Wielkie odkrycia geograficzne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnie 2 zmiany treści (wprowadzone przez 95.172.184.142 oraz 178.42.249.26) i przywrócono wersję 64337482 autorstwa Muzyk98 / eksperyment?
Znacznik: Ręczne wycofanie zmian
Linia 1:
[[Plik:Al-Idrisi's world map.JPG|thumb|Mapa arabskiego kartografa [[al-Idrisi]]ego z 1154, [[Księga Rogera|Tabula Idrisiana]], była jedną z najdokładniejszych map świata sprzed epoki europejskich wypraw (uwaga: biegun północny znajduje się na dole mapy).]]
== Nowości techniki żeglarskiej. XV wiek. ==
 
 
'''Nowości techniki żeglarskie'''j - np. żagle łacińskie. Żagle łacińskie było w kształcie trójkąta. Takie żagle wykorzystywano, gdy wiatr wiał ze strony dzioby, czyli od przodu. Natomiast żagle rejowe było prostokątne. Takie żagle napędzały statek. gdy statek wiał od strony rufy, czyli z tylnej strony okrętu. Do techniki żeglarskiej w XV wieku zaliczamy również balast, i dryfującą tratwę, (więcej na brainy pl)[[Plik:Al-Idrisi's world map.JPG|thumb|Mapa arabskiego kartografa [[al-Idrisi]]ego z 1154, [[Księga Rogera|Tabula Idrisiana]], była jedną z najdokładniejszych map świata sprzed epoki europejskich wypraw (uwaga: biegun północny znajduje się na dole mapy).]]
[[Plik:Europe Mediterranean Catalan Atlas.jpeg|thumb|Fragment Atlasu Katalońskiego z 1375 roku]]
[[Plik:Mercator World Map.jpg|thumb|Mapa Świata [[Gerard Merkator|Gerarda Merkatora]] z 1587 roku]]
'''Wielkie odkrycia geograficzne''' – określenie [[Historia odkryć geograficznych|odkryć geograficznych]] dokonanych przez [[Europa|europejskich]] żeglarzy na przełomie XV i XVI wieku<ref name="wojcik81">{{cytuj książkę |nazwisko = Wójcik |imię = Zbigniew |autor link = |tytuł = Historia Powszechna. Wiek XVI-XVII |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |rok = 2006 |strony = 81 |isbn = 978-83-01-14603-0}}</ref>, a w szczególności: opłynięcie [[Przylądek Dobrej Nadziei|Przylądka Dobrej Nadziei]] przez [[Bartolomeu Dias|BartołomejaBartolomeu Diaz]]a (1488), odkrycie [[Ameryka|Ameryki]] przez [[Krzysztof Kolumb|Krzysztofa Kolumba]] (12 października 1492), a następnie jej podbój, podróż [[Vasco da Gama|Vasco da Gamy]] do [[Indie|Indii]] (1498) oraz pierwsza podróż dookoła świata [[Ferdynand Magellan|Ferdynanda Magellana]] (1519–1522). Erę wielkich odkryć kończy odkrycie [[Australia|Australii]], być może dokonane przez Portugalczyków już w XVI wieku i utrzymywane w tajemnicy<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Favenc |imię = Ernest |tytuł = The History of Australian Exploration from 1788 to 1888 |url = http://books.google.pl/books?id=QsppyqGmTgMC&lpg=PA4&dq=portugese%20discovery%20australia&pg=PA2#v=onepage&q=portugese%20discovery%20australia&f=false|wydawca = Echo Library |data = 2006 |strony = 2–4 |isbn = 9781406820676}}</ref>. Pierwszym znanym z imienia odkrywcą Australii (1606) został uznany Holender [[Willem Janszoon]]. W ten sposób po raz pierwszy w historii określona cywilizacja zdobyła wiedzę o wszystkich zamieszkałych kontynentach, co było początkiem nieodwracalnych zmian historycznych. Nie był to koniec odkryć nowych kontynentów, gdyż pozostała jeszcze [[Antarktyda]], aby ludzkość po raz pierwszy w swej historii stała się we własnej świadomości „kompletna”<ref>Tzvetan Todorov, Podbój Ameryki. Problem innego, Warszawa: Aletheia, 1996.</ref>.
 
