Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora (niem. Silberner Bär/Bester Darsteller) – nagroda przyznawana corocznie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w latach 1956–2020 dla najlepszej roli męskiej spośród filmów konkursu głównego. Laureata nagrody wybierało międzynarodowe jury konkursu głównego[1]. W krótkim okresie lat 1969–1970 oraz 1973–1974 nagroda nie była przyznawana.

Organizatorzy festiwalu zdecydowali się od 2021 zastąpić nagrodę dla najlepszego aktora i aktorki wyróżnieniami za najlepszą rolę główną oraz drugoplanową po to, by nie różnicować wykonawców ze względu na ich płeć[2]. Berlinale było pierwszym międzynarodowym festiwalem, który zdecydował się na taki równościowy i neutralny płciowo krok[3].

Statystyki

edytuj
 
Sidney Poitier, jeden z czterech dwukrotnych laureatów nagrody.
 
Andrzej Seweryn, jedyny polski laureat Srebrnego Niedźwiedzia – za rolę w filmie Dyrygent (1980).
 
Leonardo DiCaprio, zdobywca Srebrnego Niedźwiedzia za rolę w filmie Romeo i Julia (1996).
 
Liao Fan ze Srebrnym Niedźwiedziem za rolę w filmie Czarny węgiel, kruchy lód (2014).
 
Anthony Bajon ze Srebrnym Niedźwiedziem za rolę w filmie Modlitwa (2018).

Najczęściej nagradzane były role aktorów amerykańskich (19 wyróżnień) i francuskich (7). W jednym przypadku jury przyznało nagrodę dla aktorskiego kolektywu (od trzech aktorów wzwyż) – dotyczyło to irańskiego filmu Rozstanie (2011, czterech nagrodzonych aktorów)[4].

Czterem aktorom udało się zdobyć Srebrnego Niedźwiedzia dwukrotnie. W kolejności chronologicznej byli to:

Pierwszym czarnoskórym laureatem był amerykański aktor Sidney Poitier (1958). Najmłodszym zdobywcą nagrody był Amerykanin Lou Taylor Pucci – miał skończonych zaledwie 19 lat. Najstarszym laureatem był 78-letni Anglik Tom Courtenay (2015)[5].

Amerykanie Jack Lemmon i Sean Penn to jedyni aktorzy, którzy zdobyli nagrody aktorskie na wszystkich trzech najważniejszych europejskich festiwalach filmowych: Puchar Volpiego na MFF w Wenecji, nagrodę dla najlepszego aktora na MFF w Cannes oraz Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie. Cztery role nagrodzone w Berlinie przyniosły ich laureatom również Oscara dla najlepszego aktora pierwszo- lub drugoplanowego (Sidney Poitier, Lee Marvin, Tom Hanks i Benicio del Toro).

Jedynym polskim zdobywcą nagrody był Andrzej Seweryn (1980)[6].

