Maria Skłodowska-Curie: Różnice pomiędzy wersjami

'''Maria Salomea Skłodowska-Curie'''<ref group=uwaga>Maria Skłodowska-Curie podpisywała się na wiele sposobów: Marie Curie, Madame Curie, Marie Curie-Sklodowska, Marie Sklodowska-Curie, Madame Pierre Curie. Na dyplomie Nagrody Nobla z 1903 widnieje podpis Marie Curie, zaś z 1911 Marie Sklodowska Curie. W Polsce prawidłowo podaje się najpierw nazwisko panieńskie, a następnie męża stąd Maria Skłodowska-Curie. We Francji pisownia jest odwrotna.</ref> (ur. [[7 listopada]] [[1867]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[4 lipca]] [[1934]] w [[Passy (Górna Sabaudia)|Passy]]) – [[Polacy|polsko]]-[[Francja|francuska]] [[fizyka|fizyk]] i [[chemia|chemik]], dwukrotna [[Lista laureatów Nagrody Nobla|laureatka]] [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] (1903<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1903/marie-curie/facts/ |tytuł = Nobel Prizes and Laureates, The Nobel Prize in Physics 1903, Marie Curie – Facts |opublikowany = Nobelprize.org |data dostępu = 2017-02-07}}{{Cytat |treść = in recognition of the extraordinary services they have rendered by their joint researches on the radiation phenomena discovered by Professor Henri Becquerel}}</ref>, 1911<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1911/marie-curie/facts/ |tytuł = Nobel Prizes and Laureates, The Nobel Prize in Chemistry 1911, Marie Curie – Facts |opublikowany = Nobelprize.org |data dostępu = 2017-02-07}}{{Cytat |treść = in recognition of her services to the advancement of chemistry by the discovery of the elements radium and polonium, by the isolation of radium and the study of the nature and compounds of this remarkable element

Zafascynowane nauką, Maria i Bronia zawarły umowę, w myśl której najpierw na [[Studia wyższe|studia]] do Paryża wyjedzie starsza z nich, a młodsza będzie pracować w kraju na jej utrzymanie. Po zakończonych studiach we Francji, Bronia miałaby utrzymywać Marię{{odn|Curie|1997|s=69–71}}. W związku z tym została guwernantką najpierw w prawniczej rodzinie z [[Kraków|Krakowa]], a następnie u ziemiańskiej rodziny Żorawskich, mieszkających w majątku ziemskim w [[Szczuki (województwo mazowieckie)|Szczukach]]. Tam Maria uczyła dwie córki Żorawskich, a w wolnych chwilach, za zgodą Żorawskiego, uczyła wiejskie dzieci czytania, pisania i liczenia{{odn|Brzozowski|2012|s=6}}; działalność ta była zabroniona i bardzo surowo karana przez carskie władze.

