Synteza sztuk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
grupowanie przypisów |
m →Romantyzm i wspólnota sztuk: link |
||
Linia 49:
W dojrzałym romantyzmie koncepcję wspólnoty wyobraźni i tworzywa głosili i spełniali, otwierając swą twórczość na inspirację innych sztuk: malarz [[Eugène Delacroix]] i polski kompozytor [[Fryderyk Chopin]]. Także inni polscy romantycy kształtują syntezę sztuk: [[Juliusz Słowacki]] (zwłaszcza w utworach późnych dający wizyjną jedność poezji oraz malarskich i muzycznych efektów) i [[Cyprian Kamil Norwid|Cyprian Norwid]] (jako artysta wszechstronny: poeta, malarz i rysownik – „sztukmistrz”, jak sam siebie nazywał<ref>{{Cytuj |autor = Aleksandra Melbechowska-Luty |tytuł = Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida |data = 2001 |isbn = 83-86842-97-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = Neriton |oclc = 297665071}}</ref>).
[[Rodzaj literacki|Rodzajem]] obfitującym w tej epoce w wielkie wizje w duchu syntezy sztuk był [[dramat]], a ściślej [[Gatunek literacki|gatunek]] dla epoki [[idiom]]atyczny – [[dramat romantyczny]]. Wielką rolę w jego ukształtowaniu miała romantyczna recepcja [[barok]]u (jeszcze nie nazywano go tak jako epoki), w tym [[Pedro Calderón de la Barca|Calderona]], a zwłaszcza [[William Shakespeare|Shakespeare’a]], czytanego jako wizjoner, który uczy wolności artystycznej, a łączy rozmaite [[Styl literacki|style]] i tworzywa sztuk. Teoretyczne podstawy dramatu romantycznego sformułował [[Victor Hugo]]<ref>[[Stefania Skwarczyńska]]: ''Victor Hugo jako teoretyk dramatu''. W: ''Studia i szkice literackie''. Warszawa, PAX, 1953, brak numeru ISBN.</ref>. [[Synkretyzm|Synkretyczną]] wizję i spełnienie syntezy sztuk dał [[Johann Wolfgang von Goethe|Goetheański]] ''[[Faust (dramat Johanna Wolfganga von Goethego)|Faust]]'', pełen efektów muzycznych i, szczególnie w części II, nieomal „filmowych”. Jeszcze w romantyzmie te jego cechy uwypukliły [[Adaptacja (sztuka)|adaptacje]] [[Opera|operowe]], które dali [[Charles Gounod]] (''[[Faust (opera Charles’a Gounoda)|Faust]]'') i [[Hector Berlioz]] (''[[Potępienie Fausta]]''). W obrębie polskiego dramatu romantycznego synkretyczne wizje dają [[Adam Mickiewicz]] w ''[[Dziady (dramat)|Dziadach]]'' (zwłaszcza w [[Dziady część II|części II]]<ref>Ryszard Przybylski: ''Słowo i milczenie bohatera Polaków. Studium o „Dziadach”''. Warszawa, IBL, 1993, {{ISBN|83-8560-524-X}}.</ref>) i [[Juliusz Słowacki]] w dramatach (najpełniej w ostatnim – ''Samuelu Zborowskim''<ref>Juliusz Kleiner: ''Słowacki''. Wrocław, Ossolineum, 1972, brak numeru ISBN.</ref>).
Opera romantyczna ponawiała pierwotną, ukształtowaną w baroku, tradycję gatunku jako formy synkretycznej ([[Gaetano Donizetti]] i ''[[Łucja z Lammermooru]]'', [[Modest Musorgski]] i sięgający rosyjskiej tradycji muzycznej ''[[Borys Godunow (opera)|Borys Godunow]]'', wspomniani Gounod i Berlioz, przede wszystim zaś [[Giuseppe Verdi]] i oparte na [[tragedia]]ch [[William Shakespeare|Shakespeare’a]] opery ''[[Makbet (opera)|Makbet]]'' oraz ''[[Otello (opera Verdiego)|Otello]]''). We Francji odmianą gatunku, bezwiednie (bez takiej świadomości estetycznej) nawiązującą do baroku, stała się ''[[grand opéra]]'', której przedstawicielem był [[Giacomo Meyerbeer]]. Często jednak opera romantyczna skupiała się nazbyt wokół popisowych partii wokalnych, zatracając istotę gatunku.
| |||