Izydor Borowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Życiorys: drobne redakcyjne
drobne merytoryczne
Linia 1:
'''Izydor Borowski''' (ur. ok. [[1770]]/[[1776]] (?), zm. [[24 czerwca]] [[1838]]) – generał i wezyr perski; domniemany uczestnik [[powstanie kościuszkowskie|powstaniu kościuszkowskim]] (?), rzekomy oficer [[Legiony Polskie we Włoszech|Legionów Polskich]].
 
== Domniemany życiorys ==
Informacje na temat pochodzenia i wczesnych lat życia Izydora Borowskiego, przed jego przybyciem do [[Iran|Persji]], są sprzeczne i niepewne.
 
Według jednych źródeł urodził się w [[Warszawa|Warszawie]], miał być synem księcia Radziwiłła (nie wiadomo którego) i Żydówki, po wyjeździe z Polski wyjechał do Ameryki Północnej, potem trafił do Ameryki Południowej, gdzie służył pod dowództwem [[Simón Bolívar|Simóna Bolívara]], następnie znalazł się w Egipcie, gdzie dawał lekcje angielskiego i matematyki samemu [[Muhammad Ali (pasza)|Muhammadowi Aliemu]], władcy tego kraju<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.jewishencyclopedia.com/articles/3582-borowski-isidor | tytuł = BOROWSKI, ISIDOR | nazwisko = Rosenthal | imię = Herman | nazwisko2 = Wiernik | imię2 = Peter | opublikowany = jewishencyclopedia.com | język = en | data dostępu = 2022-10-19}}</ref>.
Linia 8:
Inne źródła podają, że urodził się ok. 1770 w [[Wilno|Wilnie]], mógł być bratem poety [[Leon Borowski|Leona Borowskiego]] (choć polskie źródła to wykluczają<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski | wydawca = Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne | miejsce = Warszawa | data = 2000 | strony = 95 | isbn = 83-02-075223-X| tom = 1 | rozdział = Borowski Leon | imię r = Elżbieta | nazwisko r = Aleksandrowska}}</ref>), po rozbiorach Polski wyjechał do Anglii, potem służył w Południowej Afryce i w Indiach<ref>{{Cytuj stronę | url = https://iranicaonline.org/articles/borowsky-isidore | tytuł = BOROWSKY, ISIDORE | data = 2002-07-20 | opublikowany = Encyclopaedia Iranica | język = en | data dostępu = 2022-10-19}}</ref>.
 
Z kolei, według polskich autorów (m.in. Janusz Fedirko), któryktórzy bezkrytycznie powtarzają informacje podane w książce Wojciecha Sulewskiego ''Konterfekty dziwnych Polaków'', Izydor Borowski urodził się w 1776, w rodzinie szlacheckiej, w okolicach [[Pułtusk]]a, brał udział w powstaniu kościuszkowskim, po jego upadku wstąpił w szeregi walczących we Włoszech [[Legiony Polskie we Włoszech|Legionów]] gen. [[Jan Henryk Dąbrowski|Dąbrowskiego]] i otrzymał [[oficer]]ski awans, walczył również na [[Haiti (wyspa)|San Domingo]], gdzie wybuchło antyfrancuskie powstanie byłych niewolników. Tam ponoć porzucił służbę wojskową i przystąpił do powstańców, a następnie przyłączył się do korsarskiego "Bractwa Wybrzeża"; w 1806 miał się przyłączyć się do oddziału gen. [[Francisco de Miranda|Francisco de Mirandy]], w 1810 poznał Simóna Bolívara i został jego adiutantem oraz generałem, biorąc udział w wojnie wyzwoleńczej ludów Ameryki Południowej; dowodził wyprawą forsującą Andy i miał znaczący udział w zwycięskiej bitwie z Hiszpanami [[Bitwa nad rzeką Boyacá|nad Boyacá]] (7 sierpnia 1819)<ref>Fedirko J., [https://web.archive.org/web/20170315174550/http://www2.almamater.uj.edu.pl/94/30.pdf TRAGICZNY BOHATER WYPRAWY HERACKIEJ: Generał Izydor Borowski], 2007, Alma Mater 94, s. 121 – 125.</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Sulewski | imię = Wojciech | tytuł = Konterfekty dziwnych Polaków | wydawca = Iskry | miejsce = Warszawa | data = 1973 | strony = 30-41}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Piotr Czyżewski |tytuł = Perski wezyr i adiutant Simona Bolivara - niezwykła historia Izydora Borowskiego |data = 2015-07-09 |data dostępu = 2022-10-12 |opublikowany = HISTORIA.org.pl |url = https://historia.org.pl/2015/07/09/perski-wezyr-i-adiutant-simona-bolivara-niezwykla-historia-izydora-borowskiego/ |język = pl-PL}}</ref>.
 
PrzybyłBorowski miał przybyć do Persji około 1821 roku, tam uzyskał nominację na [[emir]]a, z czasem na [[wezyr]]a i dowódcę wojsk operujących przeciwko [[Afgani|Afganom]] i emiratom arabskim. Zreorganizował armię perską na wzór francuski. Brał udział w wojnie z [[Turkmeni|Turkmenami]] w 1838. Poległ jako dowódca wojsk oblegających twierdzę [[Herat]]. Pochowano go w [[Isfahan]]ie; uznawany jest za bohatera narodowego Persji.
 
Jego syn, [[Antoni Borowski (generał)|Antoni Borowski]] (1803–1858), równieżktóry z ojcem w 1821 znalazł się w Persji, i jak ojciec,także został oficerem jej armii. W 1850 odznaczył się w walkach przeciwko Afganom, uwieńczonych zdobyciem twierdzy Herat i uzyskał wtedy stopień generała.
 
==Kontrowersje==
Informacjom o służbie Izydora Borowskiego w Legionach Polskich przeczą prace historyka [[Jan Pachoński|Jana Pachońskiego]], autora czterotomowego dzieła
''"Legiony Polskie 1794-1807. Prawda i legenda"'' oraz [[Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796–1807|słownika biograficznego oficerów Legionów]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Pachoński |imię = Jan |tytuł = Oficerowie Legionów Polskich 1796-1807 |wydawca = Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego |miejsce = Kraków |data = 1998-2003 |isbn = 83-7188-003-0 |tom = 2 |tytuł tomu = Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807}}</ref>. Historyk ten w ogóle nie wspomina o Izydorze Borowskim, ani o żadnym innym oficerze o takim lub podobnym nazwisku, którego losy byłyby podobne do życiorysu IzydoraI. Borowskiego.
 
Biogramu I.Izydora Borowskiego nie zawiera również ''"Słownik podróżników polskich"'' Wacława i Tadeusza Słabczyńskich, ani ''"Polski Słownik Biograficzny"''.
 
Postaci Izydora Borowskiego nie wspominawymienia czeski historyk {{Link-interwiki|pl=Jan Klima|lang=cs|tam=Jan Klíma|tekst=Jan Klíma}}, autor biografii Simóna Bolívara (wyd. polskie ''"Simón Bolívar"'' (Wydawnictwo Śląsk, 1988)., Informacjiani obrytyjski pobyciehistoryk Borowskiego[[Robert wHarvey]], Ameryceautor Płdksiążki ''Libertadores. iBohaterowie jegoAmeryki udzialeŁacińskiej'' w(Wydawnictwo walkachW.A.B., przeciwko2004), Hiszpanomprzedstawiającej niebiogramy potwierdzająm.in. hiszpańskojęzyczneF. źródłade Mirandy oraz S. Bolívara.
 
Informacji o pobycie Borowskiego w Ameryce Płd. i jego udziale w walkach przeciwko Hiszpanom nie potwierdzają też dostępne internetowe źródła hiszpańskojęzyczne.
 
== Przypisy ==