalniach ziaren<ref name=":4" />.
Linia 53:
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="pwn"><!-- UWAGA: ten przypis nie jest nigdzie użyty; Zobacz [[WP:REFNIEUŻYTE]] -->{{encyklopedia PWN|id = 3991034|tytuł=ukrytek mauretański|data dostępu=2012-04-13}}</ref>
<ref name="Borowiec"><!-- UWAGA: ten przypis nie jest nigdzie użyty; Zobacz [[WP:REFNIEUŻYTE]] -->{{cytuj książkę | autor = Lech Borowiec | rok = 1983 | tytuł = Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 60 Pawężnikowate – Peltidae | wydawca =Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne | miejsce = Warszawa | strony = 10-11}}</ref>
<ref name="colpol"><!-- UWAGA: ten przypis nie jest nigdzie użyty; Zobacz [[WP:REFNIEUŻYTE]] -->{{cytuj stronę | url = http://coleoptera.ksib.pl/kfp/search.php?taxonid=27831&l=pl | tytuł = T. mauritanicus na Coleoptera Poloniae | data dostępu=2014-07-04}}</ref>
}}