Szczuroskoczek teksaski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
PBbot (dyskusja | edycje)
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}}
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 3:
|nazwa łacińska = ''Dipodomys elator''
|TSN = 180237
|zoolog = [[Clinton Hart Merriam|Merriam]], 1894{{r|Merriam}}
|okres istnienia =
|grafika =
Linia 16:
|rodzina = [[karłomyszowate]]
|rodzaj = [[szczuroskoczek]]
|gatunek = '''szczuroskoczek teksaski'''
|synonimy =
|status IUCN = VU
Linia 23:
|commons =
}}
'''Szczuroskoczek teksaski'''{{r|miizCichocki&inni}} (''Dipodomys elator'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[gryzoniessaki|gryzoniassaka]] z[[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[szczuroskoczki|szczuroskoczków]] (Dipodomyinae) w obrębie [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[karłomyszowate|karłomyszowatych]] (Heteromyidae). Występuje na terenie [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] – przede wszystkim w północnym i centralnym [[Teksas]]ie oraz w [[Oklahoma|Oklahomie]]<ref name="iucn"/><ref>{{MSW3|id=12700019|nazwa=''Dipodomys elator''|data=25 listopada 2009}}</ref>. Liczebność gatunku osiąga około 1000 osobników<ref name="iucn"/>. Badania przeprowadzone w latach 80. i 90. XX wieku stwierdziły stopniowy spadek liczebności gryzonia.
 
== Zasięg występowania ==
Szczuroskoczek teksaski występuje w południowo-środkowych [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (północno-środkowy [[Teksas]] i przylegająca południowo-środkowa [[Oklahoma]]){{r|Burgin&inni}}.
 
== Taksonomia ==
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1894 roku amerykański zoolog [[Clinton Hart Merriam]] nadając mu nazwę ''Dipodomys elator''{{r|Merriam}}. [[Holotyp]] [[miejsce typowe|pochodził]] z Henrietty, w hrabstwie Clay, w Teksasie, w Stanach Zjednoczonych{{r|Wilson&Reeder}}.
 
Na podstawie analiz sekwencji molekularnych ''D. elator'' należy do grupy gatunkowej ''phillipsii'' wraz ''[[Dipodomys ornatus|D. ornatus]]'' i ''[[szczuroskoczek kaktusowy|D. phillipsii]]''{{r|Burgin&inni}}. Autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' uznają ten [[takson]] za [[gatunek monotypowy]]{{r|Burgin&inni}}.
 
=== Etymologia ===
* ''Dipodomys'': {{gr.|δίποδος}} ''dipodos'' „dwunożny”, od δι- ''di-'' „podwójnie”, od δις ''dis'' „dwa razy”, od δυο ''duo'' „dwa”; πους ''pous'', ποδος ''podos'' „stopa”; μυς ''mus'', μυός ''muos'' „mysz”{{r|Palmer|Jobling}}.
* ''elator'': {{łac.|ex}} „na zewnątrz, z”; ''lator'' „przynoszący”{{r|Stangl&inni}}.
 
== Morfologia ==
Długość ciała (bez ogona) 99–140 mm, długość ogona 161–205 mm, długość ucha 13 mm, długość tylnej stopy 46 mm; masa ciała 65–90 g{{r|Hafner}}. W większości pomiarów czaszki samców są większe od czaszek samic{{r|Hafner}}. Ogon stanowi 155% długości ciała{{r|Hafner}}.
 
== Ekologia ==
Zamieszkuje mieszane tereny porośnięte niskimi trawami lub bez roślinności. Istnieje powiązanie występowania szczuroskoczka teksaskiego oraz ''[[Prosopis glandulosa]]''. Gryzonie te są głównie nocne, spędzają większość dnia ukryte w podziemnych norach. Żywią się [[nasiono|nasionami]], zielonymi częściami roślin i owadami. W norach gromadzą zapasy nasion. Szczuroskoczek teksaski jest dobrze przystosowany do suchych warunków, większość wody pobiera z pokarmem.
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|
# <ref name="Merriam">{{cytuj pismo |autor = C.H. Merriam|tytuł = Preliminary descriptions of eleven new kangaroo rats of the genera ''Dipodomys'' and ''Perodipus''|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/2328782|czasopismo = Proceedings of the Biological Society of Washington| wolumin = 9 |strony = 109|rok = 1894| język = en}}</ref>
* <ref name=miiz>{{Cytuj książkę | autor = Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz | tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = [[Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk]] | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9 | strony = 216}}</ref>
# <ref name="iucn">{{IUCN |id = 6675|nazwa = Dipodomys elator|autor = R. Wahle, E. Roth & P. Horner | iucn rok = 2018| wersja = 2021-2 |data dostępu = 2021-10-08}}</ref>
*# <ref name=miiz"Cichocki&inni">Nazwy polskie za: {{Cytuj książkę | autor = WłodzimierzW. Cichocki, AgnieszkaA. Ważna, JanJ. Cichocki, EwaE. Rajska-Jurgiel, ArturA. Jasiński, Wiesław& BogdanowiczW. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = [[Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk]]PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9 | strony = 216| język = pl en}}</ref>
# <ref name="Burgin&inni">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest | tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product-category/by-categories/encyclopedias/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world-2/|rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 1|tytuł części = Monotremata to Rodentia|isbn = 978-84-16728-34-3|strony = 300–302|język = en}}</ref>
# <ref name="Hafner">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | imię r = D. | nazwisko r = Hafner| rozdział = Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats)| część = 6 | tytuł części = Lagomorphs and Rodents I| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 224–225| isbn = 978-84-941892-3-4| rok = 2016 | język = en}}</ref>
# <ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=12700019|tytuł = Species ''Dipodomys elator'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2021-10-08}}</ref>
# <ref name="Palmer">{{cytuj pismo| autor = T.S. Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/246/mode/1up|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna |wolumin = 23| strony = 238 |język = en}}</ref>
# <ref name="Jobling">{{cytuj stronę | autor = J.A. Jobling |url = https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search | tytuł = Key to Scientific Names in Ornithology | praca = Birds of the World |opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | data dostępu = 2021-10-08| język = en}}</ref>
# <ref name="Stangl&inni">{{cytuj pismo |autor = F.B. Stangl, P.G. Christiansen & E.J. Galbraith |tytuł = Abbreviated guide to pronunciation and etymology of scientific names for North American land mammals north of Mexico |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/55113706 |czasopismo = Occasional papers |wolumin = 154 |numer = |strony = 16 |rok = 1993 |język = en}}</ref>
}}