Wikipedia

Srom

Srom, rzadziej wulwa[1] (łac. vulva) – zewnętrzna część żeńskiego układu płciowego. Srom składa się z wzgórka łonowego, dwóch warg sromowych większych i dwóch mniejszych, spoidła przedniego i tylnego warg, wędzidełka warg sromowych, łechtaczki, napletka łechtaczki, wędzidełka łechtaczki oraz przedsionka pochwy.

Srom
Vulva
pudendum femininum
Ilustracja
Sromy różnych kobiet, niektóre z naturalnym owłosieniem łonowym
Ilustracja
Schematyczne przedstawienie sromu człowieka
Tętnice

t. sromowa wewnętrzna, t. sromowa zewnętrzna

Żyły

żyły sromowe wewnętrzne i zewnętrzne

Nerwy

nerw sromowy

Układ limfatyczny

węzły chłonne pachwinowe powierzchowne

Prekursor

guzek płciowy, fałda moczowo-płciowa

Multimedia w Wikimedia Commons
Srom człowieka

Srom składa się z większych i mniejszych struktur anatomicznych. Ich rozwój następuje w kilku fazach, przede wszystkim w okresie płodowym oraz w okresie dojrzewania. Wejście do macicy jest chronione przez: wargi sromowe większe, wargi sromowe mniejsze, przedsionek pochwy, a także naturalną florę bakteryjną. Normalne zewnętrzne mycie zazwyczaj wystarczy do zapewnienia dobrego zdrowia sromu, bez potrzeby uciekania się do mycia wewnętrznego. Jednakże srom jest znacznie bardziej narażony na infekcje niż prącie[potrzebny przypis].

Nazewnictwo

Słowo srom dawniej oznaczało wstyd, hańbę, niesławę[2][3] – od prasłowiańskiego *sormъ, stąd też rosyjskie срам (sram), ukraińskie со́ром (sorom), białoruskie сорам (soram), staroruskie соромъ (soromъ), scs. срамъ (sramъ – jako odpowiednik greckiego nowotestamentowego αἰσχύνη/aischunē „wstyd, hańba”), срамота (sramota), bułgarskie срам (sram), срамът (sramŭt), serbskie, chorwackie i słoweńskie сра̑м/srȃm, срамота/sramota, dolnołużyckie srom, sromota (porównaj polskie współczesne sromota, sromotny) – zabytek językowy należący do zgodności irańsko~słowiańskich: awestyjskie fšarǝma „wstyd”, nowoperskie šаrm, osetyjskie œfsarm ts.[4][5] Nazwa przeniesiona na narząd płciowy ze względu na religijne tabu dotyczące seksualności, z tego powodu jest ona rzadko stosowana w zastosowaniach pozamedycznych. Jak każda część ludzkiego ciała związana z seksualnością, srom ma wiele potocznych nazw, z których część ma charakter wulgarny. Sfera płciowości dla wielu jest tematem tabu, co stwarza mniejsze lub większe problemy z nazewnictwem.

W książce Eve Ensler Monologi waginy, traktującej o "rzeczy samej" i przełamującej owe 'wstyd, hańbę i niesławę’, srom nazywany jest z rozbawieniem "Splotem Mocy".

 
Rozwój narządów płciowych zewnętrznych męskich i żeńskich według Graya

Narządy homologiczne

Większość męskich i żeńskich organów płciowych pochodzi z tych samych tkanek rozwijających się u płodu. Srom nie jest pod tym względem wyjątkiem. Budowa anatomiczna sromu jest powiązana z budową anatomiczną męskich genitaliów, dzieląc z nimi rozwój biologiczny. Organy, które mają podobny przebieg rozwoju, są nazywane homologami.

Żołądź łechtaczki jest homologiem żołędzi prącia, a odpowiednikiem łechtaczki i odnóg łechtaczki są ciała jamiste penisa. Wargi sromowe większe, wargi sromowe mniejsze oraz napletek łechtaczki są homologami odpowiednio: moszny, skóry trzonu prącia i napletka. Opuszki przedsionka pochwy, pod skórą warg sromowych mniejszych, są odpowiednikami ciała gąbczastego – tkanki, która otacza cewkę moczową penisa. Odpowiednikiem gruczołów Bartholina u kobiet są gruczoły Cowpera u mężczyzn[6].

Funkcje i fizjologia

Srom odgrywa ważną rolę w układzie rozrodczym. Stanowi wejście do macicy i jej ochronę, a także odpowiednie warunki pod względem ciepła i wilgotności, które pomagają w jej funkcjach seksualnych i reprodukcyjnych. Zewnętrzne elementy sromu są bogato unerwione i dostarczają przyjemności, gdy są odpowiednio stymulowane. Wzgórek łonowy amortyzuje kość łonową podczas stosunku płciowego[7].

