Katarzyna I: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
rozbudowa
Linia 58:
 
=== Pierwsze małżeństwo ===
W wieku kilkunastu lat najęła się na służbę u ewangelickiego [[pastor]]a [[Johann Ernst Glück|Glücka]] w inflanckim Marienburgu (obecnie [[Alūksne]], [[Łotwa]]). W tym mieście poznała szwedzkiego [[Dragoni|dragona]], ubogiego szlachcica nazwiskiemJohanna ''Johann Rabe''Rabego, za którego wyszła za mąż. Ten prawdopodobnie sprzedał ją Inflantczykowi, który zmusił ją do prostytucji<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Biblioteka Gazety Wyborczej |tytuł = Dynastie Europy. Romanowowie |data = 2010 |s = 24}}</ref>. Po zdobyciu miasta przez wojska rosyjskie pracowała jako praczka w pułkowej pralni. Następnie trafiła na służbę do starego marszałka [[Borys Szeremietiew|Borysa Szeremietiewa]]. U niego spotkał ją [[Aleksandr Mienszykow]], najbliższy doradca cara Piotra I, wykupił od starego marszałka i zabrał do Moskwy.
 
=== Romans z carem ===
W 1700 r.<ref name=":0" /> lub w 1706 r.<ref name=":1" /> u Aleksandra Mienszykowa Marta poznała cara [[Piotr I Wielki|Piotra I]] i wkrótce rozpoczął się ich romans<ref>J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 51-52.</ref>. [[Piotr I Wielki|Piotr I]] kilka lat wcześniej zamknął swoją pierwszą żonę, [[Eudoksja Łopuchina|Eudoksję]], w klasztorze.
 
Marta prawdopodobnie w 1705 r. przeszła na [[prawosławie]] i przyjęła imię Katarzyna Aleksiejewna<ref name=":0" />. Od tego czasu cudzoziemki, które dołączały do carskiej rodziny, przybierały imiona rosyjskie<ref name=":0" />.
 
Katarzyna idealnie spełniała wymogi Piotra I: lubiła alkohol, szaloną i swobodną zabawę. Była analfabetką<ref name=":0" />, chociaż mówiła po niemiecku, szwedzku, polsku i nauczyła się rosyjskiego<ref>J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 51.</ref>. Car miał wiele kochanek, jednak tylko Katarzyna potrafiła załagodzić wybuchy jego gniewu i agresji, także fizycznej. Wykazywała się odwagą i potrafiła namówić cara do przerywania uczt suto zakrapianych alkoholem<ref name=":0" />. Z czasem Katarzynie zaczęto oddawać hołdy należne carskiej małżonce, mimo iż nie była jeszcze carycą<ref name=":0" />.
 
=== Małżeństwo z Piotrem I Wielkim ===
Piotr I ogłosił Katarzynę swoją żoną w 1711 r., choć oficjalne małżeństwo zostało zawarte w cerkwi w petersburskim [[Pałac Mienszykowa|pałacu Mienszykowa]]<ref>J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 52.</ref> w lutym 1712 r.<ref name=":0" /> Katarzyna miała silną pozycję na dworze, mimo niechęci niektórych dworzan ze względu na jej pochodzenie oraz stronników pierwszej żony cara, [[Eudoksja Łopuchina|Eudoksji]]<ref name=":0" />. Dla drugiej żony Piotr nakazał wznieść pod Petersburgiem pałac w [[Carskie Sioło|Carskim Siole]]<ref>J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 63.</ref>.
 
Namówiła męża do podpisania [[Traktat prucki|traktatu pruckiego]]<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Andrusiewicz |tytuł = Romanowowie |data = 2012 |s = 165}}</ref>
 
Katarzyna urodziła 9<ref name=":0" /> lub 12<ref name=":1" /> dzieci, jednak tylko dwie córki: [[Anna Romanowa (1708–1728)|Anna]] i [[Elżbieta Romanowa|Elżbieta]], urodzone przed oficjalnym ślubem w 1712 r., przeżyły dzieciństwo. Oddana mężowi Katarzyna godziła się na jego kolejne romanse, o których ten w szczegółach ją informował, a nawet sama wybierała mu kochanki<ref name=":3">J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 77-78.</ref>.
 
=== Koronacja ===
W grudniu 1721 r. przyznano Katarzynie oficjalny tytuł cesarzowej<ref name=":2">{{Cytuj |autor = Andrzej Andrusiewicz |tytuł = Romanowowie |data = 2012 |s = 169-171}}</ref>.
 
