|
== Charakterystyka ==
[[Konceptualizacja]] [[Zjawisko społeczne|zjawiska]] – istniejącego co najmniej od czasów masowego wykorzystywania rowerów odw końcakońcu XIX wieku do lat 70. XX wieku (w społeczeństwach uprzemysłowionych) – nastąpiła stosunkowo niedawno, w związku z: – wieloaspektowym [[Dyskurs|dyskursem publicznym]] wokół negatywnych konsekwencji powszechnej eksploatacji [[Motoryzacja|motoryzacji]] opartej na silniku spalinowym; – ponownie wzrastającą rolą roweru jako istotnego środka codziennego przemieszczania się (m.in. za sprawą przemian kulturowych wywołanych szerszą i dłuższą [[Wskaźnik skolaryzacji|skolaryzacją]]); – postępem technologicznym (zwiększanie pojemności [[Akumulator elektryczny|akumulatorów]], przy zmniejszaniu ich wielkości i masy), skutkującym upowszechnieniem napędu elektrycznego w transporcie osobistym. DominajcaDominacja [[smartfon]]ów z dwoma [[Mobilny system operacyjny|systemami operacyjnymi]] ([[Android (system operacyjny)|Android]] i [[iOS]]), uprościła natomiast obsługę opłat za pojazdy współdzielone eliminując koszty obsługi obrotu gotówkowego oraz zmniejszając ryzyko kradzieży urządzeń od operatora dysponującego szeregiem danych wypożyczającego. Mikromobilność to codzienne przemieszczanie się ludzi z wykorzystaniem urządzeń bez napędu spalinowego umożliwiających indywidualne pokonywanie stosunkowo krótkich dystansów za pomocą: – jedynie tych urządzeń; – lub w połączeniu z innymi środkami transportu. Np. roweru w połączeniu z autobusem (miejskim lub dalekobieżnyn), tramwajem lub pociągiem dojazdowym ([[Szybka kolej miejska|szybką koleją miejską]], czy koleją aglomeracyjną łącząca mniejsze miasta i wsie z aglomercją, np. stolicą województwa będącą miejscem pracy dla ludzi mieszkających w promieniu 100 km). Do urządzeń mikromobilności należą między innymi (zarówno prywatne jaki i współdzielone – ang. sharing): [[Rower miejski|rowery]], [[Rower elektryczny|rowery elektryczne]], [[Hulajnoga elektryczna|hulajnogi elektryczne]], skutery elektryczne<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Jerzy Janczewski |rozdział = Mikromobilność – wybrane problemy |tytuł = Zarządzanieinnowacyjne w gospodarce i Biznesie, nr 1(28)/2019 |data = 2019 |url = https://ziwgib.ahe.lodz.pl/pl/system/files/ZIwGiB28_09%20JANCZEWSKI%20Mikromobilnosc.pdf}}</ref><ref name=":2" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Miejska mikromobilność coraz bardziej popularna |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = www.innogy.pl |url = https://www.innogy.pl/pl/duze-przedsiebiorstwa/artykuly/2020/miejska-mikromobilnosc-coraz-bardziej-popularna |język = pl}}</ref>.
=== Pierwszy i ostatni kilometr ===
Od końca XX wieku powszechnym stało się korzystanie z prywatnych samochodów, w których kierowca jest jedynym pasażerem. Jedną z głównych przyczyn umasowienia takiego modelu korzystania z samochodu jest bariera w dostępie do transportu zbiorowego – konieczność pokonania pieszo długiego dystansu do najbliższego przystanku komunikacji zbiorowej, a nierzadko później i do miejsca pracy (np. w przypadku centrów logistycznych pod miastami, zatrudniających nawet kilka tysięcy osób). Jednocześnie dynamicznie rozrastające się aglomeracje nawet z najlepszą komunikacją miejską i podmiejską, nie są w stanie zapewnić idealnej siatki połączeń, by przewieźć każdego pasażera na odległości jednego kilometra od domu. Mikromobilność w krajach europejskich staje się sposobem na rozwiązanie problemu tzw. pierwszego i ostatniego kilometra (w źródłach anglosaskich jest mowa o [[Mila (jednostka długości)|mili]])<ref name=":1" /><ref name=":3">{{Cytuj |tytuł = Pojazdy na minuty coraz bardziej popularne nad Wisłą. Dlaczego warto wspierać ten trend? |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = Forbes.pl |url = https://www.forbes.pl/opinie/mikromobilnosc-kierunek-rozwoju-nowoczesnych-miast/zr7ns9m |język = pl}}</ref><ref name=":5" />.
== Właściwości transportu osobistego ==
Urządzenia wykorzystywane do mikromobilności, najogólniej klasyfikując, można rozróżnić pod względem napędu na: wykorzystujące siłę ludzkich mięśni oraz posiadające alternatywne do silników spalinowych jednostki napędowe.
