Wikipedia

Basinet: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne redakcyjne
rozbudowa artykułu +przypisy
Linia 1:
[[Plik:Bascinet MET 29.158.45 006AA2015.jpg|thumb|Basinet, XIV-XV w.]]
[[Plik:Helmet (Basinet) with Detachable Visor MET sfsb04.3.238 007.jpg|thumb|Basinet jako [[przyłbica]] (z [[Zasłona (część hełmu)|zasłoną]] ([[przyłbica]]klapową)]]
'''Basinet''' ([[Język angielski|ang.]] ''bascinet'', [[Język francuski|fr.]] ''bassinet'') – typ [[Europa Zachodnia|zachodnioeuropejskiego]] [[Średniowiecze|średniowiecznego]] [[hełm]]u otwartego, rodzajpowstałego jako forma ewolucyjna [[GotykŁebka|wczesnogotyckiejłebki]]. Jego późna wersja ([[Łebkaprzyłbica]]) stała się jednym z najpopularniejszych hełmów używanych przez [[rycerstwo]] końca XIV i początku XV wieku<ref>{{cytuj książkę |łebki autor = Michał Gradowski| autor2 = [[Zdzisław Żygulski (junior)|Zdzisław Żygulski]]| tytuł = Słownik uzbrojenia historycznego| wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]| miejsce = Warszawa | rok = 2010| strony = 120| isbn = 978-83-01-16260-3}}</ref>.
 
W terminologii stosowanej w Polsce, zazwyczaj rozróżnia się otwarty basinet od wyposażonej w zamykaną zasłonę [[Przyłbica|przyłbicy]] (w którą się przeistoczył). Natomiast w terminologii zagranicznej rozróżnienie to nie występuje, a oba hełmy traktowane są jako jeden (pod nazwą „basinet”).
Używany od XIII wieku. Pierwotnie posiadał dzwon w kształcie płaskiej stalowej miski z umocowanym na jego krawędzi [[Kolczuga|kolczym]] kołnierzem. Basinet upowszechnił się w XIV wieku, wówczas uległ wydłużeniu ku dołowi, by chronić twarz i kark. Z biegiem czasu basinet został zaopatrzony w ruchomy [[Nosal (część hełmu)|nosal]], a w trakcie dalszej ewolucji w drugiej połowie XIV wieku uległ przekształceniu w [[Przyłbica|przyłbicę]] (hełm zamknięty z podnoszoną [[Zasłona (część hełmu)|zasłoną]] twarzy)<ref>[[Włodzimierz Kwaśniewicz]] ''Encyklopedia dawnej broni i uzbrojenia ochronnego'', wyd. 2017, s. 47</ref>. {{fakt|data=2017-11|Na początku XV w. zaczęto dodatkowo wzmacniać kołnierz elementami płytowymi, które z czasem zastąpiły elementy kolcze.}}
 
== Historia ==
Basinety były jednymi z najpopularniejszych hełmów [[Rycerstwo|rycerskich]] końca XIV i początku XV wieku<ref>{{cytuj książkę | autor = Michał Gradowski| autor2 = [[Zdzisław Żygulski (junior)|Zdzisław Żygulski]]| tytuł = Słownik uzbrojenia historycznego| wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]| miejsce = Warszawa | rok = 2010| strony = 120| isbn = 978-83-01-16260-3}}</ref>.
Najstarsze znane wzmianki o użyciu nazwy „basinet” pojawiają się we włoskiej [[Padwa|Padwie]] w 1281 r.<ref name="Nicolle">{{Cytuj |autor = David Nicolle |tytuł = Medieval Warfare: The Unfriendly Interface |czasopismo = The Journal of Military History |data = 1999 |wolumin = 63 |numer = 3 |wydawca = Society for Military History |s = 579–599}}</ref>. Pod względem konstrukcyjnym basinet wyewoluował bezpośrednio od prostej w formie [[Łebka|łebki]], do której zaczęto dodawać [[Kaptur kolczy|kołnierz kolczy]], a sam [[Dzwon (część hełmu)|dzwon]] hełmu uległ powiększeniu. Od XIV w. basinet wyraźnie zyskał na popularności, a jego dzwon zaczął się stopniowo rozrastać, w formę bardziej spiczastą i sięgając aż do szyi, zakrywając kark i policzki. Kolejnym krokiem ewolucyjnym było pojawienie się w jego konstrukcji ruchomego [[Nosal (część hełmu)|nosala]], od drugiej połowy XIV w. zastępowanego zamykaną [[Zasłona (część hełmu)|zasłoną]] klapową ([[Język niemiecki|niem]]. ''klappvisier''), co doprowadziło do przekształcenia basinetu w [[Przyłbica|przyłbicę]]<ref name="Kwaśniewicz">{{Cytuj |autor = Włodzimierz Kwaśniewicz |tytuł = Leksykon dawnego uzbrojenia ochronnego |data = 2005 |isbn = 83-11-10063-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |s = 10}}</ref><ref name="Gravett">{{Cytuj |autor = Christopher Gravett |tytuł = Knight: Noble Warrior of England 1200-1600 |data = 2008 |wydawca = Osprey Publishing |s = 115}}</ref>.
{{Commonscat|Bascinets}}
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
{{Hełmy}}
[[Kategoria:Hełmy]]
[[Kategoria:Wojskowość średniowiecza]]
 
[[be:Бацынет]]
[[de:Beckenhaube]]
[[en:Bascinet]]
[[fr:Bassinet (casque)]]
[[it:Bacinetto]]
[[ru:Бацинет]]
[[sv:Bacinet]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Basinet”