Dominik Guzmán: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m refresh/null edit oraz usuwanie dziwnych znaków UTF (zbędnych) |
|||
Linia 5:
|tytuły = [[prezbiter]]
|grafika = File:Botticelli Hermitage 92.jpg
|podpis grafiki =
|data urodzenia = [[24 czerwca]] [[1170]]
|miejsce urodzenia = [[Caleruega]], [[Królestwo Kastylii]] (dziś [[Burgos (prowincja)|prowincja Burgos]], [[Hiszpania]])
|data śmierci = [[6 sierpnia]] [[1221]]
Linia 20:
|atrybuty = gwiazda nad głową, pies z pochodnią w pysku, lilia
|patron = astronomów, [[Astronomia|astronomii]], fałszywie oskarżonych, [[Dominikana|Dominikany]], [[Burgos (prowincja)|Prowincji Burgos]], [[Birgu]], [[Managua]], [[Valletta]], [[Campaspero]]
|miejsce kultu =
|faksymile =
|opis faksymile =
Linia 28:
}}
[[Plik:Michelangelo Caravaggio 066.jpg|thumb|[[Madonna Różańcowa (obraz Caravaggia)|''Madonna Różańcowa'']] [[Caravaggio|Caravaggia]], na obrazie przedstawiona jest [[Matka Boża]] ofiarująca [[różaniec]] św. Dominikowi]]
[[Plik:Inkvisisjonen.jpg|thumb|Święty Dominik i albigensi, obraz pędzla [[Pedro Berruguete|Pedra Berruguete]] z XV wieku przedstawia cud w Fanjeaux, gdzie według dzieła ''Libellus'' [[Jordan z Saksonii|Jordana z Saksonii]], księgi katarów i katolików zostały potraktowane ogniem w obecności
'''Dominik Guzmán''' [[język hiszpański|hiszp.]] ''Domingo Nuñez de Guzmán'' (ur. [[24 czerwca]] [[1170]] w [[Caleruega]], zm. [[6 sierpnia]] [[1221]] w [[Bolonia|Bolonii]]) – [[Hiszpania|hiszpański]] [[prezbiter]], założyciel [[Dominikanie|Zakonu Kaznodziejskiego]], [[święci i błogosławieni Kościoła katolickiego|święty Kościoła katolickiego]].
== Życiorys ==
{{Osobny artykuł|Wojny albigeńskie}}
Według późniejszych źródeł ojcem św. Dominika był Félix Núñez z rodu Guzmán, a matką bł. [[Joanna z Azy|Joanna Garcés]] z rodu Aza. Miał dwóch starszych braci<ref>[https://web.archive.org/web/20101204173811/http://www.dominicos.org/grandes-figuras/santos/beata-juana-de-aza Beata Juana y Familia] na dominicos.org, oficjalnej stronie dominikanów {{lang|es}}.</ref>: [[Manes Guzmán|bł. Manesa]] oraz Antoniego – kapłana diecezjalnego. Niektóre źródła podają, że miał również siostrę<ref>[http://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/08-02d.php3 Błogosławiona Joanna z Azy] na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 20.07.2010].</ref>.
Studiował w [[Palencia|Palencii]] najpierw nauki wyzwolone, potem zaś [[teologia|teologię]]. Święcenia kapłańskie przyjął w
W 1203 roku biskup Osmy,
W 1205, po drugiej wyprawie do Danii, obaj udali się do Rzymu, by prosić [[Innocenty III|papieża Innocentego III]] o pozwolenie na wyruszenie na misję do [[Połowcy|Kumanów]], o których usłyszeli podczas swojej wędrówki. Papież nie zgodził się, wysyłając biskupa i Dominika na tereny południowej Francji. Dotychczasowe próby zlikwidowania herezji na tych terenach nie przyniosły rezultatów, a bogatym orszakom [[Legat papieski|papieskich legatów]] katarzy przeciwstawiali swoje heroiczne ubóstwo, bardziej zgodne z głoszonymi przez obydwie strony zasadami życia.
Podczas spotkania z [[opat]]ami [[Cystersi|cysterskimi]] w [[Montpellier]], radzącymi nad sposobem likwidacji herezji albigensów, biskup Diego zaproponował: „Moi ojcowie, jeśli chcecie nawrócić ku prawdzie te zbłąkane umysły, zacznijcie od dania im dobrego przykładu. Porzućmy zbytek naszych orszaków i pieszo, ubodzy, jak nasz Zbawiciel, głośmy prawdziwą naukę Ewangelii”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Bł. Jordan z Saksonii |autor link = Jordan z Saksonii |tytuł = Książeczka o początkach Zakonu Kaznodziejów |wydawca = Oficyna wydawniczo-poligraficzna
Biskup wraz z Dominikiem zaczęli głosić [[Ewangelia|ewangelię]], wędrując po terenach południowej Francji i prowadząc teologiczne dysputy z albigensami. W 1206 powstał pierwszy klasztor w [[Lasserre-de-Prouille|Prouille (Prouilhe)]], w którym zamieszkały kobiety nawrócone przez Dominika i jego towarzyszy. W tym samym roku biskup Diego powrócił do [[Hiszpania|Hiszpanii]], gdzie wkrótce zmarł.