Cechą wspólną urządzeń współdzielonych jest bezgotówkowa obsługa opłat za ich wypożyczenie. Dzięki stosunkowo małym rozmiarom i niewielkiej masie, ułatwiają one również poruszanie się po zatłoczonych miastach, szczególnie w godzinach szczytu i w dzielnicach z ograniczoną przestrzenią parkingową. Są zatem wykorzystywane często nie jak forma dojazdu do drugiego konwencjonalnego środka transportu, a jako jedyny transport przez osoby mieszkające do 10 km od miejscacelu pracypodróży. Koszt i eksploatacja urządzeń mikromobilności jest dużo tańsza od transportu zbiorowego a tym bardziej wszystkich kosztów związanych z eksploatacją prywatnego samochodu, dzięki czemu są szerzej dostępne. Również infrastruktura do obsługi urządzeń mikromobilności nie jest tak kosztowna jak budowa dróg pod samochody, nowych trakcji tramwajowych czy kolei. Wiele europejskich samorządów adaptuje pod niespalinowe jednoślady już istniejące drogi, wytyczając jedynie na nich wąski pas. Inną zaletą urządzeń mikromobilności jest cichy napęd (zanieczyszczenie hałasem stanowi coraz większy problem w Europie<ref>{{Cytuj |tytuł = Zanieczyszczenie hałasem stanowi poważny problem zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska – Europejska Agencja Środowiska |data dostępu = 2021-08-25 |url = https://www.eea.europa.eu/pl/articles/zanieczyszczenie-halasem-stanowi-powazny-problem |język = pl}}</ref>), i wpływ na zmniejszenie niskomisyjnychniskoemisyjnych zanieczyszczeń w borykających się ze [[smog]]iem miastach<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Mieszkańcy polskich miast pokochali mikromobilność {{!}} Deloitte |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = Deloitte Polska |url = https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/mieszkancy-polskich-miast-pokochali-mikromobilnosc.html |język = pl}}</ref><ref name=":5">{{Cytuj |tytuł = Explaining shared micromobility usage, competition and mode choice by modelling empirical data from Zurich, Switzerland |czasopismo = Transportation Research Part C: Emerging Technologies |data = 2021-03-01 |data dostępu = 2021-08-27 |issn = 0968-090X |wolumin = 124 |s = 102947 |doi = 10.1016/j.trc.2020.102947 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0968090X20308445 |język = en}}</ref>. ▼– wykorzystujące siłę ludzkich mięśni;
– lub posiadające alternatywne do silników spalinowych jednostki napędowe.
▲Cechą wspólną urządzeń współdzielonych jest bezgotówkowa obsługa opłat za ich wypożyczenie. Dzięki stosunkowo małym rozmiarom i niewielkiej masie, ułatwiają one również poruszanie się po zatłoczonych miastach, szczególnie w godzinach szczytu i w dzielnicach z ograniczoną przestrzenią parkingową. Są zatem wykorzystywane często nie jak forma dojazdu do drugiego konwencjonalnego środka transportu, a jako jedyny transport przez osoby mieszkające do 10 km od miejsca pracy. Koszt i eksploatacja urządzeń mikromobilności jest dużo tańsza od transportu zbiorowego a tym bardziej wszystkich kosztów związanych z eksploatacją prywatnego samochodu, dzięki czemu są szerzej dostępne. Również infrastruktura do obsługi urządzeń mikromobilności nie jest tak kosztowna jak budowa dróg pod samochody, nowych trakcji tramwajowych czy kolei. Wiele europejskich samorządów adaptuje pod niespalinowe jednoślady już istniejące drogi, wytyczając jedynie na nich wąski pas. Inną zaletą urządzeń mikromobilności jest cichy napęd (zanieczyszczenie hałasem stanowi coraz większy problem w Europie<ref>{{Cytuj |tytuł = Zanieczyszczenie hałasem stanowi poważny problem zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska – Europejska Agencja Środowiska |data dostępu = 2021-08-25 |url = https://www.eea.europa.eu/pl/articles/zanieczyszczenie-halasem-stanowi-powazny-problem |język = pl}}</ref>), i wpływ na zmniejszenie niskomisyjnych zanieczyszczeń w borykających się ze [[smog]]iem miastach<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Mieszkańcy polskich miast pokochali mikromobilność {{!}} Deloitte |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = Deloitte Polska |url = https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/mieszkancy-polskich-miast-pokochali-mikromobilnosc.html |język = pl}}</ref><ref name=":5">{{Cytuj |tytuł = Explaining shared micromobility usage, competition and mode choice by modelling empirical data from Zurich, Switzerland |czasopismo = Transportation Research Part C: Emerging Technologies |data = 2021-03-01 |data dostępu = 2021-08-27 |issn = 0968-090X |wolumin = 124 |s = 102947 |doi = 10.1016/j.trc.2020.102947 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0968090X20308445 |język = en}}</ref>.
