Układ wysokości Amsterdam: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
link-popr
m MalarzBOT: WP:CHECK#64: poprawiam link tożsamy z tekstem linka
Linia 1:
[[Plik:Huddesteen eenhoornsluis.jpg|thumb|Ostatni z marmurowych bloków zainstalowanych w 1683 roku, który pozostał na swym miejscu]]
{{Commonscat|Normaal Amsterdams Peil}}
'''Układ wysokości Amsterdam''' ([[Język niderlandzki|nid.]] Normaal Amsterdams Peil (NAP)) – [[Układ wysokościowy|układ wysokościowy]] używany do oznaczania poziomu wody i terenu w [[Holandia|Holandii]]. Odnosi się do średniego poziomu wody w czasie letnich przypływów w roku 1683 w jeziorze (wówczas zatoce) [[IJ (Amsterdam)|IJ]] w [[Amsterdam]]ie, w Holandii.
 
Układ, nazwany początkowo Amsterdams Peil (AP, poziom amsterdamski), wyznaczono w XVII w., przyjmując za punkt odniesienia poziom wody w jeziorze (wówczas zatoce) IJ w Amsterdamie. W 1683 roku burmistrz Amsterdamu, [[Johannes Hudde]] zlecił oznakowanie ośmiu śluz marmurowymi blokami wskazującymi poziom dziewięciu stóp i pięciu cali (w przeliczeniu 2,676 m) ponad AP (jeden z tych bloków do dziś znajduje się na swym pierwotnym miejscu – mieści się on na ścianie mostu [[Eenhoornsluis]] na kanale [[Korte Prinsengracht]]), który oznaczał poziom wałów na zatoce. Poziome linie na marmurowych blokach stały się wyznacznikami układu wysokości AP (konkretnie wskazywały na wysokość o dziewięć stóp i pięć cali wyższą od AP). Analiza pomiarów poziomu wody z tamtych czasów pozwala stwierdzić, że za AP uznano średni poziom wody w IJ w czasie letnich przypływów w roku 1683. Mimo [[Zmienność poziomu morza|późniejszych zmian w poziomie morza]] wartość AP (później NAP) pozostała taka sama. Obecnie [[Poziom morza|średni poziom]] [[Morze Północne|Morza Północnego]] wzdłuż wybrzeża Holandii waha się (w zależności od miejsca) w granicach od 0 do 10 cm powyżej NAP. W 1683 roku wartość AP była 17 cm wyższa od średniego poziomu morza<ref name="nap">{{Cytuj stronę |url = https://web.archive.org/web/20150113033444/http://home.tiscali.nl/~wr2777/NAP-niveau.htm |tytuł = Het Normaal Amsterdams Peil (NAP) – Achtergronden en geschiedenis |autor = Frans J.P.M. Kwaad |opublikowany = home.tiscali.nl |język = nl en |data dostępu = 2014-04-21}}</ref>.