Wikipedia

Wikipedystka:Soldier of Wasteland/brudnopis11: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
cd
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
++
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
Linia 33:
 
== Taksonomia ==
Po raz pierwszy gatunek opisał [[Gustav Heinrich Martens]] (1842–1912) w 1897. [[Holotyp]] pochodził z yokolic Saltwater Creek (dykstrykt [[Waimakariri (dystrykt|Waimakariri]], główne miasto: [[Rangiora]]) na [[Nowa Zelandia|nowozelandzkiej]] [[Wyspa Południowa (Nowa Zelandia)|Wyspie Południowej]]. Autor nadał nowemu gatunkowi [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Haematopus finschi''{{r|oryg}}. Obecnie (2021) [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny]] podtrzymuje tę nazwę, podobnie jak wiele innych autorytetów{{r|hm|hbwcheck5|clements|checklist}}. Mimo że początkowo opisany (i współcześnie traktowany) jako odrębny gatunek, to ostrygojad nowozelandzki długo był traktowanyuznawany jakoza podgatunek [[ostrygojad zwyczajny|ostrygojada zwyczajnego]] (''H. ostralegus''). Najpierw{{r|checklist}} pod taką nazwą pojawił się w 2013 w artykule [[Gregory Macalister Mathews|Mathewsa]] i [[Tom Iredale|Iredalego]] na łamach ''[[Ibis (czasopismo)|The Ibis]]''{{r|subsp}}. Była używana jeszcze co najmniej do lat 70. XX wieku{{r|bakereco}}.
 
Ostrygojad nowozelandzki bywał dawniej uznawany za odmianę srokatą [[ostrygojad zmienny|ostrygojada zmiennego]] (''H. unicolor''){{r|hbw3}}. Współcześnie wiadomo, że są to jednak [[grupa siostrzana|gatunki siostrzane]], których [[linia rozwojowa|linie rozwojowe]] rozeszły się stosunkowo niedawno{{r|system|nature|filoplos}}. Na Wyspie Północnej i Południowej występują dwa gatunki ostrygojadów: ostrygojad zmienny na obydwu i ostrygojad nowozelandzki głównie na Południowej w trakcie lęgów oraz na obydwu w okresie zimowym. [[Izolacja genetyczna]] między ich populacjami utrzymuje się dzięki międzygatunkowym różnicom w preferencjach środowiskowych, zajmowanych niszach ekologicznych, wymaganiach pokarmowych, biologii lęgowej i systemowi kojarzenia. Ostrygojad krótkodzioby ma cechy pośrednie między nimi{{r|bakereco}}.
Linia 146:
 
=== Metody określania płci i wieku ===
[[Plik:Oystercatcher (6219674402).jpg|thumb|podpisPłeć ostrygojdów nowozelandzkich bez testów genetycznych czy sekcji można najtrafniej ustalić dzięki znajomości 3 wymiarów dzioba i odpowiedniej funkcji]]
Znajomość nie tylko długości, ale i wysokości oraz szerokości dzioba pozwala na możliwie pewną identyfikację płci mierzonego osobnika poprzez [[analiza dyskryminacyjna|analizę dyskryminacyjną]]. Allan Baker opracował funkcje dyskryminujące dla dorosłych ostrygojadów trzech nowozelandzkich gatunków oraz pierwszorocznych, drugorocznych i niemal dorosłych ostrygojadów nowozelandzkich. W przypadku pozostałych dwóch gatunków tak szczegółowe opracowanie było niemożliwe ze względu na zbyt małą populację. Aby możliwie trafnie ustalić płeć osobnika tylko na podstawie cech morfologicznych najpierw należy ustalić trzy zmienne{{r|sex}}:
* x<sub>1</sub> – długość dzioba
Linia 190:
== Zasięg występowania ==
=== Tereny lęgowe ===
Ostrygojady nowozelandzkie gniazdują w interiorze nowozelandzkiej Wyspie Południowej – głównie na wschód od [[Alpy Południowe|Alp Południowych]] – oraz nad kilkoma rzekami południowej Wyspy Północnej{{r|sfc}}. Od lat 80. XX wieku przystępują do lęgów w regionie [[Hawke’s Bay]] i na południu regionu [[Wairarapa]]{{r|assess}}.
 
