Gołota: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
Linia 2:
{{ISG|Gołota|Gołota}}
{{Inne znaczenia|staropolskiego określenia ubogiej grupy społecznej|bokser [[Andrzej Gołota]]}}
'''Gołota''', gołota szlachecka, także szlachta gołota – uboga grupa społeczna legitymująca się [[szlachta w Polsce|szlacheckim]] rodowodem, lecz nieposiadająca ziemi<ref name="encyklopedia.pwn.pl">{{encyklopedia PWN|id=3906567|tytuł=gołota szlachecka|data dostępu=2022-05-05}}</ref>. Nie płacili podatku od majątków ziemskich, ale podlegali tzw. pogłównemu generalnemu<ref>Anna Laszczuk, Szlachta województwa krakowskiego w świetle rejestrów pogłównego z 1662 roku, „Przegląd Historyczny”, nr 79/3 (1988), 425–456.</ref>.
 
W potwierdzeniu przez [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] praw [[ziemia krakowska|ziemi krakowskiej]] w 1505 roku występuje ''odartus alias hołota''. Termin ''szlachta, co zgołociała'', zapisany w uchwale [[sejm 1578|sejmu 1578]] roku oznaczałooznaczał szlachtę, która sprzedała dobra ziemskie, osiadła w miastach i żyła z [[lichwa|lichwy]].<ref>Henryk Wisner, Rzeczpospolita Wazów, t. III, Sławne państwo Wielkie Księstwo Litewskie, Warszawa 2008, s. 242.</ref>.
 
Chcąc zapewnić sobie środki do życia, gołota dawała się przekupywać [[magnat]]om i swoimi głosami pomagała im na [[sejmiki ziemskie|sejmikach ziemskich]] i [[wolna elekcja|wolnych elekcjach]]. Najwięcej takiej szlachty mieszkało na [[Mazowsze|Mazowszu]] i to właśnie ona miała olbrzymi wpływ na wybór króla, gdyż w przeciwieństwie do Litwinów czy mieszkańców Rusi mogła przybyć pod [[Warszawa|Warszawę]] nawet piechotą. Niewykształcona, rozhulana i łatwo przekupna szlachta była utrapieniem dla kraju, dlatego też na [[Sejm Czteroletni|Sejmie Czteroletnim]] została pozbawiona prawa głosu. Jej prawa były formalnie ograniczone. Szlachcic wywodzący się z gołoty nie mógł piastować urzędów, nie miał obowiązku uczestniczyć w [[pospolite ruszenie|pospolitym ruszeniu]], nie korzystał też z przywileju [[nietykalność osobista|nietykalności osobistej]]<ref name="encyklopedia.pwn.pl" />.