Krzysztof I: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kriis (dyskusja | edycje)
wikizacja, poprawa linków
Linia 1:
'''Krzysztof I''' ([[1219]] - [[29 maja]] [[1259]]), [[władcy Danii|król]] [[Dania|Danii]] w latach [[1252]] - [[1259]], syn [[Waldemar II Zwycięski|Waldemara II Zwycięskiego]], brat poprzednich królów [[Abel (król duński)|Abla]] i [[Eryk IV Denar od pługa|Eryka IV]] zwanego ''Denarem od pługa''.
 
Na podstawie testamentu ojca objął władzę nad [[Lolland]]em i Falsterem, wspólnie z bratem Ablem walczył przeciwko Erykowi IV. Abel w [[1250]] r. został królem [[Dania|Danii]]. Na następcę króla Abla wyznaczony był jego syn Waldemar (zm. 1257). Jednak w momencie śmierci Abla w [[1252]] r. trzynastoletni wówczas Waldemar nie był obecny w Danii - w drodze powrotnej ze swoich studiów w [[Paryż]]u został porwany dla okupu, przebywając w niewoli biskupa [[Kolonia (miasto)|Kolonii]]. W tej sytuacji na tron wstąpił Krzysztof I. By utwierdzić swą władzę Krzysztof oskarżył Abla o zamordowanie króla Eryka IV, doprowadzając do pozbawienia tronu Waldemara i pozostałych małoletnich synów Abla.
 
Panowanie Krzysztofa I nie rozpoczęło się szczęśliwie - niemal natychmiast po jego koronacji Dania została zaatakowana od południa przez popierających młodego Waldemara [[Holsztyn|holsztyńskich]] hrabiów. Korzystając z tego ataku i z ogólnego osłabienia ówczesnej Danii, do ataku przyłączył się [[Władcy Norwegii|król norweski]] [[Haakon IV Stary]]. Opanowanie sytuacji drogo kosztowało Krzysztofa: musiał on ustanowić południową [[Półwysep Jutlandzki|Jutlandię]], (czyli późniejszy [[Szlezwik]]) samodzielnym hrabstwem zarządzanym przez Waldemara (choć nadal w granicach Danii). Sytuacja ta ciążyła nad historią Danii przez siedemset lat; jej skutki są odczuwalne do dziś. Po zawarciu porozumienia z Waldemarem Krzysztof porządkował sprawy swego królestwa, dążąc do centralizacji i wzmocnienia władzy królewskiej i utrzymanie dobrych stosunków ze Szwecją i Norwegią. Za panowania króla ukształtował się ostatecznie parlament duński („Danehof”). Przez cały okres swojego panowania Krzysztof I był w konflikcie z kościołem duńskim i papieżem. Na okres rządów króla przypada konflikt z arcybiskupem [[Lund]]u Jakubem Erlandsenem, który walczył o poszerzenie przywilejów i immunitetów Kościoła. Na synodzie w Vejle abp Jakub wymusił prawa, które pozwalały obłożyć królestwo Danii [[interdykt|interdyktem]] w razie poszkodowania któregokolwiek z biskupów. W 1259 r. król uwięził arcybiskupa, co spowodowało obłożenie królestwa interdyktem, ale większość biskupów stanęła po stronie króla. Jednakże pozostali biskupi wezwali na pomoc wojska księcia [[Rugia|Rugii]] Jaromira II i księcia Eryka, syna króla Abla. Najeźdźcy pokonali wojska królewskie, zdobyli Kopenhagę i Bornholm. Podczas przygotowań do odparcia ataku król Krzysztof zmarł w wieku czterdziestu lat w tajemniczych okolicznościach 29 maja 1259 roku w [[Ribe]]. Według plotek przyczyną śmierci była trucizna w winie mszalnym.
Panowanie Krzysztofa I nie rozpoczęło się szczęśliwie - niemal natychmiast po jego koronacji Dania została zaatakowana od południa przez popierających młodego Waldemara [[Holsztyn|holsztyńskich]] hrabiów. Korzystając z tego ataku i z ogólnego osłabienia ówczesnej Danii, do ataku przyłączył się [[Władcy Norwegii|król norweski]] [[Haakon IV Stary]]. Opanowanie sytuacji drogo kosztowało Krzysztofa: musiał on ustanowić południową [[Półwysep Jutlandzki|Jutlandię]], (czyli późniejszy [[Szlezwik]]) samodzielnym hrabstwem zarządzanym przez Waldemara (choć nadal w granicach Danii). Sytuacja ta ciążyła nad historią Danii przez kolejne siedemset lat, a jej skutki są odczuwalne do dziś.
 
Panowanie Krzysztofa I nie rozpoczęło się szczęśliwie - niemal natychmiast po jego koronacji Dania została zaatakowana od południa przez popierających młodego Waldemara [[Holsztyn|holsztyńskich]] hrabiów. Korzystając z tego ataku i z ogólnego osłabienia ówczesnej Danii, do ataku przyłączył się [[Władcy Norwegii|król norweski]] [[Haakon IV Stary]]. Opanowanie sytuacji drogo kosztowało Krzysztofa: musiał on ustanowić południową [[Półwysep Jutlandzki|Jutlandię]], (czyli późniejszy [[Szlezwik]]) samodzielnym hrabstwem zarządzanym przez Waldemara (choć nadal w granicach Danii). Sytuacja ta ciążyła nad historią Danii przez siedemset lat; jej skutki są odczuwalne do dziś. Po zawarciu porozumienia z Waldemarem Krzysztof I porządkował sprawy swego królestwa, dążąc do centralizacji i wzmocnienia władzy królewskiej i utrzymanie dobrych stosunków ze Szwecją i Norwegią. Za panowania króla ukształtował się ostatecznie parlament duński („Danehof”''Danehof''). Przez cały okres swojego panowania Krzysztof I był w konflikcie z kościołem duńskim i papieżem. Na okres rządów króla przypada konflikt z arcybiskupem[[arcybiskup]]em [[Lund]]u Jakubem Erlandsenem, który walczył o poszerzenie przywilejów i immunitetów[[immunitet]]ów Kościoła. Na synodzie w Vejle abp Jakub wymusił prawa, które pozwalały obłożyć królestwo Danii [[interdykt|interdyktem]]em w razie poszkodowania któregokolwiek z biskupów. W [[1259]] r. król uwięził arcybiskupa, co spowodowało obłożenie królestwa interdyktem, ale większość biskupów stanęła po stronie króla. Jednakże pozostali biskupi wezwali na pomoc wojska księcia [[Rugia|Rugii]] [[Jaromira II]] i księcia Eryka, syna króla Abla. Najeźdźcy pokonali wojska królewskie, zdobyli [[Kopenhaga|Kopenhagę]] i [[Bornholm]]. Podczas przygotowań do odparcia ataku król Krzysztof zmarł w wieku czterdziestu lat w tajemniczych okolicznościach [[29 maja]] [[1259]] rokur. w [[Ribe]]. Według plotek przyczyną śmierci była trucizna w winie mszalnym.
 
Żoną Krzysztofa I była [[Małgorzata Sambiria]], córka [[Sambor II Tczewski|Sambora II]] księcia [[Tczew|tczewskiego]]. Mieli sześcioro dzieci: synów [[Eryk Glipping|Eryka V Glippinga]] (następcę Krzysztofa na tronie), Waldemara, Nielsa oraz córki Matyldę, Małgorzatę i Ingeborgę.