Od lat 80. XX wieku przystępują do lęgów w regionie [[Hawke’s Bay]] i na południu regionu [[Wairarapa]]{{r|assess}}. W Hawke’s Bay, a dokładniej przy rzece [[Ngaruroro]] w okolicy Mangatahi (na zachód od [[Hastings (Nowa Zelandia)|Hastings]]), już w 1979 parę ostrygojadów nowozelandzkich zaobserwowali Margaret i Wayne Twydle. Dopiero rok później dostrzeżono parę z młodymi. W kolejnych latach ostrygojady również tam gniazdowały{{r|twydle}}.
 
=== Zimowiska ===
Linia 201 ⟶ 203:
 
== Pożywienie ==
[[Plik:Haematopus finschi.jpg|thumb|podpisOstrygojady nowozelandzkie najchętniej szukają pożywienia w miękkim podłożu – w ziemi, piasku czy mule]]
<<...>>
 
Linia 210 ⟶ 212:
Ostrygojady nowozelandzkie na tle rodziny wyróżniają się swoimi preferencjami co do środowiska, w jakim gniazdują. Większość ostrygojadów lęgi odbywa na wybrzeżu. Część obszarów występowania ostrygojada zwyczajnego i [[ostrygojad magellański|magellańskiego]] (''H. leucopodus'') obejmuje również tereny lęgowe w interiorze, natomiast ostrygojady nowozelandzkie gniazdują przede wszystkim w interiorze. W okresie zimowym przebywają jednak głównie na wybrzeżu, typowo dla ostrygojadów{{r|hanzab}}.
 
Ich tereny lęgowe znajdują się na wysokości do 1800 m n.p.m.{{r|hanzab}} Obejmują różnorodne środowiska. Zazwyczaj są to [[rzeka roztokowa|rzeki roztokowe]], tereny rolnicze, brzegi jezior lub wyżynne obszary porośnięte [[turzycowateciborowate|turzycami]]{{r|sagar2000|network}}. Wyżej położone tereny lęgowe znajdują się w subalpejskiej tundrze, którą charakteryzują zbiorowiska ''[[Dracophyllum]]''-''[[Raoulia]]'' przy bagnistych zagłębieniach wypełnianych wodą pochodzącą z roztopów{{r|hanzab}}, [[Cyrk lodowcowy|cyrki lodowcowe]] i [[Jezioro karowe|jeziora karowe]]{{r|otagu}}. Peter Child obserwował ostrygojady nowozelandzkie na wysokościach od 1280 do około 1830 m n.p.m. (pierwotnie wymiary podano w [[Stopa (miara)|stopach]]: 4200–6000 stóp n.p.m.).{{r|alt}}
 
<<...>>
Linia 217 ⟶ 219:
 
=== Tryb życia i zachowanie ===
[[Plik:Haematopus finschi at Firth of Thames 01.jpg|thumb|podpisOstrygojady zmienne są towarzyskie]]
Ostrygojady zmienne są towarzyskimi ptakami, a poza okresem lęgowym także głośnymi i łatwymi do zaobserwowania. Po odbyciu lęgów przemieszczają się na wybrzeża{{r|hanzab}}. Gniazdujące ostrygojady wyruszają na zimowiska najwcześniej w grudniu, a wracają na tereny lęgowe nie wcześniej niż na początku czerwca. W estuariach, które zwykle służą za zimowiska, całorocznie przebywa blisko 16–18% populacji ostrygojadów nowozelandzkich – prawdopodobnie są to młode osobniki{{r|assess}}. Przybyłe na zimowiska ostrygojady łączą się w duże grupy, które mogą składać się nawet z 10 tysięcy osobników; szczególnie chętnie gromadzą się w portach na Wyspie Północnej. Poszukują pokarmu w miękkim podłożu – w glebie na pastwiskach, na piasku lub w mule, a do tego na terenach rolniczych, w tym tych z dopiero wzrastającymi uprawami. Rzadko widywane są na skalistych wybrzeżach. Chodem i lotem nie odstają od innych ostrygojadów. Podobny jest również głos; zazwyczaj ostrygojady nowozelandzkie kontaktują się głośnym i przeszywającym piskiem, zarówno na ziemi, jak i w locie. Podczas zalotów przyszła para w duecie wydaje z siebie nieco wyższe piski{{r|hanzab}}.
<<...>>[https://notornis.osnz.org.nz/sex-roles-south-island-pied-oystercatcher-haematopus-ostralegus-finschi potencjalnie użyteczne]
 
<<...wielkość terytoriów, zagęszczenie itd.>> <<...kryteria/dlaczego tak, a nie inaczej...>> <<...jak to się ma do innych nowozelandzkich ostrygojadów...w>>
<<...>>{{r|bakereco|bakerpop|baker75}}
 
<<...>> Baker badał proporcje płci oraz poszczególnych grup wiekowych w stadach zimujących ostrygojadów nowozelandzkich; poza jednym wyjątkiem wszystkie prace prowadził na terenie Avon Heathcote Estuary. W niemal wszystkich stadach przeważały samce: stosunek samców do samic wynosił 1,14–2,64 do 1. Przewagę samców stwierdzano w grupach o różnej strukturze wiekowej. Tylko raz stwierdzono odwrotne proporcje – średnio 0,67 samca na 1 samicę. Było to w lutym, kiedy zarówno młode, jak i dorosłe osobniki dopiero przybywały na zimowiska. Udział samic w zimującej populacji zmniejszał się z czasem. Baker uznał za niezbyt prawdopodobne, by taka struktura płci wynikała z częstszego łapania akurat samców. Postawił następujące hipotezy{{r|bakerratio}}:
* uzyskane dane wskazują, że rozmieszczenie samców i samic na zimowiskach jest nierównomierne; możliwym wytłumaczeniem jest wędrowanie samic dalej na północ w porównaniu do samców.
* przewagę samic w zimujących stadach na samym początku sezonu można wyjaśnić przybywaniem samic na zimowiska przed samcami. Takie zwyczaje stwierdzono już u niektórych [[bekasowate|bekasowatych]].
 
 
 
Linia 241 ⟶ 249:
Jaja ostrygojadów nowozelandzkich nie wyróżniają się kształtem. Skorupa ma barwę szarożółtą, trochę brązowawą, i cała pokryta jest ciemno- i jasnobrązowymi plamami. Wymiary dla 421 jaj: 48,7–62,7 na 35,9–45,0 mm, średnio 56,1 (SD: 2,14) na 39,1 (SD: 1,03) mm{{r|hanzab}}. Wymiary dla 53 jaj: 56,0±2,21 na 38,6±0,95 mm{{r|bakereco}}. Masa 18 jaj: średnio 44,2 g, SD: 2,21. Prawdopodobnie drugie złożone jajo jest mniejsze{{r|hanzab}}.
 
Przeważnie zniesienie ostrygojadów nowozelandzkich składa się z 2 jaj, lecz ogółem może być ich od 1 do 3{{r|hanzab|sagar2000}}. U par przystępujących do lęgów zastępczych każde kolejne zniesienie jest przeciętnie mniejsze. ŚredniaTypowa wielkość zniesienia ostrygojadów nowozelandzkich maleje wraz z postępem sezonu lęgowego{{r|hanzab}}. ŚredniaPrzeciętna wielkośćliczba zniesieniajaj dlaw 206 lęgówlęgach wyniosła 2,33 (szczegółów dotyczących między innymi czasu i miejsca badaniaobserwacji nie podano){{r|hanzab}}. U par badanych w środkowym Canterbury od 1987 do 1997 średnia wielkość zniesienia dla całej tej dekady wyniosła 2,29 (''n''=378; SD: 0,51). W poszczególnych latach było to od 2,09 do 2,43 jajjaja na lęg{{r|sagar2000}}.
 
