Działyńscy herbu Ogończyk

Działyńscy herbu Ogończyk – polski ród magnacki, wywodzący się z ziemi dobrzyńskiej.

Ogończyk odmiana hrabiowska rodu Działyńskich

Nazwisko rodu pochodzi od nazwy, Działynia w ziemi dobrzyńskiej. Protoplastą rodu był podkomorzy dobrzyński Piotr z Działynia (zm.1441), syn Mikołaja z Kutna, a wnuk kasztelana dobrzyńskiego Andrzeja Ogona z Radzików i Woli. W XVI w., wchodzący już wówczas w skład polskiego możnowładztwa, ród Działyńskich zaczął przenikać z Kujaw do Prus Królewskich. Związki z dworem królewskim pozwoliły na szybkie osiągnięcie godności senatorskich przez pruską linię rodziny i statusu rodu magnackiego. Od połowy XVII w. kolejni przedstawiciele rodu Działyńskich przenosili się do Wielkopolski.

Początkowo większe znaczenia miała pomorska linia rodu. Jednak w XVIII wieku, poprzez związki z Tarłami i Radomickimi, wzrosło znaczenie wielkopolskiej linii rodu. W XVIII wieku powstała również trzecia, mazowiecka linia Działyńskich, która jednak w ciągu dwóch pokoleń spadła do rangi szlachty szaraczkowej.

Ostatnim męskim przedstawicielem magnackie linii wielkopolskiej był Jan Kanty Działyński (zm. 1880).

Przedstawiciele rodu:

• Piotr z Działynia (zm. 1441), podkomorzy dobrzyński.
• Mikołaj Działyński (zm. 1490/1498), wojewoda inowrocławski.
• Piotr Działyński, kasztelan słoński.
• Mikołaj Działyński (zm. 1545), wojewoda pomorski.
• Paweł Działyński (1524 - 1583) kasztelan słoński, nieszawski, bobrownicki i dobrzyński.
• Jan Działyński (1510 - 1583), wojewoda chełmiński.
• Rafał Działyński (1510 - 1572), kasztelan brzesko-kujawski.
• Mikołaj Działyński (1540 - 1604), wojewoda chełmiński.
• Łukasz Działyński (1556 - 1582/1583), starosta brodnicki.
• Stanisław Działyński (1547 - 1617), wojewoda chełmiński i malborski.
• Michał Erazm Działyński (zm.1657), biskup kamieniecki.
• Paweł Jan Działyński (1594 - 1643), podskarbi pruski.
• Adam Działyński (1614 - 1660), starosta bratiański, rotmistrz husarski.
• Stanisław Działyński (zm. 1677), wojewoda malborski.
• Tomasz Działyński (1656 - 1714), wojewoda chełmiński.
• Augustyn Działyński (1715 - 1759), wojewoda kaliski.
• Ksawery Działyński (1756 - 1819), senator-wojewoda Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.
• Adam Tytus Działyński (1796 - 1861), działacz polityczny, mecenas sztuki.
• Jan Kanty Działyński (1829 - 1880), polski działacz społeczny i polityczny.
• Anna z Działyńskich Potocka (1846-1926), polska działaczka społeczna i oświatowa.
• Jadwiga z Działyński Zamoyska (1831-1923), katolicka działaczka społeczna.

Zobacz też

• Pałac Działyńskich w Poznaniu
• Zamek w Kórniku
• Zamek w Gołuchowie

Bibliografia

• Sobiesław Szybkowski. Sobiesław Szybkowski. „Studia z Dziejów Średniowiecza”. 23, s. 262–279, 2019. Gdańsk. DOI: 10.26881/sds.2019.23.13. 
• Maksymilian Stanulewicz. Jana Kantego Działyńskiego działalność we władzach powstańczych zaboru pruskiego w latach 1863–1864. „Studia Iuridica Lublinensia”. 25 (3), 2016. DOI: 10.17951/sil.2016.25.3.849.