Linia 46:
Dominik przez kilka lat samotnie kontynuował misję wśród albigensów. W 1215 wraz z grupą towarzyszy przebywał w [[Tuluza|Tuluzie]], gdzie miejscowy biskup, [[Folquet de Marseille|Fulko]], wziął ich pod swoją opiekę, jako wędrownych kaznodziejów swojej [[diecezja|diecezji]]. W Tuluzie kaznodzieje pogłębiali swoje wykształcenie teologiczne pod kierownictwem mistrza sprowadzonego dla nich specjalnie przez biskupa.
W 1216 Dominik wraz z biskupem
Sam również kontynuował wędrowne kaznodziejstwo, przyjmując do nowego zakonu [[Zakonnik|braci]] z całej [[Europa|Europy]] i zakładając nowe [[Klasztor|domy zakonne]]. W 1220 w Bolonii zebrała się pierwsza [[kapituła generalna]] Zakonu, na której zostały wypracowane Ustawy Braci Kaznodziejów (Konstytucje), które wraz z Regułą św. Augustyna do dziś stanowią podstawy prawne działalności dominikanów. Pomimo złego stanu zdrowia (chroniczna choroba jelit), Dominik do końca życia przemierzał pieszo Europę, głosząc kazania i nauczając [[Zakonnica|siostry]] i
== Duchowość Dominika ==
Świadkowie życia Dominika, przede wszystkim jego bracia ze wspólnoty braci kaznodziejów, świadczyli w czasie procesu kanonizacyjnego, że był człowiekiem nieustannej modlitwy. Ponieważ był często w drodze, odbywając długie dystanse pieszo, modlił się w czasie marszu. Zachodził do klasztorów, żeby się pomodlić z [[Eremita|mnichami]], śpiewającymi [[Liturgia godzin|Liturgię godzin]], albo do sanktuariów, by spędzić tam dzień modlitwy. Modlił się w lesie, „nie przejmując się wygłodniałymi wilkami, które przecież atakowały wielu ludzi”. Gdy był w klasztorze, długie godziny spędzał w kaplicy. Modlił się całym sobą, tak żeby serce pobudzało ciało, a ciało z kolei pobudzało serce. Doznawał często [[Ekstaza|ekstaz]], często widziano go też wzruszonego do łez. Cicha modlitwa niekiedy przeradzała się w krzyk, budząc braci w dormitorium i ich z kolei wzruszając „do łez”. Zmorzony snem, składał głowę na stopniu ołtarza, a nieco pokrzepiony znów podejmował modlitwę. Treścią jego modlitwy najczęściej było wstawiennictwo za ludźmi, za grzesznikami, ale wstawiał się także za Żydów, muzułmanów i pogan. Modlił się za tych, którzy tkwili w ciemnościach „włącznie z potępionymi w [[Piekło (katolicyzm)|piekle]], nad którymi ronił gorzkie łzy”{{odn|M.-H. Vicaire OP, Dominik i jego bracia kaznodzieje|1985}}.
Centralne miejsce w jego modlitwie zajmował [[Jezus Chrystus|Chrystus]] ukrzyżowany oraz dialog z Nim za pośrednictwem Pisma Świętego i pism duchowych. Dominik często wpatrywał się w przedstawienia Ukrzyżowanego i skłaniał się przed nimi. Tak go też często malował [[Fra Angelico]] na swych [[fresk]]ach. W jedności z cierpieniami Zbawiciela Dominik nie stronił, zgodnie ze zwyczajami duchowymi [[Średniowiecze|średniowiecza]], od fizycznych umartwień, postów, nakładania potrójnego łańcucha w czasie nocnych czuwań, a także biczowania. Używał do tego tzw. ''dyscypliny'' z żelaznymi łańcuszkami i mówił: ''Twoja dyscyplina kieruje mnie prosto ku mojemu celowi''. Z szacunku dla przykładu św. Dominika, bracia po jego śmierci ustalili, że codziennie po [[Kompleta|komplecie]] będą przyjmowali dyscyplinę z gałązek na obnażone plecy, odmawiając Miserere lub De Profundis. Nosił ze sobą nieustannie [[Ewangelia Mateusza|Ewangelię Mateusza]] oraz [[Listy Pawła|Listy Pawłowe]]. Oddawał się też lekturze innych pism duchowych. Współczesny mu opis jego życia modlitewnego, pod tytułem
{{Cytat
|treść = Siedząc cicho otwierał przed sobą jakąś książkę i, wpierw przeżegnawszy się, czytał. Odczuwał w duchu wielką słodycz, tak jakby słyszał samego Boga mówiącego. Jak powiada psalm: ''Będę słuchał tego, co Pan Bóg mówi w mym sercu'' (Ps 85 [84], 9). I jakby prowadził dysputę z przyjacielem, raz przybierał postać zniecierpliwionego kręcąc energicznie głową, potem jakby cicho słuchał i bił się w piersi. I znów widziałeś go dyskutującego i zmagającego się i śmiejącego się i płaczącego – wszystko naraz. Gdyby ktoś przez ciekawość chciał się z ukrycia przyjrzeć św. Dominikowi, zobaczyłby, że jest on jak Mojżesz, który, udawszy się w głąb pustyni, zobaczył tam krzak gorejący i usłyszał Boga mówiącego i wzywającego, by się przed Nim uniżył. Miał mąż Boży typową dla proroków cechę szybkiego przechodzenia od czytania do modlitwy i od rozmyślania do [[Kontemplacja (katolicyzm)|kontemplacji]]{{odn|Dziewięć sposobów modlitwy św. Dominika|XIII w.}}.
