Wersja z 12:15, 1 wrz 2020 edytuj PawełMM (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 71 591 edycji Anulowanie wersji 60750978 autorstwa 109.241.129.183 (dyskusja) psucie linków Znacznik: Anulowanie edycji ← poprzednia edycja		Wersja z 20:21, 2 kwi 2022 edytuj anuluj edycję Prawoznawstwo (dyskusja \| edycje) Automatycznie przeglądający 553 edycje poprawa artykułu następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Map of the Legal systems of the world (en).png\|thumb\|Mapa systemów prawa państw świata]] '''System prawa''' ('''system prawny''') – termin ~~wieloznaczny~~posiadający dwa podstawowe znaczenia z zakresu [[teoria prawa\|teorii prawa]]~~, oznaczający uporządkowany układ powiązanych ze sobą elementów (najczęściej [[norma prawna\|norm prawnych]])~~. Po pierwsze przez system prawny możemy rozumieć uporządkowany zbiór [[norma prawna\|norm prawnych]])<ref>M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 99</ref>. Pojęcie to obejmuje: systemy prawa poszczególnych państw, gałęzi prawa i źródeł prawa. System prawa danego państwa oznacza całokształt obowiązujących w określonym czasie przepisów prawnych tego państwa, uporządkowanych według przyjętych kryteriów. Pojęciem szerszym od systemu prawnego jest [[porządek prawny]], obejmujący również ogół aktów stosowania prawa, oraz układ organów i instytucji związanych z obiegiem prawnym. Po drugie przez system prawny można rozumieć pewien typ/rodzaj prawa (porządku prawnego) czy nawet kultury prawnej. W tym sensie mówi się na przykład o systemie prawnym typu civil law (prawa kontynentalnego, romańsko-germańskiego, ustawowego, stanowionego), dla określenia głównie prawa (porządków prawnych, kultury prawnej) krajów Europy Kontynentalnej i większości krajów Ameryki Południowej, oraz o systemie prawnym typu common law (prawa anglosaskiego), który ma być charakterystyczny przede wszystkim dla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (z uwzględnieniem jednak specyfiki Szkocji), Irlandii, Stanów Zjednoczonych Ameryki (z wyjątkiem stanu Luizjana i terytorium Portoryko), Izraela, Kanady (z wyjątkiem prowincji Quebec), Nowej Zelandii, Australii, Filipin, Singapuru, Ghany, Afryki Południowej (choć przy znacznym wpływie holenderskim), Malezji, Bermudów, Egiptu oraz innych byłych brytyjskich kolonii<ref>M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 105-106</ref>. System prawny dzieli się na gałęzie, które obejmują kompleksy norm regulujących określone kategorie stosunków społecznych. Podział systemu prawa na poszczególne gałęzie nie dokonuje się z mocy jednorazowej i świadomej decyzji prawodawcy, lecz jest rezultatem procesu historycznego oraz ewolucji prawa. Ogół norm należących do danej gałęzi prawa np. [[prawo cywilne\|prawa cywilnego]] nazywany jest systemem określonej gałęzi prawa, np. system prawa cywilnego. System prawa w znaczeniu pierwszym obejmuje: systemy prawa poszczególnych państw oraz systemy prawa poszczególnych gałęzi prawa, jak. np. system prawa cywilnego czy system prawa karnego. W przypadku tych ostatnich mówi się też o subsystemach (podsystemach) prawa.<ref>M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 106</ref>. O takim systemie i jego podsystemach mówi się, że są one konkretne, bo wchodzące w ich skład normy prawne obowiązują dane podmioty, w danym czasie i w danym miejscu<ref>M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 106</ref>. ~~== System źródeł prawa ==~~ Systemem źródeł prawa nazywane są charakterystyczne formy działalności prawotwórczej w systemie prawnym danego państwa. W zależności od tego, jakiego rodzaju fakty prawotwórcze tworzy się głównie w danym systemie prawnym, wyróżnia się systemy [[System prawa kontynentalnego\|prawa stanowionego]], zwane inaczej także systemami prawa ustawowego (''civil law'') lub kontynentalnego, powstające w głównej mierze w drodze stanowienia [[norma prawna\|norm przez ustawodawcę]], oraz systemy prawa (''[[common law]]''), powstające głównie w drodze wydawania wyroków sądowych tzw. [[precedens]]ów<ref>Opracowane w oparciu o: Maciej Koszowski, ''Anglosaska doktryna precedensu. Porównanie z polską praktyką orzeczniczą'', Warszawa 2009.</ref>.▼ == Cechy systemu prawa w znaczeniu pierwszym == * hierarchiczne uporządkowanie - wchodzenie w jego skład norm różnego rzędu * wewnętrzna bezsprzeczność - brak sprzeczności między wchodzącymi w jego skład normami prawnymi * zupełność - brak luk ''extra legem''<ref>M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 99-105.</ref> == Charakterystyka systemu prawnego w znaczeniu drugim == ▲Systemem źródeł prawa nazywane są charakterystyczne formy działalności prawotwórczej w systemie prawnym danego państwa [potrzebny przypis]. W zależności od tego, jakiego rodzaju fakty prawotwórcze tworzy się głównie w danym systemie prawnym, wyróżnia się systemy [[System prawa kontynentalnego\|prawa stanowionego]], zwane inaczej także systemami prawa ustawowego (''civil law'') lub kontynentalnego, powstające w głównej mierze w drodze stanowienia [[norma prawna\|norm przez ustawodawcę]], oraz systemy prawa (''[[common law]]''), powstające głównie w drodze wydawania wyroków sądowych tzw. [[precedens]]ów<ref>Opracowane w oparciu o: Maciej Koszowski, ''Anglosaska doktryna precedensu. Porównanie z polską praktyką orzeczniczą'', Warszawa 2009.</ref>. {\| class="wikitable" Linia 93 ⟶ 100: * zwyczaj przerodzi się w pewną ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwała praktykę (''frequens usus'') postępowania w określonej sytuacji; * praktyce tej będzie towarzyszyło przekonanie o mocy prawnej (''opinio iuris sive necessitatis'') – powszechne przekonanie [[Społeczeństwo\|społeczeństwa]] o prawnie wiążących charakterze normy zwyczajowej. == Zobacz też ==

System prawa: Różnice pomiędzy wersjami