Spiskie Podgrodzie

miasto w Słowacji
To jest wersja przejrzana, która została oznaczona 22 kwi 2024. Na przejrzenie oczekują zmiany w szablonach lub plikach, które są zawarte na tej stronie.

Spiskie Podgrodzie[6], dawniej Podegrodzie Spiskie (słow. Spišské Podhradie, niem. Kirchdorf, węg. Szepesváralja) – słowackie miasto w powiecie Lewocza. Po raz pierwszy wzmiankowane w 1249, prawa miejskie otrzymało w roku 1271. W latach 1412–1769 wchodziło w skład starostwa spiskiego.

Spiskie Podgrodzie
Spišské Podhradie
Ilustracja
Centrum miasta z widokiem na zamek. Po prawej kościół ewangelicki
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 preszowski

Powiat

Lewocza

Region

Spisz

Burmistrz

Michal Kapusta[1]

Powierzchnia

24,94[2] km²

Wysokość

448[3] m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


3 754[4]
151,12[5] os./km²

Nr kierunkowy

+421 53[3]

Kod pocztowy

053 04[3]

Tablice rejestracyjne

LE

Położenie na mapie kraju preszowskiego
Mapa konturowa kraju preszowskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Spiskie Podgrodzie”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Spiskie Podgrodzie”
Ziemia48°59′56″N 20°45′11″E/48,998889 20,753056
Strona internetowa
Widok na miasto z Zamku Spiskiego

Jak wskazuje nazwa, było osadą na podgrodziu Zamku Spiskiego, w następnych wiekach rozwijało się niezależnie od niego. Pohradie jest najstarszą osadą niemiecką na Spiszu, założoną przez Sasów w XII wieku za panowania Gejzy II. Do ok. 1133 kasztelania spiska miała być posagiem Judyty, córki Bolesława Krzywoustego. W średniowieczu słynęło z cechów rzemieślników, zwłaszcza sukienników i rzeźników, a w późniejszym okresie także szewców. Od 1456 miało prawo do urządzania targów, które odbywały się w czwartki aż do XX wieku. W 1667 odnotowano w mieście 16 cechów, a wyroby ze Spiskiego Podgrodzia był znane na całym Spiszu i w okolicznych krajach.

Od 1894 miasto zyskało połączenie z miejscowością Spiskie Włochy, a przez to z Koleją Koszycko-Bogumińską. Ponieważ jednak linia do Spiskiego Podgrodzia była linią boczną, teren ten ominęła industrializacja.

Kiedyś w Spiskim Podgrodziu mieszkali liczni Niemcy (jeszcze w 1921 ok. 15%) oraz Żydzi. Obie narodowości posiadały własne świątynie i szkoły. Obecnie najliczniejsza mniejszość to Romowie.

Od 1948 w skład miejscowości wchodzi również Spiska Kapituła (Spišská Kapitula) – dawniej osobna miejscowość, nazywana „słowackim Watykanem” – siedziba biskupa Spiszu.

Wraz z Zamkiem Spiskim, Spiską Kapitułą, miejscowością Levoča i kościołem Ducha Świętego w pobliskiej miejscowości Żehra od 1993 znajduje się na liście dziedzictwa UNESCO (wpisane jako Levoča, Spišský Hrad i okoliczne zabytki).

Zabytki

edytuj
  • rynek z XVI-wiecznym ratuszem i barokowym słupem maryjnym,
  • klasycystyczny kościół katolicki Narodzenia NMP, wzniesiony na ruinach kościoła gotyckiego, z którego ocalałą wieża i portal wejściowy,
  • klasycystyczny kościół ewangelicki,
  • synagoga,
  • zabytki Spiskiej Kapituły.

Przypisy

edytuj
  1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
  2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 24,94S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
  3. a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
  5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
  6. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 266. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

Linki zewnętrzne

edytuj