Łuków: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
nowa ilustracja
dodano ilustracje
Linia 288:
}}
 
[[Plik:Lukow, miasto powiatowe w woj. lubelskiem - monografja 1930 (85519199) – getto.jpg|thumb|250px|Fragment planu Łukowa z roku 1928 (centrum miasta)<ref group="uwaga">Wiele nazw ulic nie pokrywa się z dzisiejszymi (2021). Oś pionowa tego planu nie odpowiada osi północ-południe.</ref>. Czerwoną linią zaznaczono przybliżone granice [[Historia Żydów w Łukowie#Getto|getta żydowskiego]], utworzonego przez niemieckich okupantów, funkcjonującego w latach 1940–1943<ref name="ŻydziŁukowa">{{Cytuj stronę | url = https://sites.google.com/site/jewishlukow/historia/holokaust | tytuł = Holokaust – Żydzi Łukowa i okolic | język = pl | data dostępu = 2021-09-26}}</ref>.]]
W latach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] [[Narodowy socjalizm|hitlerowcy]] wymordowali miejscowych [[Żydzi|Żydów]], stanowiących około 50% mieszkańców miasta. Wśród nich był [[rabin]] [[Ber Erlich Słuszny]] – dziadek [[Meir Dagan|Meira Dagana]], późniejszego dyrektora Mosadu. Zachowało się jego zdjęcie z 5 października 1942, gdy krótko przed śmiercią klęczy przed niemieckimi żołnierzami. Miasto i okolice były terenem działania ruchu oporu, w tym [[Armia Krajowa|AK]], [[Bataliony Chłopskie|BCh]] i [[Narodowe Siły Zbrojne|NSZ]]. W 1944 roku Łuków został wyzwolony przez oddziały 11 samodzielnego korpusu pancernego i 2 korpusu kawaleryjskiego gwardii I Frontu Białoruskiego [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]<ref>''Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa. Lata wojny 1939–1945''. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa; Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, s. 638.</ref> i współdziałających z nią żołnierzy [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]]<ref>[[Tadeusz Żenczykowski]]: ''Polska lubelska 1944''. Warszawa 1990, s. 31.</ref>.
W 1960 roku w [[Park Miejski w Łukowie|parku Miejskim]] wzniesiono pomnik ku czci żołnierzy radzieckich wyzwalających miasto (wmurowano weń również urnę z ziemią z miejsc walk i straceń w powiecie łukowskim)<ref>''Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa. Lata wojny 1939–1945''. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa; Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1988. {{ISBN|83-217-2709-3}}, s. 638.</ref>. Pomnik stał do 2018 r.
Linia 573 ⟶ 574:
* pomnik Harcerzy z Grupy Północ [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] zamordowanych przez gestapo po udanej akcji zdobycia amunicji z wagonu kolejowego 23/24&ensp;VII 1943 r.; do jesieni 2016 r. stojący przy ul. S. Okrzei, następnie przeniesiony na skrzyżowanie ulic Zakolejnej, S. Okrzei i B. Kondrackiego
[[Plik:Łuków − lapidarium na miejscu cmentarza żydowskiego przy ul. Warszawskiej przycięte.jpg|thumb|250px|[[Lapidarium]], złożone z zachowanych [[Macewa|macew]], zbudowane w miejscu, gdzie znajdował się [[Nowy cmentarz żydowski w Łukowie|nowy cmentarz żydowski przy ul. Warszawskiej]]]]
[[Plik:Łuków, pomnik Żydów Łukowa w lesie Kierkut.jpg|thumb|250px|Miejsce upamiętnienia ofiar [[Holokaust]]u – pomnik [[Historia Żydów w Łukowie|Żydów Łukowa]] w lesie Kierkut]]
* pomnik Żydów poległych i pomordowanych przez okupantów hitlerowskich w latach 1939–1944 w Łukowie i okolicy, na terenie dawnego kirkutu przy ul. Warszawskiej
* tablica upamiętniająca kilkaset Żydów rozstrzelanych podczas okupacji przez Niemców na dziedzińcu ówczesnego Magistratu, przy [[Ulica ks. kard. Stefana Wyszyńskiego w Łukowie|ul. ks. kard. S. Wyszyńskiego]] 19)<ref>K. Czubaszek: ''Tablice''. W: Żydzi Łukowa i okolic > Upamiętnienia. [https://sites.google.com/site/jewishlukow/upamietnienia/tablica] dostęp 2015-07-02.</ref>
{{Galeria
