Sampling (archeologia)

Sampling, sampling probabilistyczny - w archeologii, jedna z technik prowadzenia badań powierzchniowych. Przedmiotem badań są fragmenty interesującego nas rejonu na których prowadzi się szczegółowe badania. W przypadku kiedy zachodzi konieczność szybkiego przeprowadzenia badań i równocześnie brakuje środków finansowych lub czasu, archeolodzy decydują się na zastosowanie tego rodzaju badań.

Jest to jedna z niedestrukcyjnych metod w archeologii. Sampling, a właściwie sampling probabilistyczny, zakłada zastosowanie metod statystycznych (teorii prawdopodobieństwa). Uzyskane wyniki są podstawą do wyciągnięcia ogólnych wniosków na temat całego objętego badaniami rejonu. Wyróżniamy kilka rodzajów metod samplingu probabilistycznego:

• Prosta próba losowa - jest to najprostsza metoda samplingu. Na początku wyznaczamy granice badanego rejonu lub stanowiska. Należy określić jaka część terenu zostanie poddana badaniu i dobrać rozmiary poszczególnych kwadratów, które staną się jednostką dalszych badań. Następnie mapa zostaje podzielona na numerowaną siatkę, zgodnie z wielkością kwadratów. Ostatnia czynność przed badaniami to losowy wybór obszarów, które będą badane szczegółowo. Wadą prostej próby losowej jest możliwość nierównomiernego rozkładu kwadratów w niektórych rejonach mogą wystąpić ich skupiska, podczas gdy inne pozostaną puste.

• Warstwowa próba losowa - badany obszar dzielony jest na strefy (np pola orne, las itd), a opisana powyżej procedura wyboru losowego przebiega w obrębie stref z tym, że ilość kwadratów w poszczególnych strefach jest proporcjonalna do ich powierzchni. Zakładając, że pola orne zajmują 30% terenu, powinno się na nich znaleźć 30% ogólnej liczby kwadratów.

• Próba systematyczna - W tym przypadku kwadraty przeznaczone do prospekcji są rozmieszczone równomiernie w obrębie siatki. Wadą próby systematycznej jest możliwość znalezienia lub pominięcia wszystkich śladów, które kiedyś też zostały równomiernie rozmieszczone, a uzyskane dane zafałszują obraz przy próbach generalizacji rezultatów.

• Warstwowa, systematyczna próba nieliniowa - jest kombinacją poprzednio omówionych metod. Pozwala uniknąć niebezpieczeństw wynikających z zastosowania próby systematycznej. Przykładem jej zastosowania może być podzielenie powierzchni stanowiska na bloki, czyli strefy złożone z kilku kwadratów a następnie wybór do dalszych badań, drogą losową jednego kwadratu z każdego bloku.

Sampling w archeologii jest metodą kontrowersyjną. Daje dobre rezultaty w przypadku szacowania liczby stanowisk. Nie sprawdza się natomiast w przypadku prób rekonstrukcji sieci osadniczej. Zastosowanie tej techniki grozi również pominięciem wielu stanowisk. Przykładem zastosowania samplingu na dużą skalę, są badania brytyjskich archeologów na greckiej wyspie Melos

Bibliografia

• Dorota Ławecka "Wstęp do archeologii", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2003