== Wykorzystanie komercyjne ==
Od początku drugiej dekady XXI wieku w Europie i USA rozwinęło się kilka dużych obecnie firm inwestujących w urządzenia do mikromobilności. Część z nich świadczy usługi w oparciu o programy rozwoju i uzupełnienia transportu miejskiego realizowane przez samorządy, a część samodzielnie. Do dużych firm świadczących usługi w miastach w wielu krajach, należą: niemiecki rowerowy [[Nextbike]] (w Polsce obecny m.in. w [[Mevo|Trójmieście]], w [[Veturilo|Warszawie]] i w [[Łódzki Rower Publiczny|Łodzi]]), City bike, holenderski Dott – dostarczające rowery elektryczne, specjalizująca się w hulajnogach elektrycznych amerykańska Lime czy operator skuterów na prąd Bird. W hulajnogi elektryczne inwestuje również największy konkurent [[Uber (przedsiębiorstwo)|Ubera]], – estoński [[Unicorn|jednorożec]] – [[Bolt (aplikacja mobilna)|Bolt]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Lime – wymienne akumulatory w hulajnogach i czujniki jazdy po chodniku {{!}} CHIP |data dostępu = 2021-08-25 |url = https://www.chip.pl/2020/01/lime-wymienne-akumulatory-w-hulajnogach-i-czujniki-jazdy-po-chodniku/ |język = pl-PL}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Zielone e-hulajnogi Bolt – śmigałem na nich po Warszawie i coraz bardziej mi się podobają |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = www.telepolis.pl |url = https://www.telepolis.pl/artykuly/testy-sprzetu/zielone-e-hulajnogi-bolt-opinie-recenzja-test-ceny}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = E-hulajnogi Lime wracają do Wrocławia |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = www.transport-publiczny.pl |url = https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/ehulajnogi-lime-wracaja-do-wroclawia-64523.html |język = pl-PL}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Dereszyński |tytuł = Firma CityBike Global planuje ekspansję na polskim rynku. Jakie są korzyści z użytkowania e-roweru? |data = 2021-08-19 |data dostępu = 2021-09-02 |opublikowany = Polska Times |url = https://polskatimes.pl/firma-citybike-global-planuje-ekspansje-na-polskim-rynku-jakie-sa-korzysci-z-uzytkowania-eroweru/ar/c1-15763270 |język = pl-PL}}</ref>. Wynajem rowerów świadczą też duże firmy państwowe –, np. w Polsce PKP, a w Wielkiej Brytanii należąca do niemieckiego [[Deutsche Bahn]] – [[Arriva]]<ref name=":4" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Arriva – a DB Company {{!}} Deutsche Bahn AG |data dostępu = 2021-09-01 |opublikowany = www.deutschebahn.com |url = https://www.deutschebahn.com/en/presse/mp_arriva-1213714 |język = en-GB}}</ref>. Według [[McKinsey & Company|McKinsey]] od 2010 roku w transport współdzielony spoza sektora [[Przemysł samochodowy|automotive]] zainwestowano na świecie już 100 miliardów dolarów<ref>{{Cytuj |tytuł = Shared mobility: Where it stands, where it’s headed {{!}} McKinsey |data dostępu = 2021-09-02 |opublikowany = www.mckinsey.com |url = https://www.mckinsey.com/industries/automotive-and-assembly/our-insights/shared-mobility-where-it-stands-where-its-headed?fbclid=IwAR1VOahiwaJfC_nS0fxdltbtl2A_TNG8O0k6SPV-v3jODvAOtg7Jrbl6R-k}}</ref>.
=== W Polsce ===
Statystyki systemów rowerów miejskich w Polsce w 2015 roku<ref name=":2">{{Cytuj |url = http://www.portalsamorzadowy.pl/gospodarka-komunalna/rowery-miejskie-nie-wszedzie-chwycily-nawet-warszawa-powinna-poprawic-statystyki,78469.html |tytuł = Rowery miejskie nie wszędzie „chwyciły”. Nawet Warszawa powinna poprawić statystyki – Gospodarka komunalna<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany = www.portalsamorzadowy.pl |język = pl |data dostępu = 2018-06-13}}</ref>:
{{Wykres|width=670|height=200|xAxisTitle=Liczba wypożyczeń w sezonie 2015|showValues=offset:4|type=rect|x=Warszawa,Wrocław, Bydgoszcz, Szczecin, Białystok, Lublin, Kraków, Toruń, Poznań, Opole, Bielsko-Biała,Gdańsk|y=1900,857,576,541,473,436,300,124,123,70,20,5}}
W 12-letniej historii rowerów wypożyczanych na minuty (ang. ''bike sharing'') w Polsce, rok 2020 był najtrudniejszy. Był to pierwszy sezon, który przyniósł spadki wskaźników opisujących rynek. Wprowadzone mniej restrykcyjne obostrzenia spowodowały, że branża w 70% odbudowała już swój szczytowy potencjał<ref name=":4" />. W czwartym kwartale 2020, po pierwszych falach [[Pandemia COVID-19 w Polsce|pandemii COVID-19]], zdecydowaną przewagę w usługach wypożyczania rowerów miał w Polsce Nextbike dysponując flotą 16962 jednośladów. Kolejne pozycje zajmowały: Bike U – 990 rowerów, Roowee – 962, GoeVelo – 665, ComDrev – 150, Acro – 70, PKP Mobility – 35<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Analizy „Mobilnego Miasta” |tytuł = Stress test zaliczony. Mikromobilność w Polsce 2020. |url = http://mobilne-miasto.org/wp-content/uploads/2021/01/Mobilne_Miasto_raport_Mikromobilno%C5%9B%C4%87_w_Polsce_2020.pdf}}</ref>.
