Wikipedystka:Soldier of Wasteland/brudnopis11: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
++ Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
... Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
||
Linia 66:
Długość ciała wynosi około 46 cm, rozpiętość skrzydeł – 80–86 cm, masa ciała – około 550 g. Ostrygojady nowozelandzkie są stosunkowo duże. Zwraca uwagę pomarańczowoczerwony dziób, dłuższy i smuklejszy niż u pozostałych nowozelandzkich lub australijskich ostrygojadów. Nogi są różowawe, mocno zbudowane. Ostrygojady nowozelandzkie są bardzo podobne do ostrygojadów zmiennych odmiany srokatej, wyróżniają się wyraźnie mniejszymi rozmiarami ciała i smuklejszą sylwetką. W upierzeniu [[dymorfizm płciowy]] nie występuje, jednak samice są nieznacznie większe, z dłuższym dziobem. Nie występuje sezonowa zmienność w upierzeniu. Na podstawie upierzenia można odróżnić osobniki w szacie juwenalnej oraz starsze młode osobniki, które jeszcze nie osiągnęły szaty ostatecznej{{r|hanzab}}.
Poniższa tabela przedstawia wymiary szczegółowe (przeważnie tylko średnie, niekiedy w źródle podano też błąd standardowy i odchylenie standardowe) oraz masę ciała u dorosłych ostrygojadów nowozelandzkich.
<<...>>{{r|hanzab|nzbirds}}▼
{| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align:center"
|+Wymiary szczegółowe (mm; średnia, [[błąd standardowy]] (±) oraz [[odchylenie standardowe]] (SD)) i masa ciała (g; średnia)
Linia 140 ⟶ 138:
|}
U dorosłych osobników pióra głowy, szyi, wierzchu ciała iraz górnej części piersi są czarne i połyskujące. Czarne obszary upierzenia są ostro oddzielone od białego spodu działa. Linia tego podziału położona jest nieco wyżej na piersi niż u innych [[Australia|australijskich]] i nowozelandzkich ostrygojadów. U ptaków w spoczynku wyraźnie widać białą „wstawkę” (ang. ''shoulder tab''), która znajduje się z przodu złożonego skrzydła i jest „rozszerzeniem” białego spodu ciała w kierunku grzbietu. Niewielka ciemna plama piór na nasadzie [[tibiotarsus|kości piszczelowo-stępowej]] (''tibiotarsus'') może nie być widoczna. U ostrygojadów nowozelandzkich w locie na wierzchu ciała dostrzec można kontrast czarnego wierzchu ciala i ogona z białymi [[pokrywy (ornitologia)|pokrywami]] nadogonowymi oraz kuprem, które tworzą trójkątną białą plamę wizualnie „wcinającą się” w dolną część pleców. Przez nasady [[lotki (ornitologia)|lotek]] II rzędu i końcówki drugorzędowych pokryw skrzydłowych większych ciągnie się szeroki biały pasek skrzydłowy. Ten zwęża się i zbliża do wewnętrznej części skrzydła, gdzie dociera do wewnętrznej krawędzi skrzydła; czasami sięga do 2–3 wewnętrznych lotek I rzędu{{r|hanzab}}.
Dziób ma barwę jaskrawopomarańczową z jaśniejszym żółtawym końcem. [[Tęczówka]] u dorosłych osobników jest szkarłatna, obrączka powiekowa – jaskrawopomarańczowa, nogi i stopy – koraloworóżowe{{r|hanzab}}.
<<...>>
Linia 190 ⟶ 189:
== Zasięg występowania ==
=== Tereny lęgowe ===
Ostrygojady nowozelandzkie gniazdują w interiorze nowozelandzkiej Wyspie Południowej – głównie na wschód od [[Alpy Południowe|Alp Południowych]] – oraz nad kilkoma rzekami południowej Wyspy Północnej{{r|sfc}}. Pierwsze doniesienia o liczebności i zasięgu występowania tych ptaków są niekopletne i nieliczne. Prawdopodobnie pierwotnie na Wyspie Południowej ostrygojady nowozelandzkie występowały tylko nad [[rzeka roztokowa|rzekami roztokowymi]] regonu [[Canterbury (Nowa Zelandia)|Canterbury]]. Rozwój osadnictwa początkowo nie był korzystny dla populacji tych ptaków (patrz: Status i zagrożenia), lecz z czasem dzięki niemu pojawiły się nowe siedliska nadające się do gniazdowania. Tereny lęgowe ostrygojadów nowozelandzkich zaczęły więc poszerzać się o obszary rolnicze pojawiające się w obrębie dotychczasowego zasisięgu występowania. Następnie nastąpiła ekspansja ostrygojadów na południe. Coraz liczniej gniazdowały też w ujściach rzek na południu Wyspy Południowej{{r|assess}}.
Od lat 80. XX wieku przystępują do lęgów w regionie [[Hawke’s Bay]] i na południu regionu [[Wairarapa]]{{r|assess}}. W Hawke’s Bay, a dokładniej przy rzece [[Ngaruroro]] w okolicy Mangatahi (na zachód od [[Hastings (Nowa Zelandia)|Hastings]]), już w 1979 parę ostrygojadów nowozelandzkich zaobserwowali Margaret i Wayne Twydle. Dopiero rok później dostrzeżono parę z młodymi. W kolejnych latach ostrygojady również tam gniazdowały{{r|twydle}}.
=== Zimowiska ===
Poza sezonem lęgowym ostrygojady nowozelandzkie rozpraszają się na wybrzeżach Nowej Zelandii
=== Przypadkowe stwierdzenia ===
Sporadycznie ostrygojady nowozelandzkie są stwierdzane na wyspach wokół Nowej Zelandii{{r|assess}}. Zalatują na [[Wyspy Snares]]{{r|checklist}} i do [[Australia|Australii]]{{r|assess|checklist}}. Pojedyncze obserwacje zarejestrowane do 2010 pochodzą z: [[Vanuatu]]
<<{{r|sagar99}}>>
Linia 204 ⟶ 203:
== Pożywienie ==
[[Plik:Haematopus finschi.jpg|thumb|Ostrygojady nowozelandzkie najchętniej szukają pożywienia w miękkim podłożu – w ziemi, piasku czy mule]]
W skład pożywienia ostrygojadów nowozelandzkich wchodzą głównie [[mięczaki]] oraz [[bezkręgowce]] potocznie nazywane „robakami morskimi” – należące do [[pierścienice|pierścienic]] [[wieloszczety]] i [[skąposzczety]]. Do tego zjadają [[kraby]], [[owady]], [[ukwiały]] i niewielkie [[ryby]]{{r|hanzab}}. <<aktywność, okoliczności>> Różne rodzaje pokarmu są pozyskiwane na następujące sposoby:
* [[małże]]: <<...>>
* [[chitony]]: <<...>>
* [[ślimaki]]: <<...>>
* [[kraby]]: <<...>>
* inne morskie bezkręgowce: <<...>>
Przynajmniej do lat 90. XX wieku przeprowadzono tylko dwa badania, w których określono między innymi ilość pobranego pożywienia na dzień oraz energetyczne zapotrzebowanie bytowe{{r|hanzab}}. Pobranie pokarmu zależne jest od wielu czynników, w tym wieku ptaka, rozmiaru zdobyczy, pogody, poziomu wody czy pory roku. Baker w celu uzyskania bardziej wiarygodnych danych porównał więc pobranie pokarmu u ostrygojadów zmiennych i nowozelandzkich w tym samym miejscu i czasie, na plaży zasobnej w małże ''[[Paphies subtriangulata]]'' (bardziej znane pod maoryską nazwą „tuatua”). Przedstawiciele obydwu gatunków żerowały w podobnym tempie oraz zbliżonym momencie cyklu pływów. Baker oszacował, że dzienne pobranie małży ''P. subtriangulata'' u ostrygojadów nowozelandzkich wynosiło około 256 g suchej masy, co odpowiada w przybliżeniu 52% masy ciała; zapotrzebowanie kaloryczne to 65 kcal/dobę{{r|bakereco}}. Owen i Sell (1985) podali niepublikowane dane zebrane również przez Bakera, według których stado 4 tysięcy ostrygojadów nowozelandzkich zimujących w Avon Heathcote Estuary mogło dziennie zjadać około 1,472 mln małży ''[[Austrovenus stutchburyi]]'' z rodziny [[wenerydowate|wenerydowatych]]{{r|owen}}.
<<[https://notornis.osnz.org.nz/some-thoughts-diet-south-island-pied-oystercatcher ?] / [https://notornis.osnz.org.nz/system/files/Notornis_22_1.pdf strona 70/104]>>▼
▲<!--<<[https://notornis.osnz.org.nz/some-thoughts-diet-south-island-pied-oystercatcher ?] / [https://notornis.osnz.org.nz/system/files/Notornis_22_1.pdf strona 70/104]>>-->
== Ekologia i zachowanie ==
Linia 212 ⟶ 218:
Ostrygojady nowozelandzkie na tle rodziny wyróżniają się swoimi preferencjami co do środowiska, w jakim gniazdują. Większość ostrygojadów lęgi odbywa na wybrzeżu. Część obszarów występowania ostrygojada zwyczajnego i [[ostrygojad magellański|magellańskiego]] (''H. leucopodus'') obejmuje również tereny lęgowe w interiorze, natomiast ostrygojady nowozelandzkie gniazdują przede wszystkim w interiorze. W okresie zimowym przebywają jednak głównie na wybrzeżu, typowo dla ostrygojadów{{r|hanzab}}.