Ze sromem wiąże się wiele różnych wydzielin, w tym mocz (z cewki moczowej), pot (z gruczołów apokrynowych), krew (z pochwy), sebum (z gruczołów łojowych), płyn zasadowy (z gruczołów bartholina), śluz (z gruczołów Skenego), wydzielina pochwy i mastka (smegma)[8][7]. Smegma jest białą substancją powstałą z połączenia martwych komórek, olejów skórnych, wilgoci i naturalnie występujących bakterii, które tworzą się w obrębie narządów płciowych[9]. U kobiet ta gęsta wydzielina gromadzi się wokół łechtaczki i fałdów wargowych. Może być przyczyną dyskomfortu podczas aktywności seksualnej, ponieważ może powodować przyklejanie się żołędzi łechtaczki do kaptura jednak można ją łatwo usunąć podczas kąpieli[7]. W pochwie wydzielane są również kwasy alifatyczne znane jako kopuliny[10]. Uważa się, że działają one jak feromony. Kompozycja tych kwasów tłuszczowych, a tym samym ich zapach zmienia się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego[10].

 
Srom w stanie normalnym po lewej oraz w stanie podniecenia seksualnego po prawej

Pobudzenie seksualne

Łechtaczka i wargi minora są strefami erogennymi w sromie. Miejscowa stymulacja może obejmować łechtaczkę, pochwę i inne rejony krocza. Najwrażliwsza jest łechtaczka. Stymulacja seksualna łechtaczki (za pomocą wielu środków) może prowadzić do powszechnego pobudzenia seksualnego, a jeśli będzie utrzymana, może doprowadzić do orgazmu. Optymalnym sposobem stymulacji dla uzyskania orgazmu jest masowanie[11].

 
Ludzki żeński obszar odbytowo-krokowo-płciowy

Podniecenie seksualne powoduje szereg fizycznych zmian w sromu. Podczas podniecenia zwiększa się nawilżenie pochwy. Tkanka pochwy jest wysoce unaczyniona; tętniczki rozszerzają się w odpowiedzi na podniecenie seksualne, a mniejsze żyły kompresują się na skutek podniecenia[12][13] tak, że łechtaczka i wargi minora zwiększają swój rozmiar. Zwiększone przekrwienie naczyń w pochwie powoduje jej obrzęk, co zmniejsza rozmiar ujścia pochwy o około 30%. łechtaczka stopniowo się wznosi, a żołądź porusza się w kierunku kości łonowej, będąc ukrytym przez napletek. Wargi minora znacznie zwiększają swoją grubość. Warg minora czasami znacznie zmieniają kolor, przechodząc od różowego do czerwonego u kobiet o jaśniejszej skórze, które nie mają dzieci, lub czerwony do ciemnoczerwonego u tych, które mają. Bezpośrednio przed orgazmem, łechtaczka staje się wyjątkowo obrzęknięta, powodując, że żołądź wydaje się cofać do kaptura łechtaczki. Rytmiczne skurcze mięśni występują w zewnętrznej trzeciej części pochwy, jak również w macicy i odbycie. Skurcze stają się mniej intensywne i bardziej losowo rozmieszczone w miarę jak trwa orgazm. Liczba skurczów, które towarzyszą orgazmowi różni się w zależności od jego intensywności. Orgazmowi może towarzyszyć kobiecy wytrysk, powodując wydalenie płynu z gruczołu Skenego lub pęcherza przez cewkę moczową. Zgromadzona krew zaczyna się rozpraszać, chociaż w znacznie wolniejszym tempie, jeśli orgazm nie wystąpił. Pochwa i otwór waginalny powracają do normalnego, zrelaksowanego stanu, a reszta sromu powraca do normalnego rozmiaru, pozycji i koloru[14][7].

Modyfikacje żeńskich genitaliów

Zobacz też: Okaleczanie żeńskich narządów płciowych i Ginekologia estetyczna.

Wśród niektórych ludów afrykańskich najbardziej rozpowszechnioną modyfikacją genitaliów jest obrzezanie: usunięcie części sromu, najczęściej łechtaczki lub części warg sromowych, z przyczyn kulturowych czy religijnych. Praktyka ta jest uznawane przez wiele środowisk i organizacji za pogwałcenie praw człowieka i jest nielegalna w wielu krajach świata[15][16]. Akt obrzezania kobiet jest drastyczny i znacznie bardziej bolesny niż obrzezanie u mężczyzn. Skutkować może przewlekłym bólem, infekcją, zespołem stresu pourazowego oraz pozbawieniem przyjemności z praktyk seksualnych[17].

Zdarza się również, że kobiety decydują się na piercing, tatuaż lub inną zmianę w okolicy sromu dla motywów estetycznych. W celach estetycznych kobiety mogą także użyć lasera do likwidacji zmarszczek, skorzystać z chirurgii plastycznej warg sromowych oraz zwęzić pochwę[potrzebny przypis]. Dla zoptymalizowania stymulacji jest również możliwe przemieszczenie łechtaczki[potrzebny przypis].

Choroby sromu

Ginekologia jest gałęzią medycyny, która zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób oraz zaburzeń powiązanych ze sromem. Regularne wizyty są niezbędne do wykrycia jakichkolwiek zmian w okolicy sromu. Pełny opis chorób można znaleźć w rozdziale XIV listy ICD-10:

U innych ssaków

Srom w sztuce

Rozmaite kultury miały różne poglądy na temat sromu. Niektóre starożytne religie i społeczeństwa oddały cześć sromowi i czciły kobietę jako boginię. Najważniejsze tradycje w hinduiźmie nadal tak postępują. W społeczeństwach zachodnich dominuje negatywna postawa, którą charakteryzuje terminologia medyczna pudenda membra, co oznacza części, których należy się wstydzić. W związku z tym doszło do reakcji artystycznej polegającej na różnych próbach nadania bardziej pozytywnego i naturalnego spojrzenia, takich jak dzieła artystów brytyjskich, amerykańskich i japońskich. W sztuce srom bywa przedstawiany jako organ mający moc zarówno dawania życia, jak i dawania przyjemności seksualnej.

 
Sheela Na Gig – rzeźba z Anglii i Irlandii
 
Pochodzenie świata, Gustave Courbet, 1866
 
Leda i łabędź, François Boucher, 1740
 
Wiosenna Noc, autorstwa Utagawa Hiroshige z 1851 r.

Zobacz też

 
Kolczyk (Piercing) na napletku łechtaczki

Przypisy

  1. ↑ Sekspozytywny alfabet by G’rls ROOM – W jak wulwa. Co to znaczy? [online], www.glamour.pl [dostęp 2021-08-22] (pol.).
  2. ↑ Encyklopedia Multimedialna PWN.
  3. ↑ Małgorzata Broszko, Jak dzyndzyk z nici w kłębek ułożonych stał się nazwą męskiego członka – analiza historycznojęzykowa wybranych nazw narządów płciowych w polszczyźnie, „Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego”, 30, 2017, ISSN 2300-5459.
  4. ↑ Max Vasmer, Этимологический словарь русского языка, hasło: сором, (ros.).
  5. ↑ Zbigniew Gołąb, O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych, Maria Wojtyła-Świerzowska (tłum.), Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2004, s. 99, ISBN 83-242-0528-4, ISBN 0-89357-231-4, OCLC 830631541.
  6. ↑ Fundacja, Różnicowanie płciowe – parametry określające płeć [online], 6 lipca 2014 [dostęp 2019-04-24] (pol.).
  7. ↑ a b c d King, Bruce M. (1996). Human sexuality today (2nd ed.). Upper Saddle River, N.J.: Prentice Hall. s. 24–28. ISBN 978-0130149947.
  8. ↑ Tortora, Gerard J; Anagnostakos, Nicholas P (1987). Principles of anatomy and physiology (5th ed.). New York: Harper & Row. s. 727–728. ISBN 978-0060466695.
  9. ↑ Definition of Smegma [online], www.merriam-webster.com [dostęp 2019-04-24] (ang.).
  10. ↑ a b Karl Grammer, Bernhard Fink, Nick Neave, Human pheromones and sexual attraction, „European Journal of Obstetrics, Gynecology, and Reproductive Biology”, 118 (2), 2005, s. 135–142, DOI: 10.1016/j.ejogrb.2004.08.010, ISSN 0301-2115, PMID: 15653193 [dostęp 2019-04-24].
  11. ↑ Hall, John E (2011). Guyton and Hall textbook of medical physiology (12th ed.). Philadelphia, PA: Saunders/Elsevier. s. 993–1000. ISBN 9781416045748.
  12. ↑ Hoffman, Barbara; et al. (2011). Williams gynecology (2nd ed.). New York: McGraw-Hill Medical. s. 794–806. ISBN 9780071716727.
  13. ↑ Fox, Kent M.; Van De Graaff, Stuart Ira (1989). Concepts of human anatomy and physiology (2nd ed.). Dubuque, Iowa: Wm. C. Brown Publishers. s. 958–963. ISBN 978-0697056757.
  14. ↑ Rosemary Basson, The female sexual response: a different model, „Journal of Sex & Marital Therapy”, 26 (1), 2000, s. 51–65, DOI: 10.1080/009262300278641, PMID: 10693116.
  15. ↑ Nahid. Toubia, Female genital mutilation. A call for global action, Rainbo, 1995, OCLC 41453093 [dostęp 2019-04-24].
  16. ↑ World Health Organization, Female genital mutilation. An overview [online], 1998 [dostęp 2019-04-24] (ang.).
  17. ↑ Department of Reproductive Health and Research, Eliminating female genital mutilation: an interagency statement: OHCHR, UNAIDS, UNDP, UNECA, UNESCO, UNFPA, UNHCR, UNICEF, UNIFEM, WHO, WHO, 2008, OCLC 1050067635 [dostęp 2019-04-24].

Linki zewnętrzne

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Srom&oldid=73064314”