Laureaci Srebrnego Niedźwiedzia

edytuj
Rok Aktor Tytuł polski Tytuł oryginalny
1956   Burt Lancaster Trapez Trapeze
1957   Pedro Infante Tizoc Tizoc
1958   Sidney Poitier Ucieczka w kajdanach The Defiant Ones
1959   Jean Gabin Włóczęga Archimède le clochard
1960   Fredric March Kto sieje wiatr Inherit The Wind
1961   Peter Finch No Love for Johnnie No Love for Johnnie
1962   James Stewart Pan Hobbs jedzie na wakacje Mr. Hobbs Takes a Vacation
1963   Sidney Poitier Polne lilie Lilies of the Field
1964   Rod Steiger Lombardzista The Pawnbroker
1965   Lee Marvin Kasia Ballou Cat Ballou
1966   Jean-Pierre Léaud Męski - żeński: 15 scen z życia Masculin, féminin
1967   Michel Simon Stary człowiek i dziecko Le vieil homme et l'enfant
1968   Jean-Louis Trintignant Człowiek, który kłamie L’homme qui ment
1969
1970
Nagrody nie przyznano.
1971   Jean Gabin Kot Le chat
1972   Alberto Sordi Urlop w więzieniu Detenuto in attesa di giudizio
1973
1974
Nagrody nie przyznano.
1975   Vlastimil Brodský Jakub kłamca Jakob, der Lügner
1976   Gerhard Olschewski Utracone życie Verlorenes Leben
1977   Fernando Fernán Gómez Anachoreta El anacoreta
1978   Craig Russell Outrageous! Outrageous!
1979   Michele Placido Ernesto Ernesto
1980   Andrzej Seweryn Dyrygent Dyrygent
1981   Jack Lemmon Haracz Tribute
  Anatolij Sołonicyn 26 dni z życia Dostojewskiego Двадцать шесть дней из жизни Достоевского
Dwadcat' szest' dniej iz żyzni Dostojewskogo
1982   Michel Piccoli Dziwna sprawa Une étrange affaire
  Stellan Skarsgård Prostoduszny morderca Den enfaldige mördaren
1983   Bruce Dern Sezon mistrzów That Championship Season
1984   Albert Finney Garderobiany The Dresser
1985   Fernando Fernán Gómez Stico Stico
1986   Tuncel Kurtiz Uśmiech baranka Hiuch HaGdi
1987   Gian Maria Volonté Sprawa Moro Il caso Moro
1988   Manfred Möck
  Jörg Pose
Jeden drugiego brzemiona noście Einer trage des anderen Last
1989   Gene Hackman Missisipi w ogniu Mississippi Burning
1990   Iain Glen Niemy krzyk Silent Scream
1991   Maynard Eziashi Pan Johnson Mister Johnson
1992   Armin Mueller-Stahl Utz Utz
1993   Denzel Washington Malcolm X Malcolm X
1994   Tom Hanks Filadelfia Philadelphia
1995   Paul Newman Naiwniak Nobody's Fool
1996   Sean Penn Przed egzekucją Dead Man Walking
1997   Leonardo DiCaprio Romeo i Julia Romeo + Juliet
1998   Samuel L. Jackson Jackie Brown Jackie Brown
1999   Michael Gwisdek Kształty nocy Nachtgestalten
2000   Denzel Washington Huragan The Hurricane
2001   Benicio del Toro Traffic Traffic
2002   Jacques Gamblin Przepustka Laissez-passer
2003   Sam Rockwell Niebezpieczny umysł Confessions of a Dangerous Mind
2004   Daniel Hendler Paszport do raju El abrazo partido
2005   Lou Taylor Pucci Rodzinka Thumbsucker
2006   Moritz Bleibtreu Cząstki elementarne Elementarteilchen
2007   Julio Chávez Inny El otro
2008   Mohammad Amir Naji Pieśń wróbli آواز گنجشک‌ها
Avaze gonjeshk-ha
2009   Sotigui Kouyaté London River London River
2010   Grigorij Dobrygin
  Siergiej Puskepalis
Jak spędziłem koniec lata Как я провёл этим летом
Kak ja prowioł etim letom
2011   Shahab Hosseini
  Babak Karimi
  Payman Maadi
  Ali-Asghar Shahbazi
Rozstanie جدایی نادر از سیمین
Jodaeiye Nader az Simin
2012   Mikkel Følsgaard Kochanek królowej En kongelig affære
2013   Nazif Mujić Senada Epizoda u životu berača željeza
2014   Liao Fan Czarny węgiel, kruchy lód 白日焰火
Bai ri yan huo
2015   Tom Courtenay 45 lat 45 Years
2016   Majd Mastoura Hedi نحبك هادي
Inhebbek Hedi
2017   Georg Friedrich Bright Nights Helle nächte
2018   Anthony Bajon Modlitwa La prière
2019   Wang Jingchun Żegnaj, mój synu 地久天长
Di jiu tian chang
2020   Elio Germano Chciałem się ukrywać Volevo nascondermi

Przypisy

edytuj
  1. Zack Sharf: Berlin Film Festival Switching to Gender Neutral Acting Awards in 2021. IndieWire, 2020-08-24. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
  2. David Mouriquand: Berlinale 2021: The winners, losers, highs and lows. Ex Berliner, 11.03.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  3. Tom Grater: San Sebastian Becomes Latest Festival To Introduce Gender Neutral Acting Awards. Deadline, 22.06.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  4. Martin Blaney: Berlin's Golden Bear goes to Farhadi's A Separation. Screen Daily, 2011-02-19. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).
  5. Jeananne Craig: Award-winning Tom and Charlotte on the rich tapestries of life. "The Irish News", 2015-08-27. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).
  6. Anna Sadokierska: Polacy i Berlinale – historia w skrócie. DW, 2010-02-11. [dostęp 2020-11-22]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj