Mansowie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: {{ka}} poprawiam na {{Kontrola autorytatywna}}
Red.
Linia 3:
 
== Liczebność ==
Według danych z 2002 r. [[Rosja|Federację Rosyjską]] zamieszkiwało 11 432 Mansów, głównie w [[Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra|Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym]] (9894 osób) oraz w pozostałej części [[obwód tiumeński|obwodu tiumeńskiego]] (667 osób), a także w [[obwód swierdłowski|obwodzie swierdłowskim]] (259 osób). 11 Mansów zamieszkuje [[republikaRepublika Komi|Republikę Komi]].
 
W Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym, będącym w założeniu jednostką podziału terytorialnego, w którym Mansowie posiadają autonomię i od których wziął on swą nazwę, Mansowie stanowią ok. 0,67% populacji.
Linia 10:
Nazwa ''Manś'' (''Moańś'') w [[język mansyjski|języku mansyjskim]] oznacza „człowiek”.
 
Naród wykształcił się w rezultacie zmieszania się miejscowych, neolitycznych plemion uralskich z napływowymi plemionami uralskimi, które w II–I tys. p.n.e. przez [[step]]y i [[lasostep]]y zachodniej [[Syberia|Syberii]] i [[Kazachstan]]u przybyły do północno-wschodniego skrawka [[Europa|Europy]]. (Świadomośćświadomość owego dwuskładnikowego pochodzenia narodu zachowana została w tradycji podziału Mansów na dwie grupy: '''Por''' i '''Moś'''.).
 
Pierwotnie Mansowie zamieszkiwali tereny położone na zachód od obecnie zasiedlanych ziem, w górach [[Ural]]u i po ich zachodniej, [[Europa|europejskiej]] stronie, jednak w XI–XIV w. z obszarów tych wyparli ich [[Komiacy]] oraz [[Rosjanie]]. Pierwsze kontakty z cywilizacją europejską Mansowie nawiązali za pośrednictwem ruskim ([[Republika Nowogrodzka|nowogrodzkim]]) w XI w. W staroruskich [[kronika]]ch Mansowie nazywani są mianem Jugrowie, która to nazwa została przez Nowogrodzian zapożyczona od [[Komiacy|Komiaków]], określających Mansów mianem ''Jögra''. (Tą samą nazwą określani byli także spokrewnieni z Mansami [[Chantowie]], zamieszkujący bardziej na wschód).
Linia 33:
 
== Język ==
{{osobny artykuł|językJęzyk mansyjski}}
[[Język mansyjski]] (dawniej język wogulski), zaliczany do [[języki ugryjskie|grupy ugryjskiej]] w [[języki uralskie|uralskiej rodzinie językowej]], jest językiem zagrożonym wymarciem, wypieranym przez [[język rosyjski|rosyjski]]; spośród ok. 10 000 Mansów ojczystym językiem posługuje się tylko ok. 3000 osób zamieszkujących głównie małe ośrodki osadnicze; w większych Mansowie posługują się [[język rosyjski|rosyjskim]]. Badaniem języka mansyjskiego zajmowali się uczeni węgierscy i fińscy, którzy wyodrębnili w nim cztery podstawowe [[dialekt]]y. Najwięcej mówiących używa dialektu północnego, dialekt południowy praktycznie wymarł. Od XX wieku [[język mansyjski]] posiada skromną literaturę zapisywaną początkowo [[alfabet łaciński|alfabetem łacińskim]], a od 1937 r. – [[cyrylica|cyrylicą]].
 
== Gospodarka ==