Harriet Brooks: Różnice pomiędzy wersjami

|imię i nazwisko = Harriet Brooks

|specjalność = fizyka jądrowa

|aktywność zawodowa = Praca zawodowa

|państwo = CAN

|data śmierci = 17 kwietnia 1933

'''Harriet Brooks''' (ur. [[2 lipca]] [[1876]], zm. [[17 kwietnia]] [[1933]]) – kanadyjska fizyczka, pionierka w dziedzinie [[Fizyka jądrowa|fizyki jądrowej]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Harriet Brooks |data = 2015-07-02 |data dostępu = 2020-01-23 |doi = 10.1063/PT.5.030999 |url = https://physicstoday.scitation.org/do/10.1063/PT.5.030999/abs/ |język = en}}</ref>. Odkryła, że w wyniku rozpadu [[Tor (pierwiastek)|toru]] powstaje inny [[pierwiastek chemiczny]] – [[Radioaktywność|radioaktywny]] [[gaz]] [[radon]]. Jako pierwsza próbowała określić jego [[Masa atomowa|ciężar atomowy]]. Odkryła także zjawisko „[[Jądro odrzutu|odrzutu atomu radioaktywnego]]”. Wyniki jej badań przyczyniły się do lepszego zrozumienia [[Radioaktywność|radioaktywności]] i budowy [[atom]]u.

W [[1894]] Brooks wstąpiła na [[Uniwersytet McGilla]]. W [[1898]] otrzymała tytuł [[Bakalaureat|bakałarza]] w dziedzinie [[Matematyka|matematyki]] i [[Fizyka|fizyki]], wraz z wieloma nagrodami i wyróżnieniami, a także stypendium na kontynuowanie studiów na poziomie [[magister]]skim.

Pod kierunkiem [[Ernest Rutherford|Ernesta Rutherforda]] studiowała [[elektryczność]] i [[magnetyzm]]. W [[1901]] obroniła pracę magisterską. Była pierwszą kobietą, która uzyskała tytuł magistra na&nbsp; Uniwersytecie McGilla. W [[1899]], jeszcze w czasie studiów, opublikowała swój pierwszy artykuł naukowy w „[[Transactions of the Canadian Section of the Royal Society]]”. Otrzymała propozycję nauczania w [[Royal Victoria College]], nowo utworzonym college’u dla kobiet, będącym filią Uniwersytetu McGilla.

Po ukończeniu studiów została asystentką Rutherforda, z którym badała zjawisko [[Radioaktywność|promieniotwórczości]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Marelene Rayner-Canham and Geoff Rayner-Canham |tytuł = HARRIETHarriet BROOKSBrooks (1876-19331876–1933): CANADA'SCanada’s FIRSTFirst WOMANWoman PHYSICISTPhysicist |czasopismo = PHYSICSPhysics INin CANADA,Canada VOL.|wolumin = 61, NO.|numer = 1 |data = January / February 2005}}</ref>. Odkryła wówczas, że gaz, który się wydziela podczas rozpadu toru, nie jest inną&nbsp; formą toru,&nbsp;lecz zupełnie innym pierwiastkiem, [[radon]]em. Wyniki badań Brooks i Rutherforda zostały opublikowane w 1901 i [[1902]] w „[[Royal Society Transactions]]” oraz w „[[Philosophical Magazine]]”<ref name=":0" />.

W 1901 wydział fizyki w [[Bryn Mawr College]] w [[Pensylwania|Pensylwanii]] zaoferował jej stypendium doktoranckie. Prowadząc badania w Bryn Mawr College zdobyła stypendium na kontynuowanie studiów&nbsp;w Europie (President'sPresident’s European Fellowship). Dzięki wstawiennictwu Rutherforda, z którym pozostawała w listownym kontakcie, [[Joseph John Thomson|J.J. Thompson]] przyjął ją do [[Laboratorium Cavendisha]] przy [[University of Cambridge|Uniwersytecie w Cambridge]]. Była pierwszą kobietą, której pozwolono&nbsp;prowadzić tam badania. Dokonała wówczas pierwszego pomiaru [[Czas połowicznego rozpadu|czasu połowicznego rozpadu]] radonu.

Po powrocie do Kanady kontynuowała badania nad promieniotwórczością, których wyniki opublikowała w [[1904]]. M.in. zaobserwowała, że nieradioaktywna płytka umieszczona w pojemniku radioaktywnym staje się radioaktywna. W ten sposób odkryła, że emisja cząstki alfa przez jądro atomowe powoduje odrzut jądra potomnego (powsta­łegopowstałego w wyniku takiego rozpadu) w przeciwnym kierunku – często z energią wystarczającą, aby uciec z powierzchni materiału i osadzić się na włożonej płycie (odkrycie tego zjawiska przypisał sobie później [[Otto Hahn]]<ref>{{Cytuj |tytuł = CWP at physics.UCLA.edu // Brooks |data = 2013-09-28 |data dostępu = 2020-01-23 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20130928090251/http://www.physics.ucla.edu/~cwp/Phase2/Brooks,_Harriet@842580299.html}}</ref>).

W [[1905]] objęła stanowisko wykładowczyni w [[Barnard College]] w [[Nowy JorkNew (ujednoznacznienie)York|Nowym Jorku]]. Gdy w następnym roku zaręczyła się z profesorem fizyki Bergenem Davisem z [[Uniwersytet Columbia|Columbia University]], spotkała się z dezaprobatą ze strony zarządu uczelni. Mimo że zerwała zaręczyny, by móc pozostać w Barnard College, nie czuła się na siłach, by kontynuować pracę.

Pod koniec [[1906]] wyjechała do [[Summerbrook]] w górach [[Adirondack]]s, by odpocząć w komunie prowadzonej przez parę [[Socjalizm|socjalistów]] Johna i Prestonię Martinów. Poznała tam [[Maksim Gorki|Maksyma Gorkiego]], jego drugą żonę i adoptowanego syna. W październiku 1906 cała grupa, łącznie z Brooks, przeniosła się na wyspę [[Capri]] we [[Włochy|Włoszech]]. Stamtąd Brooks pojechała do [[Paryż]]a i podjęła pracę w Instytucie Radowym prowadzonym przez [[Maria Skłodowska-Curie|Marię Curie]]. W tym czasie Rutherford przeprowadził się do [[Manchester]]u i zaoferował Brooks współpracę. Brooks początkowo zaakceptowała propozycję Rutherforda. Niedługo później zmieniła jednak plany i w lipcu [[1907]] wyszła w [[Londyn]]ie za mąż za Franka Pitchera.

* [[Tomasz Pospieszny]], ''Pasja i geniusz. Kobiety, które zasłużyły na Nagrodę Nobla'', Wydawnictwo Po Godzinach, Warszawa 2019, s. 141. {{ISBN|978-83-658-8670-5}}.

* Marlene F. Rayner-Canham, Geoffrey W. Rayner-Canham, ''Harriet Brooks: Pioneer Nuclear Scientist'', McGill-Queen'sQueen’s University Press, Montreal 1992, {{ISBN|9780773563186}}.