=== Wysiadywanie i opieka nad młodymi ===
Linia 260 ⟶ 268:
 
== Status i zagrożenia ==
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] uznaje ostrygojada nowozelandzkiego za [[gatunek najmniejszej troski]] (LC, Least Concern) nieprzerwanie od y1988 (stan w 2021). Jedynie w 2014 i 2016 nie był klasyfikowany ze względu na trwające zmiany w systematyce. [[BirdLife International]] uznaje trend liczebności populacji za spadkowy. Taki był jeszcze co najmniej w 2. dekadzie XXI wieku, jednak wówczas tempo spadku liczebności populacji było nieznane{{r|birdlife}}
 
=== Trend i liczebność populacji ===
Linia 272 ⟶ 280:
* 2014 – prawdopodobnie od czasu ostatniej publikacji szacunkowej liczebności populacja zwiększała się jeszcze kilka lat, lecz później zaczęła znów maleć; być może liczebność populacji zmalała do podobnego poziomu, co w 1988{{r|assess}}
* 2020 – liczebność populacji ostrygojadów nowozelandzkich oszacowano na nieco ponad 79 tysięcy osobników; to więcej, niż sugerowałyby wyniki liczenia{{r|trends20}}
 
BirdLife International (2021) jako najaktualniejsze dane przyjmuje szacunki z 2014 – określające liczebność na poziomie blisko 113 tysięcy osobników, z czego nieco ponad 75 tysięcy mają szacunkowo stanowić osobniki dorosłe{{r|birdlife}}.
 
=== Zagrożenia ===
Linia 307 ⟶ 317:
<ref name=system>{{cytuj | autor = Jonathan C. Banks & Adrian M. Paterson | data = 2007 | tytuł = A preliminary study of the genetic differences in New Zealand oystercatcher species | czasopismo = New Zealand Journal of Zoology | wolumin = 34 | numer = 2 | s = 141–144 | doi = 10.1080/03014220709510072 | url = https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/03014220709510072?needAccess=true}}</ref>
<ref name=crocker10>{{cytuj | autor = Crocker, T.; Petch, S.; Sagar, P. | data = 2010 | tytuł = Hybridisation by South Island pied oystercatcher (<em>Haematopus finschi</em>) and variable oystercatcher (<em>H. unicolor</em>) in Canterbury | czasopismo = Notornis | wolumin = 57 | numer = 1 | s = 27–32 | url = https://notornis.osnz.org.nz/system/files/Crocker%20et%20al.%202010.pdf}}</ref>
<ref name=twydle>{{cytuj | url = http://notornis.osnz.org.nz/system/files/Notornis_30_3.pdf | autor = Twydle, M., & W. Twydle | data = 1983 | czasopismo = Notornis | wolumin = 30: | s = 197-198}}</ref>
<ref name=soper>{{cytuj | url = http://notornis.osnz.org.nz/nesting-habitats-shotover-riverbed | autor = Soper, M.F. | tytuł = Nesting habitats on the Shotover riverbed | czasopismo = Notornis | wolumin = 8 | wydanie = 6 | s = 158-160}}</ref>
<ref name=bakerratio>{{cytuj | url = https://notornis.osnz.org.nz/age-structure-and-sex-ratio-live-trapped-samples-south-island-pied-oystercatchers-haematopus-ostrale | autor = Baker, A.J. | data = 1975 | tytuł = Age structure and sex ratio of live-trapped samples of South Island pied oystercatchers (<em>Haematopus ostralegus finschi</em>) | czasopismo = Notornis | wolumin = 22 | s = 189–194}}</ref>
<ref name=></ref>
<ref name=></ref>
<ref name=></ref>
Linia 316 ⟶ 326:
<ref name=></ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [https://www.xeno-canto.org/species/Haematopus-finschi Nagrania głosów ostrygojada nowozelandzkiego w serwisie xeno-canto.org]
 
<!--{{Endemiczne ptaki Nowej Zelandii}}-->
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedystka:Soldier_of_Wasteland/brudnopis11”