Decentralizacja: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Decentralization diagram.svg|thumb|250px|Graficzne przedstawienie scentralizowanej (A) i zdecentralizowanej (B) struktury władzy publicznej]]

Zakres decentralizacji określają przepisy prawne, które stwarzają zarazem gwarancję jej nienaruszalności. Strefa niezależności może obejmować całą działalność albo pewne jej dziedziny Rozróżnia się decentralizację terytorialną (gdy np. organ terenowy podejmuje decyzję w sprawach dotyczących terenu objętego działalnością organu) i decentralizację rzeczową (gdy np. organizacja społeczna przejmuje zespół spraw w skali całego państwa). Działalność zdecentralizowana pozostaje pod nadzorem organów zwierzchnich, który polega na sprawdzeniu jej zgodności z prawem lub polityką państwa<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Łopatka |imię = Adam |tytuł = Słownik Wiedzy Obywatelskiej |rok = 1971 |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |strony = 71 |isbn =}}</ref>.

Decentralizacja władzy publicznej jest [[zasada prawa|zasadą prawną]] wyrażoną w art. 15 [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej]]. Granicę zasady decentralizacji wyznacza określona w art. 3 Konstytucji zasada jednolitości państwa. Jednolitość terytorialna oraz ustrojowa Polski wyklucza m.in. federacyjny ustrój państwa i autonomie terytorialne<ref>{{Cytuj |autor = Piotr Sobański |tytuł = Wybrane aspekty prawne tzw. landyzacji Polski |data = |data dostępu = 2020-02-03 |s = 2 |url = https://www.academia.edu/41705210/Wybrane_aspekty_prawne_tzw._landyzacji_Polski}}</ref>.

W praktyce trudno wskazać przykłady realizacji tej zasady w Polsce. Regiony w Polsce uprawnione są do stosowania prawa i innych aktów prawa regionalnego w ramach obowiązującej legislacji krajowej. Przykładami decentralizacji była reforma służby zdrowia wchodząca w skład [[program czterech reform|programu czterech reform]] rządu [[Jerzy Buzek|Jerzego Buzka]] oraz utworzenie trzema ustawami z 1990 i 1998 trójszczeblowego samorządu terytorialnego, który jednak w znacznej mierze uzależniony jest od centralnej polityki krajowej.

Przykładami zdecentralizowanych państw są Szwajcaria, Austria, Belgia, Niemcy, Hiszpania, Włochy<ref>{{Cytuj |autor = Stanisław Flejterski, Magdalena Zioło. |tytuł = Centralizacja i decentralizacja zadań publicznych w świetle wybranych rozwiązań europejskich. Próba oceny. |czasopismo = Studia Regionalne i Lokalne. Nr 3(33)/2008. |issn =1509–4995 1509-4995}}</ref>.