Ich tereny lęgowe znajdują się na wysokości do 1800 m n.p.m.{{r|hanzab}} Obejmują różnorodne środowiska. Zazwyczaj są to
=== Tryb życia i zachowanie ===
Linia 223 ⟶ 225:
<<...wielkość terytoriów, zagęszczenie itd.>> <<...kryteria/dlaczego tak, a nie inaczej...>> <<...jak to się ma do innych nowozelandzkich ostrygojadów...w>>
<<...>>{{r|bakereco|bakerpop|baker75}} Poza okresem wysiadywania jaj zarówno samce, jak i samice spędzają blisko 30% czasu na poszukiwaniu pożywienia (odpowiednio około 32% i 29% czasu obserwacji). Wyraźna dysproporcja dotyczy czasu spędzanego w spoczunku: mniej więcej 37% u samcow i 44% u samic. W okresie lęgowym dysproporcja ta jest również widoczna; czas poświęcony poszukiwaniu pokarmu był zbliżony (odpowiednio 15% i 15,4% czasu obserwacji), jednak samce spędzały w spoczynku 42,6% czasu, samice natomiast – 48,4%. Ostrygojady nowozelandzkie nieco ponad 5–6% czasu przeznaczają na pielęgnację upierzenia{{r|roles}}.
<<...>> Baker badał proporcje płci oraz poszczególnych grup wiekowych w stadach zimujących ostrygojadów nowozelandzkich; poza jednym wyjątkiem wszystkie prace prowadził na terenie Avon Heathcote Estuary. W niemal wszystkich stadach przeważały samce: stosunek samców do samic wynosił 1,14–2,64 do 1. Przewagę samców stwierdzano w grupach o różnej strukturze wiekowej. Tylko raz stwierdzono odwrotne proporcje – średnio 0,67 samca na 1 samicę. Było to w lutym, kiedy zarówno młode, jak i dorosłe osobniki dopiero przybywały na zimowiska. Udział samic w zimującej populacji zmniejszał się z czasem. Baker uznał za niezbyt prawdopodobne, by taka struktura płci wynikała z częstszego łapania akurat samców. Postawił następujące hipotezy{{r|bakerratio}}:
* uzyskane dane wskazują, że rozmieszczenie samców i samic na zimowiskach jest nierównomierne; możliwym wytłumaczeniem jest wędrowanie samic dalej na północ w porównaniu do samców.
* przewagę samic w zimujących stadach na samym początku sezonu można wyjaśnić przybywaniem samic na zimowiska przed samcami. Takie zwyczaje stwierdzono już u niektórych [[bekasowate|bekasowatych]].
<<...>>
Linia 252 ⟶ 250:
=== Wysiadywanie i opieka nad młodymi ===
Wysiadywanie rozpoczyna się wraz ze złożeniem przedostatniego jaja (czyli pierwszego lub drugiego, jeśli w lęgu byłony ich trzy). Uczestniczą w nim obydwa ptaki z pary. Zmieniają się co 2–3 godziny{{r|hanzab}}. Wysiadywanie trwa 25–30 dni, przeciętnie około 28 dni{{r|sagar2000}}. Oboje rodzice przeganiają [[błotniak moczarowy|błotniaki moczarowe]] (''Circus approximans''), jeśli te zbliżą się do gniazda{{r|twydle}}. Samce poświęcają na wysiadywanie nieco więcej czasu – odpowiednio 15,2% czasu obserwacji ''vs'' 12,9% dla samic{{r|roles}}.
U młodych tuż po wykluciu puch z wierzchu ciała jest płowoszary z białawymi kropkami, czarniawymi paskami i kreskami na ciemieniu, grzbiecie, na wskroś oka oraz na udzie; spód ciała od dolnej części piersi w tył porasta biały puch. Dziób ma barwę brązową (żółtawą u nasady), natomiast tęczówka – brązową, podobnie jak nogi{{r|hanzab}}. Pisklęta mogą opuścić gniazdo już 8 godzin po wykluciu{{r|soper}}, chociaż czasem zostają w nim 1 lub 2 dni. Otrzymują pokarm od rodziców do opierzenia się. Pełne upierzenie uzyskują w wieku około 6 tygodni{{r|hanzab}}, ogółem jednak po 28–42 dniach życia{{r|nzbirds}}.