Maria podejmując [[praca naukowa|prace naukowe]] nad promieniowaniem odkrytym przez Becquerela zastosowała przede wszystkim zamiast kliszy fotograficznej używanej przez uczonego bardzo czuły [[elektrometr]], skonstruowany przez Pierre’a i jego brata Jacques’a Curie<ref>{{cytuj stronę |url = https://www.aps.org/publications/apsnews/201403/physicshistory.cfm |tytuł = This Month in Physics History: March 1880: The Curie Brothers Discover Piezoelectricity |opublikowany = ACS News |data = 2014 |miesiąc = March |język = en |data dostępu = 2017-03-21}}</ref>{{odn|Molinié|Boudia|2009|s=524–530}}. Dzięki temu wynalazkowi stwierdziła, że natężenie promieni Becquerela zależy od zawartości uranu w próbce i jest do niej proporcjonalne. To spostrzeżenie umożliwiło jej wyciągniecie słusznego wniosku, że jest ono właściwością atomową uranu. Kolejnym osiągnięciem Marii było udowodnienie, że poza uranem także tor emituje promieniowanie<ref group=uwaga>Równocześnie z Marią, ale niezależnie od niej odkrycia tego dokonał także niemiecki uczony [[Gerhardt Carl Schmidt]] (1865–1949). [[publikacja naukowa|Opublikował]] to odkrycie dwa miesiące przed Marią.</ref>. Następnie Maria Curie dowiodła, że emisja promieniowania niektórych [[minerał]]ów zawierających uran ([[Blenda uranowa|blenda smolista]], [[Torbernit|chalkolit]] czy [[autunit]]) jest znaczne silniejsza niż wynikałoby to z zawartości uranu w ich składzie. Ponieważ znała skład chemiczny chalkolitu {{Chem|[Cu(UO|2|)|2|(PO|4|)|2|·(8–12)H|2|O]}} stwierdziła, że tylko uran jest pierwiastkiem promieniotwórczym w tym minerale. Wysunęła więc słuszną hipotezę, że minerał ten musi zawierać domieszkę nowego, nieznanego pierwiastka chemicznego. Maria otrzymała w laboratorium chalkolit i udowodniła tym samym, że syntetyczny chalkolit emituje słabsze promieniowanie. Był to [[dowód naukowy|dowód]] eksperymentalny na istnienie nowego [[pierwiastek chemiczny|pierwiastka chemicznego]]. Do badań Marii dołączył Pierre Curie. Małżonkowie Curie opracowali metodę wskaźników promieniotwórczych, dzięki czemu określili zdolność promieniowania nowego pierwiastka. Za pomocą przemian chemicznych wyodrębnili nowy, nieznany dotąd [[pierwiastek chemiczny]]. 18 lipca 1898 przedstawili [[dzieło naukowe]], w którym donosili o odkryciu [[polon]]u (symbol Po, liczba atomowa 84), pierwiastka nazwanego na cześć Polski. Na kolejny sukces małżonkowie Curie nie musieli zbyt długo czekać. 26 grudnia 1898 wspólnie z [[Gustave Bémont|Gustavem Bémontem]] donieśli o odkryciu kolejnego pierwiastka chemicznego – [[Rad (pierwiastek)|radu]] (symbol Ra, liczba atomowa 88){{odn|Brzozowski|2012|s=6}}.

Małżonkowie Curie zbadali promieniowanie emitowane przez rad i polon, stwierdzając m.in., że związki promieniotwórcze świecą, sole radu wydzielają ciepło, zabarwiają porcelanę i szkło, promieniowanie przechodzi przez powietrze i pewne ciała, że może przekształcić [[tlen]] cząsteczkowy ({{Chem|O|2}}) w [[ozon]] ({{Chem|O|3}}). Pierre Curie poddał swoje ramię kilkugodzinnemu działaniu radu, a powstałą trudno gojącą się ranę obserwował i opisał. Za swoje prace małżonkowie Curie zostali wyróżnieni licznymi nagrodami m.in. Plante, Lacaze, Gegner, Osiris, [[Medal Davy'ego|Medalem Davy'ego]].

W czwartek, 19 kwietnia 1906 Pierre Curie, wracając z zebrania Stowarzyszenia Profesorów Wydziałów Nauk Ścisłych, zginął potrącony przez konny wóz ciężarowy{{odn|Brzozowski|2012|s=6}}; miał wtedy 47 lat. Zrozpaczona Maria przez rok prowadziła tzw. „Dziennik żałobny”, w którym opisywała ból, żal i pustkę, jaka jej pozostała po śmierci ukochanego męża, przyjaciela, towarzysza{{odn|Quinn|1997|s=327–351}}. W maju 1906, 38-letnia Maria dostała [[katedra (jednostka organizacyjna)|katedrę]] fizyki po mężu. Pierwszy [[wykład]] prowadziła 5 listopada 1906. Została tym samym pierwszą kobietą [[profesor]]em na paryskiej Sorbonie{{odn|Brzozowski|2012|s=6}}.

|Plik:Powązki, Warszawa, Poland - panoramio (20).jpg|Grobowiec rodziny SkłodowskichnaSkłodowskich na Starych Powązkach w Warszawie. Widoczna tablica poświęcona Marii Curie-Skłodowskiej

* {{cytuj |url = http://hint.org.pl/itd=n25 |tytuł = Prace Marii Skłodowskiej-Curie |data dostępu = 2020-02-20 |opublikowany = Katalog HINT}}