Lewak: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m ujednoznacznienie
Znacznik: Link do ujednoznacznienia
drobne techniczne
Linia 1:
{{Inne znaczenia|rodzaju broni białej}}
[[Plik:Nils Brahes rapir och dolk - Skoklosters slott - 73692.tif|thumb|Zestaw [[rapier]]u z koszem dzwonowym i lewaka hiszpańskiego z XVII wieku]]
'''Lewak''' – duży [[sztylet]] trzymany zgodnie z nazwą w lewej dłoni (chyba że szermierz był leworęczny i w lewej ręce trzymał broń główną, wówczas lewak trzymał w prawej), używany zarówno do parowania i blokowania nadchodzących ciosów jak i do wykonywania ataków, gdy nadarzy się ku temu okazja. Wykorzystywano go w parze z [[rapier]]em lub [[Szpada|szpadą]], czasem też wykonywany w parze z bronią główną{{r|<ref name=oakeshott| /><ref name=kwasniewicz}} />.
 
Wykształcony w [[Europa Zachodnia|Europie Zachodniej]] w połowie XVI wieku{{r|oakeshott}}, używany do XVIII wieku (w [[Polska|Polsce]] nieużywany){{r|<ref name=kwasniewicz}} />. Typowy lewak miał duży [[Jelec (broń)|jelec]], którego wąsy były często wygięte w kierunku [[Głownia|głowni]], co ułatwiało blokowanie ciosów i kontrolowanie klingi przeciwnika. Formy [[Głowica (broń biała)|głowicy]] i zdobienia były zróżnicowane, zazwyczaj dopasowane do broni głównej (bądź identyczne, jeśli obie bronie były wykonane jako zestaw){{r|oakeshott}}.
 
Specyficzną formą lewaka był '''łamacz mieczy''', o grubej, mocnej głowni, wyposażonej w zęby służące do uchwycenia głowni broni przeciwnika i wytrącenia jej lub złamania. Inną technologicznie zaawansowaną formą był [[sztylet sprężynowy]], którego boczne części głowni, po rozwarciu, blokowały klingę przeciwnika między głownią a jelcem sztyletu{{r|oakeshott}}.
 
W latach 30. XVII wieku użycie lewaków w [[Europa|Europie]] zaczęło zanikać, z wyjątkiem [[Włochy|Włoch]] i [[Hiszpania|Hiszpanii]], gdzie w połowie wieku wykształcił się charakterystyczny ich styl, idący w parze z rapierem o rękojeści z koszem dzwonowym{{r|oakeshott}}. Wykonane z doskonałej stali, mają ochronę dłoni w postaci wygiętej, trójkątnej blaszki, często zdobionej perforowaniem lub [[Grawerstwo|grawerowaniem]]{{r|<ref name=oakeshott| /><ref name=kwasniewicz}} />.
 
== Galeria ==
Linia 14:
Plik:Italian - Dagger for the Left Hand - Walters 51517.jpg|Klasyczny lewak typu hiszpańskiego z drugiej połowy XVII wieku
plik:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b19 025-0.jpg|Lewaki: hiszpański i [[sztylet sprężynowy]], z głownią otwartą
plik:Main gauche img 3665-white.jpg|Replika lewaka hiszpańskiego, typu łamacz mieczówmieczy; wąsy zastawy służyły uwięzieniu klingi przeciwnika
plik:Arte dell'Armi - Achille Marozzo.jpg|Sposób walki rapierem i lewakiem
</gallery>