Linia 59:
== Kult ==
13 lipca
Jego [[wspomnienie liturgiczne]] obchodzone jest 8 sierpnia, natomiast w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego 4 sierpnia.
=== Portret ===
Linia 69:
{{Cytat
|treść = Oto portret błogosławionego Dominika: był wzrostu średniego, szczupłej budowy ciała, twarzy pięknej i lekko zarumienionej, włosy i broda rudawe, piękne oczy. Z jego czoła i rzęs promieniował jakiś rodzaj blasku, wzbudzającego u wszystkich cześć i miłość. Zawsze był uśmiechnięty i radosny, chyba że czyjeś zmartwienie obudziło jego współczucie. Miał smukłe i piękne dłonie, silny i piękny głos. Nigdy nie był łysy i wianek włosów wokół tonsury pozostawał zawsze kompletny, z rzadka przesiany białymi nitkami<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Miracula beati Dominici, 7 |wydawca = ed. A. Walz,
}}
W 1946 r. przeprowadzono badania [[Antropometria|antropometryczne]] czaszki
=== Ikonografia ===
W [[ikonografia chrześcijańska|ikonografii]] św. Dominik przedstawiany jest w białym dominikańskim [[habit|habicie]] z czarną kapą, trzymający w ręku księgę (Biblię, bądź też symbol nauki i rozumowego podejścia do wiary), a czasem też białą lilię (symbol czystości) i kij pielgrzymi (symbol kaznodziei-wędrowca).
Według legendy podczas chrztu Dominika jego matka chrzestna zobaczyła gwiazdę świecącą nad jego głową. W ikonografii gwiazda nad głową św. Dominika jest jego charakterystycznym atrybutem (Dominik jest także określany jako:
Często u jego stóp ukazany jest pies z płonącą pochodnią w pysku, stojący na kuli ziemskiej. Jest to nawiązanie do innej legendy, według której matka Dominika – [[Joanna z Azy|bł. Joanna]], miała przed jego narodzeniem sen, że urodzi psa trzymającego zapaloną pochodnię, którą rozpali cały świat. Pies w biało-czarne łaty (kolory habitu dominikańskiego) symbolizuje także samych dominikanów (''Domini canes'' – psy pańskie) i ich misję, czyli niesienie ognia Słowa Bożego na cały świat.
Dominik jest również przedstawiany jako klęczący przed [[Matka Boża|Matką Boską]] z Dzieciątkiem, od której otrzymuje [[
== Dzieła ==
Dominik nie pozostawił po sobie żadnych pism. Najstarsze wiadomości o jego życiu zawarte są w dwóch dziełach:
* ''Książeczka o początkach Zakonu Kaznodziejów'' (łac. ''Libellus'') napisana przez następcę św. Dominika, bł. [[Jordan z Saksonii|Jordana z Saksonii]] (wydanie polskie: przekład o. Mirosław Wylęgała OP, Oficyna wydawniczo-poligraficzna
* ''Vitae fratrum'', napisane w latach
== Zobacz też ==
Linia 98:
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę
* Guy Bedouelle OP, Dominik, czyli łaska słowa, [[W drodze (wydawnictwo)|W drodze]], Poznań 1987
* {{Cytuj książkę |tytuł = Święty Franciszek z Asyżu i Święty Dominik Guzman |url = http://www.kbroszko.dominikanie.pl/dominik-m_pl.htm
* Simon Tugwell OP, Pasja Dominika, Kraków 1996
* Dominikanie. Szkice z dziejów zakonu, [[W drodze (wydawnictwo)|W drodze]], Poznań 1986
* Paweł J. Grabowski, Płaskorzeźbione cykle z zaplecków stalli kościoła podominikańskiego,
* {{Cytuj stronę |
== Linki zewnętrzne ==
* [https://web.archive.org/web/20070812022516/http://www.powolania.dominikanie.pl/strona.php?f=dominik Strona o św. Dominiku na portalu powołaniowym polskich dominikanów]
* [http://www.saintpetersbasilica.org/Statues/Founders/Dominic/Dominic.htm Posąg św. Dominika w bazylice św. Piotra w Rzymie] {{lang|en}}
{{Generałowie zakonu dominikanów}}
| |||