Towarzystwo Naukowe Warszawskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Uzupełnienia dot. okresu powojennego (sowietyzacja, likwidacja i reaktywacja); merytoryczne, źródła/przypisy, drobne redakcyjne
Linia 32:
 
== Historia ==
PowstałoTNW powstało w 1907 i stanowiło kontynuację działalności [[Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk|Towarzystwa Przyjaciół Nauk]] w Warszawie. Jego celem było rozwijanie i popieranie badań we wszystkich dziedzinach wiedzy oraz ogłaszanie po polsku prac naukowych.
 
Członkowie założyciele TNW wywodzili się głównie z koła warszawskiego członków [[Polska Akademia Umiejętności|Polskiej Akademii Umiejętności]] oraz z kręgu absolwentów [[Uniwersytet Warszawski|Szkoły Głównej]] i członków [[Kasa im. Józefa Mianowskiego|Kasy im. Józefa Mianowskiego]]. Przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] TNW stało się największą instytucją naukową na obszarze [[zabór rosyjski|zaboru rosyjskiego]]. Sekretarzem generalnym Towarzystwa w latach 1909–1916, 1918–1919, 1925 był [[Franciszek Jan Pułaski|Franciszek Pułaski]].
Linia 38:
[[Plik:Flatau pracownia1919.jpg|mały|upright|Prace z Pracowni Neurobiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego wydane przez Edwarda Flataua]]
 
W maju 1911 [[Edward Flatau]] przekazał TNW założoną przez siebie przy Towarzystwie Psychologicznym pracownię neurologiczną wraz z całym inwentarzem i zasiłkiem w wysokości 2000 rb. Towarzystwo Naukowe Warszawskie otrzymało w darze od hr. Józefa Potockiego dom przy ul. Śniadeckich 8, gdzie mieściła się pracownia neurobiologiczna. Przez wiele lat Flatau był jej kierownikiem. Według Hermana<ref name="her75a">HermanEufemiusz EJ.Józef Herman: ''Historia neurologii polskiej 1975''. PolskaWrocław: AkademiaZakład Narodowy im. NaukOssolińskich, 1975, (Monografie z dziejówDziejów naukiNauki i technikiTechniki, Tomt. XCVII, Wrocław).</ref> „Dzień w dzień o godzinie 9 zjawiał się Flatau w pracowni neurobiologicznej przy ul. Śniadeckich 8. Tu wykonywał doświadczenia na zwierzętach, przeglądał preparaty histologiczne, zbierał piśmiennictwo, konferował ze swoimi współpracownikami. O godzinie 11 szedł na kawę do pobliskiej kawiarni Ostrowskiego przy zbiegu ul. Koszykowej i Marszałkowskiej i już po 15 minutach jechał do Szpitala na Czystem przy ul. Dworskiej 15”. Pracownia prowadziła badania w zakresie anatomii ogólnej i porównawczej ustroju nerwowego, fizjologii, anatomii patologicznej, patologii doświadczalnej oraz terapii doświadczalnej układu nerwowego.
 
W 1918 Towarzystwo otrzymało do dyspozycji z przeznaczeniem na siedzibę [[Pałac Staszica w Warszawie|Pałac Staszica]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Drozdowski | imię = Marian Marek | tytuł = Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej | wydawca = Wiedza Powszechna | miejsce = Warszawa | data = 1973 | strony = 189}}</ref>.
Linia 45:
W trakcie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] TNW działało konspiracyjnie, organizując zebrania i wspomagając działanie tajnego szkolnictwa wyższego w Warszawie. Straty osobowe z czasu wojny sięgnęły jednej trzeciej stanu przedwojennego. Zniszczeniu uległa siedziba TNW w [[Pałac Staszica w Warszawie|Pałacu Staszica]] w Warszawie oraz liczne naukowe zakłady, pracownie i laboratoria.
 
Powojenna sowietyzacja nauki polskiej i związane z tym utworzenie [[Polska Akademia Nauk|Polskiej Akademii Nauk]] w 1951 połączone było z systematyczną likwidacją TNW, którego majątek w całości przekazano PAN. Ostatnie posiedzenie Prezydium TNW miało miejsce 31 grudnia 1952, po którym towarzystwo uległo likwidacji, a jego pracownicy przeszli do pracy w PAN. W 1954 PAN wydał zaległy „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” za rok 1952<ref>Piotr Hübner: ''Polityka naukowa w Polsce w latach 1944–1953. Geneza systemu''. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, t. II, s. 778–784, 834, (Wszechnica Polskiej Akademii Nauk. Problemy Naukowe Współczesności).</ref>.
Utworzenie [[Polska Akademia Nauk|Polskiej Akademii Nauk]] w 1951 połączone było z likwidacją TNW, którego majątek przekazano PAN.
 
=== Reaktywacja TNW w 1981 ===
23 listopada 1980 na zebraniu w mieszkaniu Piotra Kubikowskiego, gdzie dyskutowało ośmiu członków dawnego Towarzystwa, zgłoszono postulat reaktywowania TNW jako korporacji uczonych, która „będzie rozwijała działalność odczytową i wydawniczą, obejmującą szeroką tematykę interdyscyplinarną”. Stosowną uchwałę podjęto na kolejnym spotkaniu dnia 6 maja 1981. W listopadzie lista członków założycieli liczyła już 40 osób; przewodniczącym został chemik [[Wiktor Kemula]]. Oficjalnej rejestracji Towarzystwa w Urzędzie Miasta st. Warszawy dokonano 4 grudnia 1981.
 
Linia 58 ⟶ 59:
* nauk technicznych z sekcją rolniczą
 
Oprócz tego 3 komisje zarządu głównego: rewizyjna, wydawnicza i archiwalno-biblioteczna, a także 2 komisje wydziałowe: kultury słowa i językowa komisja slawistyczna. W ramach TNW działa też biblioteka. Wydawany jest ''Rocznik„Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego''Warszawskiego” (za lata 1914–1952, 1983–). Od dnia 6 listopada 2018 roku Towarzystwo Naukowe Warszawskie ma status Organizacji Pożytku Publicznego (KRS 0000110663).
 
== Prezesi TNW ==