Zwierzę stałocieplne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
przeniesienie refów na koniec, źródła/przypisy, drobne merytoryczne, WP:SK+mSI+ToS+Bn
drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Zwierzę stałocieplne''', inaczej: ciepłokrwiste<ref name="EAB" />, endotermiczne<ref name="EAB" />, {{fakt|data=2023-01|homotermiczne ([[Język grecki|gr.]] ''homos'' ‘taki sam’, ‘równy’)}}, homojotermiczne<ref name="EAB" /> (gr. ''homoios'' ‘podobny’) – [[zwierzęta|zwierzę]], którego temperatura (zwana też [[Ciepłota ciała|ciepłotą ciała]]) jest względnie stała i w znacznym stopniu niezależna od temperatury otoczenia, a jej dobowe wahania nie są większe od kilku stopni. Zwierzęta te zwykle utrzymują wysoką temperaturę ciała<ref name="EAB" /><ref name="SN" /> (np. [[ssaki]] ok. 37 [[Skala Celsjusza|°C]], ptaki ok. 40 °C)<ref name="EAB" /> i wykazują aktywność zarówno przy niskich, jak i wysokich temperaturach otoczenia (w przeciwieństwie do [[Zwierzę zmiennocieplne|zwierząt zmiennocieplnych]])<ref name="EAB" /><ref name="SN" />.
 
To tradycyjne pojęcie jest przykładem [[takson polifiletyczny|taksonu polifiletycznego]] i jako takie jest silnie ugruntowane w literaturze, lecz z drugiej strony nieścisłe, a czasami mylące – od przytoczonej wyżej definicji są bowiem wyjątki<ref name="SN" />. Do zwierząt stałocieplnych zalicza się [[ssaki]] i [[ptaki]] (choć niektóre gatunki rodzą się zmiennocieplne i dopiero z wiekiem stają się stałocieplne<ref name="WielkieDinozaury" />). {{fakt|data=2023-01|Obecnie wiadomo, że stałocieplne były również [[pterozaury]] i przynajmniej niektóre [[dinozaury]] (zwłaszcza [[teropody]])}}. Wśród niektórych [[ryby|ryb]] polujących na dużej głębokości występują mechanizmy, pozwalające na utrzymywanie podwyższonej temperatury niektórych części ciała, poprzez kierowanie do nich krwi ogrzanej w pracujących mięśniach. Jedyną rybą, u której stwierdzono utrzymywanie podwyższonej temperatury całego ciała (wyższej o 5 °C od otoczenia), jest [[strojnik]]<ref name="NG" /><ref name="warm fish" />.