=== Sukces lęgowy i długość życia ===▼
▲=== Sukces lęgowy ===
Linia 268 ⟶ 264:
== Status i zagrożenia ==
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] uznaje ostrygojada nowozelandzkiego za [[gatunek najmniejszej troski]] (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Jedynie w 2014 i 2016 nie był klasyfikowany ze względu na trwające zmiany w systematyce. [[BirdLife International]] uznaje trend liczebności populacji za spadkowy. Taki był jeszcze co najmniej w 2. dekadzie XXI wieku, jednak wówczas tempo spadku liczebności populacji było nieznane{{r|birdlife}}.
=== Trend i liczebność populacji ===
Linia 274 ⟶ 270:
Stan populacji oraz jej liczebność w poszczególnych latach:
* po przybyciu Europejczyków na wyspy – wskutek nadmiernego odłowu liczebność populacji stale malała{{r|birdlife}};
* 1940 – pozostało niecałe 10 tysięcy ostrygojadów nowozelandzkich; gatunek objęto ochroną prawną, populacja zaczęła się zwiększać{{r|birdlife}};
* 1970–1971 – populacja ostrygojadów nowozelandzkich składała się z około 49 tysięcy osobników{{r|bakerpop}};
* 1984–1994 – w ciągu tej dekady populacja zwiększyła się do blisko 113 tysięcy osobników{{r|sagar99}};
* 2014 – prawdopodobnie od czasu ostatniej publikacji szacunkowej liczebności populacja zwiększała się jeszcze kilka lat, lecz później zaczęła znów maleć; być może liczebność populacji zmalała do podobnego poziomu, co w 1988{{r|assess}};
* 2020 – liczebność populacji ostrygojadów nowozelandzkich oszacowano na nieco ponad 79 tysięcy osobników; to więcej, niż sugerowałyby wyniki liczenia{{r|trends20}}.
BirdLife International (2021) jako najaktualniejsze dane przyjmuje szacunki z 2014 – określające liczebność na poziomie blisko 113 tysięcy osobników, z czego nieco ponad 75 tysięcy mają szacunkowo stanowić osobniki dorosłe{{r|birdlife}}.
Linia 318 ⟶ 314:
<ref name=crocker10>{{cytuj | autor = Crocker, T.; Petch, S.; Sagar, P. | data = 2010 | tytuł = Hybridisation by South Island pied oystercatcher (<em>Haematopus finschi</em>) and variable oystercatcher (<em>H. unicolor</em>) in Canterbury | czasopismo = Notornis | wolumin = 57 | numer = 1 | s = 27–32 | url = https://notornis.osnz.org.nz/system/files/Crocker%20et%20al.%202010.pdf}}</ref>
<ref name=twydle>{{cytuj | url = http://notornis.osnz.org.nz/system/files/Notornis_30_3.pdf | autor = Twydle, M., & W. Twydle | data = 1983 | czasopismo = Notornis | wolumin = 30 | s = 197-198}}</ref>
<ref name=soper>{{cytuj | url = http://notornis.osnz.org.nz/nesting-habitats-shotover-riverbed | autor = Soper, M.F. | tytuł = Nesting habitats on the Shotover riverbed | czasopismo = Notornis | wolumin = 8 | wydanie = 6 | data = 1959 | s = 158-160}}</ref>
<ref name=bakerratio>{{cytuj | url = https://notornis.osnz.org.nz/age-structure-and-sex-ratio-live-trapped-samples-south-island-pied-oystercatchers-haematopus-ostrale | autor = Baker, A.J. | data = 1975 | tytuł = Age structure and sex ratio of live-trapped samples of South Island pied oystercatchers (<em>Haematopus ostralegus finschi</em>) | czasopismo = Notornis | wolumin = 22 | s = 189–194}}</ref>
<ref name=owen>{{cytuj | url = https://notornis.osnz.org.nz/system/files/Notornis_32_4.pdf | autor = Owen, K.L. & M.G. Sell | tytuł = The birds of Waimea Inlet | data = 1985 | czasopismo = Notomis | wolumin = 32 | wydanie = 4 | s = 271-309 | issn = 0029-4470}}</ref>
<ref name=roles>{{cytuj | url = https://notornis.osnz.org.nz/system/files/Notornis_49_1_39.pdf | autor = Banks, Jonathan & Paterson, Adrian | data = 2002 | tytuł = Sex roles of the South Island pied oystercatcher, <em>Haematopus ostralegus finschi</em> | czasopismo = Notornis | wolumin = 49}}</ref>
<ref name=sober02>{{cytuj | url = http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.1046.2623&rep=rep1&type=pdf | autor = Sagar, P.M.; Barker, R.J.; Geddes, D. | data = 2002 | tytuł = Survival of breeding Finsch’s oystercatchers (<em>Haematopus finschi</em>) on farmland in Canterbury, New Zealand | czasopismo = Notornis | wolumin = 46 | s = 155-166}}</ref>
<ref name=></ref>
<ref name=></ref>
<ref name=></ref>
| |||