Dur brzuszny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+wikisłownik |
m źródła/przypisy |
||
Linia 26:
|MeshYear =
}}
'''Dur brzuszny''' ([[Łacina|łac.]] ''typhus abdominalis'', {{ang.|typhoid fever}}), zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym – ogólnoustrojowa [[choroba]] bakteryjna wywołana Gram-ujemnymi pałeczkami ''Salmonella enterica'', [[serotyp]] Typhi (''Salmonella'' Typhi). Wywołują ją bakterie z grupy salmonelli, które w temperaturze 60 °C giną już po kilkunastu minutach. Źródłem zakażenia może być brudna woda, nieumyte owoce, a także nieczystości zawierające w sobie pałeczki ''[[Salmonella]] ''Typhi. Charakteryzuje się [[gorączka|gorączką]] (powoli narastającą, aż do osiągnięcia ok. 40 stopni), krańcowym wyczerpaniem, [[ból brzucha|bólami brzucha]], objawami zatrucia endotoksyną ([[splątanie]]) i różową [[wysypka|wysypką]], tak zwaną „różyczką durową”, czyli rumieniową wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na [[Skóra|skórze]] [[klatka piersiowa|klatki piersiowej]] lub [[nadbrzusze|nadbrzusza]]. Tym objawom towarzyszy także [[Hepatomegalia|powiększenie wątroby]], [[splenomegalia|śledziony]] i [[Limfadenopatia|węzłów chłonnych]] [[szyja|szyi]] oraz [[zapalenie spojówek]]. Pomimo gorączki występuje względne spowolnienie pracy serca – jest to [[objaw Fageta]]<ref>{{Cytuj |autor = Mark H. Beers, Richard K. Albert, Stanisław, Filipecki |tytuł = The Merck manual : podręcznik diagnostyki i terapii |data = 2008 |data dostępu = 2022-07-30 |isbn = 978-83-60290-99-6 |wydanie = 3 wyd. pol |miejsce = Wrocław |wydawca = Elsevier Urban & Partner |s = 1902 |oclc = 297538377}}</ref>.▼
▲'''Dur brzuszny''' ([[Łacina|łac.]] ''typhus abdominalis'', {{ang.|typhoid fever}}), zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym – ogólnoustrojowa [[choroba]] bakteryjna wywołana Gram-ujemnymi pałeczkami ''Salmonella enterica'', [[serotyp]] Typhi (''Salmonella'' Typhi). Wywołują ją bakterie z grupy salmonelli, które w temperaturze 60 °C giną już po kilkunastu minutach. Źródłem zakażenia może być brudna woda, nieumyte owoce, a także nieczystości zawierające w sobie pałeczki ''[[Salmonella]] ''Typhi. Charakteryzuje się [[gorączka|gorączką]] (powoli narastającą, aż do osiągnięcia ok. 40 stopni), krańcowym wyczerpaniem, [[ból brzucha|bólami brzucha]], objawami zatrucia endotoksyną ([[splątanie]]) i różową [[wysypka|wysypką]], tak zwaną „różyczką durową”, czyli rumieniową wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na [[Skóra|skórze]] [[klatka piersiowa|klatki piersiowej]] lub [[nadbrzusze|nadbrzusza]]. Tym objawom towarzyszy także [[Hepatomegalia|powiększenie wątroby]], [[splenomegalia|śledziony]] i [[Limfadenopatia|węzłów chłonnych]] [[szyja|szyi]] oraz [[zapalenie spojówek]]. Pomimo gorączki występuje względne spowolnienie pracy serca – jest to [[objaw Fageta]].
[[Plik:Typhoid inoculation2.jpg|mały|Dr Schreiber z [[San Augustine (Teksas)|San Augustine]] podaje szczepionkę przeciw durowi brzusznemu w wiejskiej szkole w hrabstwie San Augustine w Teksasie. Kwiecień 1943]]
== Profilaktyka ==
Dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem, a także picie tylko czystej wody z pewnego źródła i unikanie kontaktu z nieczystościami skażonymi bakteriami. Bardzo ważne jest mycie rąk przed jedzeniem i po wyjściu z ubikacji, ponieważ dur brzuszny (podobnie jak np. [[czerwonka]]) należy do tzw. chorób brudnych rąk (chory na dur brzuszny wydala zarazki z kałem). Możliwe też przyjęcie szczepionki uodparniającej; odporność zyskuje się po jednej dawce na okres około 3 lat. Na rynku polskim dostępne są dwie szczepionki: ''Ty'' i ''Typhim Vi'' (szczepionka polisacharydowa)<ref>{{Cytuj |autor = Mark H. Beers, Richard K. Albert, Stanisław, Filipecki |tytuł = The Merck manual : podręcznik diagnostyki i terapii |data = 2008 |data dostępu = 2022-07-30 |isbn = 978-83-60290-99-6 |wydanie = 3 wyd. pol |miejsce = Wrocław |wydawca = Elsevier Urban & Partner |s = 1903 |oclc = 297538377}}</ref>.
[[Plik:LizzieVanZyl.jpg|thumb|240px|[[Lizzie van Zyl]] – siedmioletnia ofiara duru brzusznego na łożu śmierci w czasie [[II wojna burska|II wojny burskiej]] (1899–1902) w obozie koncentracyjnym utworzonym przez Brytyjczyków w [[Bloemfontein]] w [[Południowa Afryka|Afryce Południowej]]. Zdjęcie wykonano w maju 1901.]]
== Rozpoznanie ==
* posiew [[krew|krwi]] (warunek konieczny) oraz pomocniczo, jako podejrzenie, dodatni posiew w kierunku ''[[Salmonella]] typhi'' [[mocz]]u, [[kał]]u lub [[plwocina|plwociny]]. Objawami pomocniczymi w rozpoznaniu jest też występowanie [[niedokrwistość|niedokrwistości]], [[leukopenia|leukopenii]], [[małopłytkowość|małopłytkowości]] lub wystąpienie [[Zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego|zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Mark H. Beers, Richard K. Albert, Stanisław, Filipecki |tytuł = The Merck manual : podręcznik diagnostyki i terapii |data = 2008 |data dostępu = 2022-07-30 |isbn = 978-83-60290-99-6 |wydanie = 3 wyd. pol |miejsce = Wrocław |wydawca = Elsevier Urban & Partner |s = 1904 |oclc = 297538377}}</ref>.
== Stadia duru brzusznego ==
Linia 46 ⟶ 45:
Wymaga leczenia [[antybiotyki]]em.
Stosowane antybiotyki to: [[ampicylina]] (8 g/dobę) przez okres gorączki, a także kilka dni po jej ustąpieniu. Alternatywne antybiotyki: [[Cyprofloksacyna|ciprofloksacyna]], [[cefoperazon]]. Stosowany z powodzeniem może być również [[sulfametoksazol]] z [[Trimetoprym|trimetoprimem]] ([[kotrimoksazol]]) i [[furazolidon]]. Konieczne jest wyrównanie poziomu płynów i [[elektrolit]]ów<ref name=":0" />.
== Rokowanie ==
Linia 52 ⟶ 51:
{{commonscat|Salmonella}}
{{wikisłownik|dur brzuszny}}
Rokowanie dobre, jeżeli wcześnie leczony, przed wystąpieniem powikłań, a ogólny stan i odporność chorego przed chorobą nie jest upośledzona<ref name=":0" />.
==Przypisy==
{{Przypisy}}
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
| |||