* [[Historia Żydów w Łukowie|Żydów Łukowa]] zamordowanych przez Niemców w latach 1940–1943, na miejscu zbiorowej mogiły przy drodze gruntowej prowadzącej od ul. Domaszewskiej (boczna ul. Świderskiej)<ref>Nadający nazwę ''ul. Domaszewska'' nie zastosowali jej konsekwentnie dla historycznej drogi biegnącej wprost na południe do [[Domaszewnica|Domaszewnicy]]. Dalsza część tej drogi nie jest ul. Domaszewską (co nie przeszkadza, by ten odcinek drogi powiatowej tak w przyszłości nazwać). Tak nazwano również boczną drogę łączącą się z ul. Radzyńską i na tym odcinku nazwa ul. Domaszewska jest myląca.</ref> do Malcanowa, znajdujący się piaszczystym wzniesieniu w granicach Łukowa, obecnie porośniętym laskiem zwanym Kierkutem, w odległości 1,4 km od ul. Świderskiej i 2,4 km od granicy Malcanowa<ref>Przynajmniej w okolicach Łukowa jest regułą, że każda przymiotnikowa nazwa lasu, która jest utworzona od nazwy wsi, wskazuje na jego położenie na jej gruntach. W związku z różnymi publikacjami, w których używa się nieznanej dotychczas (por. np. Łesiowa ''Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny'' lub mapy w Geoportalu) nazwy ''Las Malcanowski'', należy zauważyć, że miejsce zwane przez okoliczną ludność Kierkutem znajduje się w granicach Łukowa, a nie wsi Malcanów. Ta pobliska wieś nawet nie sąsiaduje z miastem, jest od niego oddzielona m.in. kolonią Pieńki, położoną w obrębie geodezyjnym Świdry (patrz mapa katastralna w Geoportalu – [http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/]>.</ref>.
|Nazwa=
|wielkość=250
|pozycja=right
[[|Plik:Łuków, pomnik Żydów Łukowa w lesie Kierkut.jpg|thumb|250px|Miejsce upamiętnienia ofiar [[Holokaust]]u – pomnik [[Historia Żydów w Łukowie|Żydów Łukowa]] w lesie Kierkut]], zwanym też Lasem Malcanowskim
|Plik:Łuków, pomnik Żydów Łukowa w lesie Kierkut (tablica).jpg|„Na wieczną pamięć Żydów Łukowa i okolic, zamordowanych przez zbrodniarzy hitlerowskich 1940–1944”
}}
* [[Historia Żydów w Łukowie|Żydów Łukowa]], zamordowanych przez Niemców w latach 1940–1943, na miejscu zbiorowej mogiły przy drodze gruntowej prowadzącej od ul. Domaszewskiej (boczna ul. Świderskiej)<ref>Nadający nazwę ''ul. Domaszewska'' nie zastosowali jej konsekwentnie dla historycznej drogi biegnącej wprost na południe do [[Domaszewnica|Domaszewnicy]]. Dalsza część tej drogi nie jest ul. Domaszewską (co nie przeszkadza, by ten odcinek drogi powiatowej tak w przyszłości nazwać). Tak nazwano również boczną drogę łączącą się z ul. Radzyńską i na tym odcinku nazwa ul. Domaszewska jest myląca.</ref> do Malcanowa, znajdujący się na piaszczystym wzniesieniu w granicach Łukowa, obecnie porośniętym laskiem zwanym Kierkutem, w odległości 1,4 km od ul. Świderskiej i 2,4 km od granicy Malcanowa<ref>Przynajmniej w okolicach Łukowa jest regułą, że każda przymiotnikowa nazwa lasu, która jest utworzona od nazwy wsi, wskazuje na jego położenie na jej gruntach. W związku z różnymi publikacjami, w których używa się nieznanej dotychczas (por. np. Łesiowa ''Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny'' lub mapy w Geoportalu) nazwy ''Las Malcanowski'', należy zauważyć, że miejsce zwane przez okoliczną ludność Kierkutem znajduje się w granicach Łukowa, a nie wsi Malcanów. Ta pobliska wieś nawet nie sąsiaduje z miastem, jest od niego oddzielona m.in. kolonią Pieńki, położoną w obrębie geodezyjnym Świdry (patrz mapa katastralna w Geoportalu – [http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/]>.</ref>.
* głaz z tablicą, „mówiący kamień” ''Przegrani Zwycięzcy z Ziemi Łukowskiej'' – upamiętniający nazwiska żołnierzy, którzy podczas II wojny światowej walczyli na Zachodzie; odsłonięty w parku Miejskim 1&ensp;VI 2016
* głaz z tablicą, „mówiący kamień” – poświęcony uczestnikom powstania warszawskiego, pochodzącym z Ziemi Łukowskiej; odsłonięty w parku Miejskim 4&ensp;X 2014