Wersja z 05:21, 12 paź 2022 edytuj Piotrus (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 41 557 edycji m Dodano kategorię "Generałowie" za pomocą HotCat ← poprzednia edycja		Wersja z 18:22, 20 paź 2022 edytuj anuluj edycję Kriis bis (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 8998 edycji drobne merytoryczne, źródła/przypisy Znacznik: Link do ujednoznacznienia następna edycja →
Linia 1: '''Izydor Borowski''' (ur. ok. [[1770]]/[[1776]] (?), zm. [[24 czerwca]] [[1838]]) – generał i wezyr perski,; domniemany uczestnik [[~~Insurekcja~~powstanie ~~kościuszkowska~~kościuszkowskie\|~~powstania~~powstaniu ~~kościuszkowskiego~~kościuszkowskim]], rzekomy oficer [[Legiony Polskie we Włoszech\|Legionów Polskich]]. == Życiorys == Informacje na temat pochodzenia i wczesnych lat życia Izydora Borowskiego, przed jego przybyciem do Persji, nie są pewne. Urodzony w okolicach [[Pułtusk]]a. Wziął udział w powstaniu kościuszkowskim. Do Włoch przedostał się w drugiej połowie 1797 roku. Jako oficer legionów brał udział w niesławnej [[Rewolucja haitańska\|interwencji napoleońskiej na Haiti]]<ref>{{Cytuj \|autor = Piotr Czyżewski \|tytuł = Perski wezyr i adiutant Simona Bolivara - niezwykła historia Izydora Borowskiego \|data = 2015-07-09 \|data dostępu = 2022-10-12 \|opublikowany = HISTORIA.org.pl \|url = https://historia.org.pl/2015/07/09/perski-wezyr-i-adiutant-simona-bolivara-niezwykla-historia-izydora-borowskiego/ \|język = pl-PL}}</ref><ref>Fedirko J., [https://web.archive.org/web/20170315174550/http://www2.almamater.uj.edu.pl/94/30.pdf TRAGICZNY BOHATER WYPRAWY HERACKIEJ: Generał Izydor Borowski], 2007, Alma Mater 94, s. 121 – 125.</ref>. Wątpiąc w sens tej interwencji w 1803 wstąpił w szeregi "[[Bracia Wybrzeża\|Braci Wybrzeża]]" (''Les Frères de la côte'') – organizacji zrzeszającej [[korsarz]]y i [[bukanier]]ów walczących na Morzu Karaibskim przeciwko Hiszpanom. W 1806 przyłączył się do oddziału gen. F. Mirandy, w 1810 poznał [[Simón Bolívar\|Simóna Bolívara]] został jego adiutantem i generałem, biorąc udział w wojnie wyzwoleńczej ludów Ameryki Południowej. Szczególnie się zasłużył dla Kolumbii i Wenezueli: w 1819 w randze generała dowodził wyprawą forsującą Andy, miał znaczący udział w zwycięskiej bitwie z Hiszpanami [[Bitwa nad rzeką Boyacá\|nad Boyacá]] (7 sierpnia tego roku). Wg niektórych urodził się w [[Warszawa\|Warszawie]], miał być synem księcia Radziwiłła (nie wiadomo którego) i Żydówki, po wyjeździe z Polski wyjechał do Ameryki Północnej, potem trafił do Ameryki Południowej, gdzie służył pod dowództwem [[Simón Bolívar\|Simóna Bolívara]], następnie znalazł się w Egipcie, gdzie dawał lekcje angielskiego i matematyki samemu [[Muhammad Ali (pasza)\|Muhammadowi Aliemu]], władcy tego kraju<ref>{{Cytuj stronę \| url = https://www.jewishencyclopedia.com/articles/3582-borowski-isidor \| tytuł = BOROWSKI, ISIDOR \| nazwisko = Rosenthal \| imię = Herman \| nazwisko2 = Wiernik \| imię2 = Peter \| opublikowany = jewishencyclopedia.com \| język = en \| data dostępu = 2022-10-19}}</ref>. Przybył do Persji około 1821, uzyskał nominację na [[emir]]a, z czasem na [[wezyr]]a i dowódcę wojsk operujących przeciwko [[Afgani\|Afganom]] i emiratom arabskim. Zreorganizował armię perską na wzór francuski. Brał udział w wojnie z [[Turkmeni\|Turkmenami]] w 1838 r. Poległ jako dowódca wojsk oblegających twierdzę [[Herat]]. Pochowano go w [[Isfahan]]ie; uznawany jest za bohatera narodowego Persji.▼ Inni podają, że urodził się ok. 1770 w [[Wilno\|Wilnie]], mógł być bratem poety [[Leon Borowski\|Leona Borowskiego]] (choć polskie źródła to wykluczają<ref>{{Cytuj książkę \| tytuł = Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski \| wydawca = Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne \| miejsce = Warszawa \| data = 2000 \| strony = 95 \| isbn = 83-02-075223-X\| tom = 1 \| rozdział = Borowski Leon \| imię r = Elżbieta \| nazwisko r = Aleksandrowska}}</ref>), po rozbiorach Polski wyjechał do Anglii, potem służył w Południowej Afryce i w Indiach<ref>{{Cytuj stronę \| url = https://iranicaonline.org/articles/borowsky-isidore \| tytuł = BOROWSKY, ISIDORE \| data = 2002-07-20 \| opublikowany = Encyclopaedia Iranica \| język = en \| data dostępu = 2022-10-19}}</ref>. Z kolei, według polskich autorów Borowski urodził się w 1776, w rodzinie szlacheckiej, w okolicach [[Pułtusk]]a, brał udział w powstaniu kościuszkowskim, po jego upadku wstąpił w szeregi walczących we Włoszech [[Legiony Polskie we Włoszech\|Legionów]] gen. [[Jan Henryk Dąbrowski\|Dąbrowskiego]] i otrzymał [[oficer]]ski awans, walczył również na [[Haiti (wyspa)\|San Domingo]], gdzie wybuchło antyfrancuskie powstanie byłych niewolników. Tam ponoć porzucił służbę wojskową i przystąpił do powstańców, a następnie przyłączył się do korsarskiego "Bractwa Wybrzeża"; w 1806 miał się przyłączyć się do oddziału gen. F. Mirandy, w 1810 poznał Simóna Bolívara i został jego adiutantem oraz generałem, biorąc udział w wojnie wyzwoleńczej ludów Ameryki Południowej; dowodził wyprawą forsującą Andy i miał znaczący udział w zwycięskiej bitwie z Hiszpanami [[Bitwa nad rzeką Boyacá\|nad Boyacá]] (7 sierpnia tego roku)<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Sulewski \| imię = Wojciech \| tytuł = Konterfekty dziwnych Polaków \| wydawca = Iskry \| miejsce = Warszawa \| data = 1973 \| strony = 30-41}}</ref><ref>{{Cytuj \|autor = Piotr Czyżewski \|tytuł = Perski wezyr i adiutant Simona Bolivara - niezwykła historia Izydora Borowskiego \|data = 2015-07-09 \|data dostępu = 2022-10-12 \|opublikowany = HISTORIA.org.pl \|url = https://historia.org.pl/2015/07/09/perski-wezyr-i-adiutant-simona-bolivara-niezwykla-historia-izydora-borowskiego/ \|język = pl-PL}}</ref><ref>Fedirko J., [https://web.archive.org/web/20170315174550/http://www2.almamater.uj.edu.pl/94/30.pdf TRAGICZNY BOHATER WYPRAWY HERACKIEJ: Generał Izydor Borowski], 2007, Alma Mater 94, s. 121 – 125.</ref>. ▲Przybył do Persji około 1821, uzyskał nominację na [[emir]]a, z czasem na [[wezyr]]a i dowódcę wojsk operujących przeciwko [[Afgani\|Afganom]] i emiratom arabskim. Zreorganizował armię perską na wzór francuski. Brał udział w wojnie z [[Turkmeni\|Turkmenami]] w 1838 r. Poległ jako dowódca wojsk oblegających twierdzę [[Herat]]. Pochowano go w [[Isfahan]]ie; uznawany jest za bohatera narodowego Persji. Jego syn, [[Antoni Borowski (generał)\|Antoni Borowski]] (1803–1858), również w 1821 znalazł się w Persji i jak ojciec, został oficerem jej armii. W 1850 odznaczył się w walkach przeciwko Afganom, uwieńczonych zdobyciem twierdzy Herat – uzyskał wtedy stopień generała. ==Kontrowersje== Według niektórych źródeł mógł być bratem [[Leon Borowski (krytyk literacki)\|Leona Borowskiego]].<ref>{{Cytuj\|autor=electricpulp.com\|tytuł=BOROWSKY, ISIDORE – Encyclopaedia Iranica\|data dostępu=2017-03-16\|opublikowany=www.iranicaonline.org\|url=http://www.iranicaonline.org/articles/borowsky-isidore\|język=en}}</ref> Informacji o służbie Borowskiego w Legionach Polskich gen. Dąbrowskiego przeczą prace historyka [[Jan Pachoński\|Jana Pachońskiego]], autora czterotomowego dzieła ''"Legiony Polskie 1794-1807. Prawda i legenda"'' oraz słownika biograficznego oficerów Legionów<ref>{{Cytuj książkę \|nazwisko = Pachoński \|imię = Jan \|tytuł = Oficerowie Legionów Polskich 1796-1807 \|wydawca = Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego \|miejsce = Kraków \|data = 1998-2003 \|strony = 27 \|isbn = 83-7188-003-0 \|tom = 2 \|tytuł tomu = Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807}}</ref>. Historyk ten w ogóle nie wspomina o Izydorze Borowskim, ani o żadnych innym oficerze o takim nazwisku, którego losy byłyby podobne do życiorysu Izydora Borowskiego. Biogramu Izydora Borowskiego nie zawiera również „Słownik podróżników polskich” Wacława i Tadeusza Słabczyńskich, ani „Polski Słownik Biograficzny”. == Źródła ==▼ * [http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2016-t23-n1_(53)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2016-t23-n1_(53)-s365-443/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2016-t23-n1_(53)-s365-443.pdf Zbigniew Judycki "Mazowszanie w świecie, część III" Niepodległość i Pamięć 23/1 (53), 365-443, 2016]▼ Informacji o pobycie Borowskiego w Ameryce Płd. i jego udziale w walkach przeciwko Hiszpanom nie potwierdzają hiszpańskojęzyczne źródła. == Przypisy == {{Przypisy}} ▲== Źródła == ▲* [http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2016-t23-n1_(53)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2016-t23-n1_(53)-s365-443/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2016-t23-n1_(53)-s365-443.pdf Zbigniew Judycki "Mazowszanie w świecie, część III" Niepodległość i Pamięć 23/1 (53), 365-443, 2016] {{SORTUJ:Borowski, Izydor}} ~~[[Kategoria:Oficerowie Legionów Polskich 1797–1807]]~~ [[Kategoria:Polacy w Ameryce Łacińskiej 1795–1918]] [[Kategoria:Polacy – wojskowi armii obcych]] [[Kategoria:Pochowani w Teheranie]] [[Kategoria:Powstańcy kościuszkowscy]] ~~[[Kategoria:Urodzeni w 1776]]~~ [[Kategoria:Zmarli w 1838]] [[Kategoria:Generałowie]]

Izydor Borowski: Różnice pomiędzy wersjami