7/18 maja 1724 r. w [[Sobór Uspieński w Moskwie|soborze Zaśnięcia Matki Bożej]] na [[Kreml moskiewski|moskiewskim Kremlu]] odbyła się jej koronacja<ref name=":3" />. Był to ogromny sukces i wyróżnienie dla Katarzyny, bowiem była to pierwsza tego typu uroczystość od 1606 r., kiedy ukoronowano [[Maryna Mniszchówna|Marynę Mniszchównę]]<ref name=":2" />. Car osobiście włożył na głowę żony koronę imperatorską, która była wysadzana brylantami<ref name=":2" />.Cesarzowa nie otrzymała jednak berła ani jabłka, symboli władzy, ponieważ [[Piotr I Wielki|Piotr I]] pozostawił je sobie<ref name=":2" />. Ceremonia była pełna przepychu, zaproszeni goście ubrani byli w stylu europejskim. Sama Katarzyna wystąpiła w brokatowym płaszczu, który był bogato zdobiony kamieniami szlachetnymi<ref name=":2" />.
 
Piotr I zmarł w 1725 r.; zgodnie z jego testamentem Katarzyna przejęła po nim tron cesarski<ref>J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 79.</ref>. Wpływowe rody Dołgorukowów i Golicynów starały się wystąpić przeciwko niej i osadzić na tronie wnuka Piotra (syna jego najstarszego syna Aleksego), jednak dzięki poparciu pułków lejbgwardii, Prieobrażenskiego i Siemionowskiego, władczynią Rosji została Katarzyna. Faktycznie rządy w jej imieniu sprawował książę Aleksandr Mienszykow, który przewodniczył specjalnie utworzonej 6-osobowej [[Najwyższa Tajna Rada|Najwyższej Tajnej Radzie]], będącej organem doradczym carycy<ref name=":4">J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 88-89.</ref>. Katarzyna znacznie bardziej interesowała się życiem dworskim, przyjęciami i balami; na prowadzenie dworu wydała w pierwszym roku panowania 450 tys. rubli<ref name=":4" />. Nie była popularna wśród poddanych<ref name=":5">J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 92-93.</ref>.
Zgodnie z testamentem Piotra I, tron cesarski po nim przejęła Katarzyna, która została koronowana jeszcze w 1724 r. Faktycznie rządy w jej imieniu sprawował książę Aleksander Mienszykow, który przewodniczył specjalnie utworzonej 6-osobowej [[Najwyższa Tajna Rada|Najwyższej Tajnej Radzie]], będącej organem doradczym carycy. Katarzyna wkrótce ciężko zachorowała i umarła po dwóch latach rządów. Historia zanotowała tylko jedną istotną jej decyzję, zawartą w testamencie. Mianowicie wyraziła w nim wolę, aby następcą na tronie po jej śmierci został [[Piotr II Romanow|Piotr II Aleksiejewicz]], wnuk Piotra I (po jego najstarszym synu z pierwszego małżeństwa – Aleksym). Po nim władcami miały być kolejno [[Anna Romanowa (1708–1728)|Anna]] i [[Elżbieta Romanowa|Elżbieta]], córki Piotra I i Katarzyny. Druga córka tej pary, Anna, wyszła za Karla Friedricha księcia [[Oldenburgowie|Holstein-Gottorp]] i była matką późniejszego cesarza [[Piotr III Romanow|Piotra III]].
 
Kontynuowała rozbudowę Petersburga, zgodnie z życzeniem męża. Dokończyła budowę i zainaugurowała działalność petersburskiej Kunstkamery, sprzyjała urządzaniu ogrodów miejskich i umacnianiu brzegów Newy, by zapobiegać powodziom<ref name=":6">J. Miles, ''Petersburg'', Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ​ISBN 978-83-11-15862-7​, s. 90-91.</ref>. Również kontynuując inicjatywę męża, wsparła finansowo pierwszą wyprawę [[Vitus Bering|Vitusa Beringa]] w poszukiwaniu drogi morskiej między [[Syberia|Syberią]] a [[Ameryka Północna|Ameryką Północną]] (wyprawa ta zakończyła się już po jej śmierci)<ref name=":6" />.
 
Zdrowie Katarzyny nadwątliło wieloletnie nadużywanie alkoholu, kobieta cierpiała również na chorobę weneryczną i astmę<ref name=":5" />. W testamencie wyraziła wolę, aby następcą na tronie po jej śmierci został [[Piotr II Romanow|Piotr II Aleksiejewicz]], wnuk Piotra I (po jego najstarszym synu z pierwszego małżeństwa – Aleksym). Dopiero po nim władcami miały być kolejno [[Anna Romanowa (1708–1728)|Anna]] i [[Elżbieta Romanowa|Elżbieta]], córki Piotra I i Katarzyny.
 
W 1726 odznaczona [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 152.</ref>.