 
'''Wielkie odkrycia geograficzne''' – określenie [[Historia odkryć geograficznych|odkryć geograficznych]] dokonanych przez [[Europa|europejskich]] żeglarzy na przełomie XV i XVI wieku<ref name="wojcik81">{{cytuj książkę |nazwisko = Wójcik |imię = Zbigniew |autor link = |tytuł = Historia Powszechna. Wiek XVI-XVII |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |rok = 2006 |strony = 81 |isbn = 978-83-01-14603-0}}</ref>, a w szczególności: opłynięcie [[Przylądek Dobrej Nadziei|Przylądka Dobrej Nadziei]] przez [[Bartolomeu Dias|Bartołomeja Diaz]]a (1488), odkrycie [[Ameryka|Ameryki]] przez [[Krzysztof Kolumb|Krzysztofa Kolumba]] (12 października 1492), a następnie jej podbój, podróż [[Vasco da Gama|Vasco da Gamy]] do [[Indie|Indii]] (1498) oraz pierwsza podróż dookoła świata [[Ferdynand Magellan|Ferdynanda Magellana]] (1519–1522). Erę wielkich odkryć kończy odkrycie [[Australia|Australii]], być może dokonane przez Portugalczyków już w XVI wieku i utrzymywane w tajemnicy<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Favenc |imię = Ernest |tytuł = The History of Australian Exploration from 1788 to 1888 |url = http://books.google.pl/books?id=QsppyqGmTgMC&lpg=PA4&dq=portugese%20discovery%20australia&pg=PA2#v=onepage&q=portugese%20discovery%20australia&f=false|wydawca = Echo Library |data = 2006 |strony = 2–4 |isbn = 9781406820676}}</ref>. Pierwszym znanym z imienia odkrywcą Australii (1606) został uznany Holender [[Willem Janszoon]]. W ten sposób po raz pierwszy w historii określona cywilizacja zdobyła wiedzę o wszystkich zamieszkałych kontynentach, co było początkiem nieodwracalnych zmian historycznych. Nie był to koniec odkryć nowych kontynentów, gdyż pozostała jeszcze [[Antarktyda]], aby ludzkość po raz pierwszy w swej historii stała się we własnej świadomości „kompletna”<ref>Tzvetan Todorov, Podbój Ameryki. Problem innego, Warszawa: Aletheia, 1996.</ref>.
 
Wydarzenia te zapoczątkowały kolejne wyprawy odkrywcze i przyczyniły się do znaczącego poszerzenia [[horyzont geograficzny|horyzontu geograficznego]] Europejczyków. Rozpoczął się okres wielkiej [[kolonizacja|kolonizacji]], w której przodowali początkowo [[Portugalia|Portugalczycy]] i [[Hiszpania|Hiszpanie]], później dołączyli do nich [[Holandia|Holendrzy]], [[Anglia|Anglicy]] i [[Francja|Francuzi]]<ref name="wojcik81" />. Znacząco rozwinął się handel, dotąd przede wszystkim morski ([[Morze Śródziemne]], [[Morze Bałtyckie|Bałtyk]]), teraz stał się oceaniczny<ref name="wojcik81" />. Dotychczasowe potęgi handlowe, takie jak miasta włoskie czy [[Hanza|hanzeatyckie]], zaczęły tracić na znaczeniu, a zyskiwały ośrodki takie jak [[Kadyks]], [[Sewilla]], [[Lizbona]], [[Antwerpia]]<ref name="wojcik81" />. Nowe odkrycia geograficzne miały także wpływ na przemiany umysłowe zachodzące w Europie<ref name="wojcik81" />.
Linia 13 ⟶ 8:
== Tło historyczne ==
=== Średniowieczna geografia i nawigacja ===
Warunkiem wielkich odkryć geograficznych była rozbudzona ciekawość, chęć podróżowania o na wpóławanturniczym charakterze oraz wiedza geograficzna i warunki techniczne, które umożliwiałyby daleką eksplorację podróżniczą. Wszystkie te warunki zostały spełnione w skutekwskutek kumulacji wiedzy i postępu technicznego w Europie późnego średniowiecza.
Wiedza geograficzna [[Europa Zachodnia|Europy Zachodniej]] wczesnego średniowiecza nie wyszła poza osiągnięcia [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] i [[Strabon]]a, i podobnie jak wiedza starożytna miała częściowo charakter legendarny. Wskutek upadku [[cesarstwo zachodniorzymskie|cesarstwa zachodniorzymskiego]], a później odizolowania Europy Zachodniej przez państwa [[muzułmanin|muzułmańskie]], wiedza ta została częściowo zapomniana. Wstrząs najazdu [[Imperium mongolskie|mongolskiego]] z 1241 r. uświadomił Europejczykom, że legendarne krainy Azji są nie tylko rzeczywistością, ale i zagrożeniem. Z inicjatywy [[papież]]y przedsięwzięto na [[Daleki Wschód]] kilka wypraw misyjno-zwiadowczych, dzięki którym Europa po raz pierwszy otrzymała relacje z pierwszej ręki o [[Chiny|Chinach]] i innych krainach regionu<ref>Jean-Paul Roux, Średniowiecze szuka drogi w świat, Warszawa: Książka i Wiedza, 1969.</ref>. W ślad za wysłannikami papieskimi podążyli kupcy. Relacja jednego z nich – [[Marco Polo]]<ref>Marco Polo, Opisanie świata, Warszawa 2010.</ref> – stała się jedną z najsłynniejszych opowieści podróżniczych w historii. Wyprawy lądowe trwały jednak wiele lat. Ich efekt był niepewny nie tylko ze względu na odległość, ale i niebezpieczeństwa, szczególnie dla chrześcijan podróżujących przez niestabilne politycznie kraje muzułmańskie. Wyprawy te nie przyniosły rozwoju geografii w sensie naukowym, ale rozszerzyły i urealniły europejskie wyobrażenia o świecie.
 
Linia 75 ⟶ 70:
 
{{Historia nauki}}
 
[[Kategoria:Historia odkryć geograficznych]]