Wersja z 17:06, 3 sie 2022 edytuj Onui2 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 20 415 edycji m drobne poprawki Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) ← poprzednia edycja		Wersja z 15:45, 10 sie 2022 edytuj anuluj edycję Alan ffm (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 85 512 edycji WP:SK+ToS+mSI+Bn, drobne redakcyjne, drobne techniczne, drobne merytoryczne następna edycja →
Linia 9: # upadkowi [[feudalizm\|państwa feudalnego]] i zniesieniu stanowości społeczeństwa, # liberalizacji (a następnie [[demokratyzacja\|demokratyzacji]]) życia społecznego. We [[Francja\|Francji]], w okresie Rewolucji, w oparciu o koncepcje [[prawo natury\|prawa natury]] uznano, iż gminy posiadają takie same prawa jak pojedynczy obywatel. Gmina zdaniem ówczesnych posiadała więc własne, przyrodzone, niezbywalne prawa, np. prawo do własności. Stanowiła -– jak uważano -– twór historycznie wcześniejszy od państwa. Mówiono, iż gminy były pierwotne w stosunku do państwa. Przyznawano więc prymat zadaniom własnym gminy przed zadaniami poruczonymi (zleconymi) przez państwo. Było to zgodne z [[prawnonaturalna teoria samorządu\|prawnonaturalną teorią samorządu]]. W okresie [[Napoleon Bonaparte\|napoleońskim]] faktycznie zniesiono administrację samorządową, pozostawiając instytucje samorządowe z nazwy, ale będące w rzeczywistości instytucjami państwowymi. Władze gminne ([[mer (urzędnik)\|merowie]]) pochodziły z nominacji, a nie z wolnych wyborów, a gminy stały się najniższym rządowym okręgiem administracyjnym ([[municypium]]). Silna centralizacja administracji cechowała [[Francja\|Francję]] do XX w. i była wzorcem dla innych państw europejskich. Natomiast w [[Prusy (państwo)\|Prusach]], w okresie reform Steina i Hardenberga wydano Ordynację miejską z listopada [[1808]] roku. Przyznano tym samym samorząd gminom miejskim. Mieszczanie uzyskali prawo samodzielnego zarządzania sprawami miasta za pośrednictwem organów samorządowych, pochodzących z wyborów. Władze samorządowe wykonywały zadania własne i zlecone, pod nadzorem państwa. Akcentowano wówczas prymat państwa nad samorządem, ponieważ to państwo powoływało samorząd do życia. Było to zgodne z [[państwowa teoria samorządu\|państwową teorią samorządu]].▼ ▲Natomiast w [[Prusy (państwo)\|Prusach]], w okresie reform Steina i Hardenberga wydano Ordynację miejską z listopada [[1808]] roku. Przyznano tym samym samorząd gminom miejskim. Mieszczanie uzyskali prawo samodzielnego zarządzania sprawami miasta za pośrednictwem organów samorządowych, pochodzących z wyborów. Władze samorządowe wykonywały zadania własne i zlecone, pod nadzorem państwa. Akcentowano wówczas prymat państwa nad samorządem, ponieważ to państwo powoływało samorząd do życia. Było to zgodne z [[państwowa teoria samorządu\|państwową teorią samorządu]]. == Charakterystyka == [[Samorząd]] rozumiany jako organizacja mieszkańców jest przymusową [[korporacja\|korporacją]] [[prawo publiczne\|prawa publicznego]] mieszkańców danego obszaru, mających wspólne interesy i potrzeby publiczne. Ustawodawca konstytucyjny i zwykły powierza samorządowi uprawnienie stanowienia [[Akt prawa miejscowego\|prawa miejscowego]] i wykonywanie znacznej części zadań z zakresu administracji lokalnej (i ewentualnie również regionalnej, jak to jest w przypadku polskiego samorządu województwa). Za niezbędny element sytuacji prawnej samorządu terytorialnego współczesnego demokratycznego [[państwo prawa\|państwa prawnego]] uważa się kontrolowanie i ochronę tego samorządu przez niezawisłe sądy (administracyjne i powszechne) oraz rozstrzyganie przez sądy administracyjne sporów między samorządem i nadzorującą administracją rządową. W większości współczesnych państw [[demokracja\|demokratycznych]] ustrój władzy lokalnej opiera się na zasadzie dualizmu, ale np. w Stanach Zjednoczonych Ameryki zamiast owego dualizmu obowiązuje znacznie większy wachlarz rozwiązań: od autonomii (mającej w szczególności postać ''home rule''<ref>{{Cytuj stronę \| url = http://definitions.uslegal.com/h/home-rule/ \| tytuł = Home Rule Law & Legal Definition \| autor = \| data = \|język = en \|data dostępu = 2009-10-16 ~~\| język = en~~}}</ref><ref>{{Cytuj stronę \| url = http://www.memun.org/public/publications/TownManPlan/home_rule.htm \| tytuł = Home Rule \| autor = \| data = \| ~~data dostępu = 2009-10-16 \|~~ archiwum = https://web.archive.org/web/20121201195724/http://www.memun.org/public/publications/TownManPlan/home_rule.htm \| zarchiwizowano = 2012-12-01 \| język = en \|data dostępu = 2009-10-16}}</ref>) po szczegółowe wyznaczanie kompetencji władz lokalnych w ustawach stanowych (''Dillon rule''). Zawsze jednak amerykański samorząd lokalny wywodzi swą legitymację z konstytucji lub ustawy stanowej, co w dużym uproszczeniu odpowiada polskiej zasadzie samorządności z tą jednak poprawką, że nie towarzyszy temu dualizm w znanej nam w Polsce postaci. Samorząd terytorialny jest najważniejszą formą [[samorząd]]ności rozumianej jako przesunięcie w obrębie administracji publicznej kompetencji do załatwiania pewnych spraw grupy która mu podlega, tj. odebranie ich scentralizowanej administracji rządowej i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której te sprawy dotyczą. Tak znaczącej roli nie odgrywają już samorząd zawodowy, akademicki, studencki, gospodarczy. Linia 44 ⟶ 43: W [[Polska\|Polsce]] samorząd terytorialny (gminny) został przywrócony w 1990 r. 1 stycznia 1999 wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny i trzy szczeble samorządu: [[gmina\|gminny]], [[Powiat (Polska)\|powiatowy]] i [[województwo\|wojewódzki]]. Obecnie w Polsce jest 16 województw, 314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu oraz 2478 gmin. W Polsce (na wzór innych ~~krajów~~państw kontynentu europejskiego) tylko część zadań lokalnych i regionalnych jest realizowana przez agendy administracji rządowej, które bezpośrednio (hierarchicznie) podlegają [[Rada Ministrów w Polsce\|Radzie Ministrów]], [[Premier]]owi bądź poszczególnym [[Minister\|ministrom]]. Zasadnicza część zadań administracyjnych, niemająca znaczenia ogólnokrajowego, jest realizowana przez samorząd terytorialny. Czynią to organy samorządowe, które są podporządkowane odpowiedniej wspólnocie lokalnej (gminnej, powiatowej) bądź regionalnej (wojewódzkiej) i które reprezentują jej interesy. == Przypisy ==▼ {{Przypisy}}▼ == Bibliografia == * Z. Niewiadomski, ''Geneza samorządu terytorialnego'', [w:] ''Słownik samorządu terytorialnego'', red. M. Chmaj, Lublin 1997. ▲== Przypisy == ▲{{Przypisy}} {{Kontrola autorytatywna}}

Samorząd terytorialny: Różnice pomiędzy wersjami