Pierwsze hulajnogi elektryczne w systemie najmu wprowadziła do Polski [[Kalifornia|kalifornijska]] firma Lime, która jesienią 2018 roku udostępniła tę usługę najpierw we Wrocławiu[[Wrocław]]iu, następnie w [[Warszawa|Warszawie ]]. JestBył liderem , oferując 6,6 tysiąca urządzeń, drugą pozycję zajmujezajmował Bolt. Na koniec 2020 roku w Polsce działało 12 operatorów wynajmujących hulajnogi elektryczne w 39 miastach. Prywatne urządzenia mikromobilności nie są ewidencjonowane, ale według szacunków [[Innogy Polska|Innogy]] na koniec trzeciego kwartału 2020 roku Polacy posiadali do 100 tysięcy hulajnóg na prąd. Współdzielone skutery elektryczne można wynająć w 23 miastach dzięki trzem operatorom oferującym łącznie 1700 skuterów<ref>{{Cytuj |tytuł = Miejska mikromobilność coraz bardziej popularna |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = www.innogy.pl |url = https://www.innogy.pl/pl/duze-przedsiebiorstwa/artykuly/2020/miejska-mikromobilnosc-coraz-bardziej-popularna |język = pl}}</ref>. 57% dochodów pochodzi jednak z czterech aglomeracji: [[Trójmiasto|Trójmiasta ]] (281 pojazdów), Wrocławia (232), Warszawy (229) i [[Poznań|Poznania ]] (226)<ref name=":4" />. ▼W czwartym kwartale 2020 roku, po pierwszych falach [[Pandemia COVID-19 w Polsce|pandemii COVID-19]], zdecydowaną przewagę w usługach wypożyczania rowerów miał w Polsce Nextbike dysponując flotą prawie 17 tysięcy jednośladów (16962). Kolejne pozycje zajmują: Bike U – 990 rowerów, Roowee – 962, GoeVelo – 665, ComDrev – 150, Acro – 70, PKP Mobility – 35<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Analizy „Mobilnego Miasta” |tytuł = Stress test zaliczony. Mikromobilność w Polsce 2020. |url = http://mobilne-miasto.org/wp-content/uploads/2021/01/Mobilne_Miasto_raport_Mikromobilno%C5%9B%C4%87_w_Polsce_2020.pdf}}</ref>.
▲Pierwsze hulajnogi elektryczne w systemie najmu wprowadziła do Polski [[Kalifornia|kalifornijska]] firma Lime, która jesienią 2018 roku udostępniła tę usługę najpierw we Wrocławiu, następnie w Warszawie. Jest liderem oferując 6,6 tysiąca urządzeń, drugą pozycję zajmuje Bolt. Na koniec 2020 roku w Polsce działało 12 operatorów wynajmujących hulajnogi elektryczne w 39 miastach. Prywatne urządzenia mikromobilności nie są ewidencjonowane, ale według szacunków [[Innogy Polska|Innogy]] na koniec trzeciego kwartału 2020 roku Polacy posiadali do 100 tysięcy hulajnóg na prąd. Współdzielone skutery elektryczne można wynająć w 23 miastach dzięki trzem operatorom oferującym łącznie 1700 skuterów<ref>{{Cytuj |tytuł = Miejska mikromobilność coraz bardziej popularna |data dostępu = 2021-08-25 |opublikowany = www.innogy.pl |url = https://www.innogy.pl/pl/duze-przedsiebiorstwa/artykuly/2020/miejska-mikromobilnosc-coraz-bardziej-popularna |język = pl}}</ref>. 57% dochodów pochodzi jednak z czterech aglomeracji: Trójmiasta (281 pojazdów), Wrocławia (232), Warszawy (229) i Poznania (226)<ref name=":4" />.
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Transport drogowy]]
|
